Irak ve Başur’daki siyasi kriz nasıl çözülür?

Irak ve Başûrê Kurdistan’daki hükümet krizi sürüyor. Irak hükümeti seçimlerin üzerinden yaklaşık bir yıl geçmesine rağmen henüz kurulamazken, Başur’da da henüz hükümet diye bir şeyin ortada olmamasından doğan kriz derinleşiyor.

Irak parlamento seçimleri 12 Mayıs 2018 tarihinde yapıldı. Seçimlerin üzerinden beş ay gibi bir süre geçtikten sonra önce Irak Cumhurbaşkanı seçilebildi. Seçilen cumhurbaşkanının hükümeti kurmakla görevlendirdiği Adil Abdulmehdi, Ekim sonunda yeni hükümeti 8 eksik bakanla kurdu. Zaman içinde Adil Abdulmehdi, sağladığı uzlaşmalarla beş yeni bakan için de parlamentodan onay aldı. 3 bakan ise eksik kaldı. Eksik kalan üç bakanlıklardan biri olan İçişleri Bakanlığı, İran yanlısı Şiiler ile Irak Şiileri arasındaki anlaşmazlıktan ötürü hâlâ belirlenebilmiş değil. Eksik bakanlardan bir diğeri ise Sünni cephesine verilmiş bakanlıktır. Sünnilerin kendi aralarıdaki anlaşmazlıktan ötürü bu bakan da henüz atanabilmiş değil. Eksik bakanlıklardan biri de Adalet Bakanlığı. Bu bakanlık Kürtlere ayrıldı. KDP Kürtlere ayrılan bakanlıklardan Maliye ve Göçmenler Bakanlığını tayin etti. Kürtlere ayrılan üç bakanlıktan biri olan Adalet Bakanlığı ise YNK’ye verilmişti. KDP Başkanı Mesud Barzani Bağdat’a yaptığı ziyarette bu bakanlığın YNK’ye verilmesini engellediği için hâlâ Adalet Bakanı seçilebilmiş değil. 

BAĞDAT'TAKİ TIKANIKLIK BÖLGEYİ DERİNDEN ETKİLİYOR

Irak merkezi hükümetinde durum bu iken Başûrê Kurdistan’da 30 Eylül'de seçimler yapılmasına rağmen hâlâ hükümet adına bir şey ortada görünmüyor. KDP ile YNK ve diğer partiler arasındaki anlaşmazlıktan ötürü bir türlü hükümet kurulamıyor. KDP ile YNK arasındaki anlaşmazlığın başında Kerkük valisinin seçimi, Irak merkezi hükümetindeki Adalet Bakanlığının hangi partiye verileceği ve bölgesel başkanlık yardımcısı gibi konular başta geliyor. Bu sorunların giderilmesi için şu ana kadar KDP ile YNK arasında 15’ten fazla toplantı ve görüşme yapıldı. İki anlaşma imzalandı ancak uygulanmadı.

HÜKÜMETTE YER ALMAYACAKLARINI AÇIKLADILAR

Başur bölgesel hükümetinin kurulması için KDP kendi parti programını uygulamak istiyor. 17 Şubat'ta hükümette yer alması için Goran Hareketi ile bir anlaşma yaptı. Goran Hareketi ile anlaşma yapmasından sonra bölgesel parlamento başkan ve yardımcıları ile yasa komisyonlarının seçilmesi için parlamento oturumları düzenlendi. Parlamento başkanlığı YNK’ye verilmesine rağmen parlamento oturumlarına katıldı. KDP bunun üzerine parlamento başkan ve yardımcısını da kendi partisinden seçti. YNK şu ana kadar açıktan hükümette yer almayacağını açıklamadı. Ancak şimdiye kadar yürütülen görüşmeler ve yapılan anlaşmalara rağmen gerçekleşen parlamento oturumlarına katılmadı. KDP, Goran ve YNK cephesinde bunlar yaşanırken KDP, hükümette yer alması için İslami Yekgirtu, Komeley İslami başta olmak üzere kendisine biraz yakın gördüğü partilerle hükümete katılmaları için görüşmeler yaptı. İslami Yekgirtu iki parçalı hareket etti; bir parçası hükümette yer almalarını isterken bir bölümü de bunu istemedi. Bölgesel parlamentoda temsilleri olan partilerden Yeni Nesil Hareketi hükümette yer almak istemediğini ve kurulacak hükümette yer almayacağını açıkladı. Önceki gün Komeley İslami de hükümette yer almayacaklarını açıkladı. 

HALBUSİ BARZANİ İLE ADALET BAKANI GÖRÜŞTÜ

Irak merkezi hükümetinin tamamlanmasının yarattığı sorunları görüşmek için önceki gün Irak Parlamento Başkanı Mıhemmed Halbusi, Hewlêr’de KDP Genel Başkanı Mesud Barzani’yi ziyaret etti. Ziyarete ilişkin, "Irak ve bölgede yaşanan siyasal gelişmeler ele alındı" gibi çok genel bir açıklama yapıldı. Açıklamada bir cümle olarak da "Irak hükümetindeki eksik bakanlar konusu ele alındı" deniliyor. Halbusi’nin ziyaretinin temel nedenlerinden birinin, Irak merkezi hükümetinde Mesud Barzani’nin YNK’ye verilmemesi için şer koyduğu Adalet Bakanlığının görüşülmesi olduğu ortaya çıktı. Ancak bu konuda nasıl bir gelişme sağlandığına ilişkin ise şu ana kadar yansıyan herhangi bir şey yok. 

KDP'Lİ MİRANİ 'YÜZDE 90 ANLAŞILDI' DİYOR AMA...

Halbusi’nin Hewlêr ziyareti ardından KDP ile YNK arasında yeni hükümeti kurmak için bir görüşme yapıldı. YNK, önceki gün anlaşma sağlanması durumunda hükümette bakan olarak yer alacak isimleri belirlediğini açıkladı. 

KDP kurmaylarından Fazıl Mirani de bugün yaptığı açıklamada, yeni hükümeti kurmada partilerle yaptıkları görüşmede engellerin yüzde 90’ının aşıldığını açıkladı. Daha öncede benzer birçok açıklama yapılmış, anlaşma imzalanmıştı. Anacak şu ana kadar "aşıldı" denilen sorunların hiçbiri çözülmediği için hükümet kurulabilmiş değil.