ABD Başkanı Donald Trump’ın BM Genel Kurulu’nda bu Salı günü, Tahran’a karşı bir konuşma yapması beklenirken Avrupalılar bir “barter” (trampa) sistemi kurdu. Bu sistem, para kullanmaksızın ürünlerin değişimiyle (takas) yapılan ticaret olarak biliniyor. Alacak-verece ilişkisi firmaların kendi aralarında değil, barter havuzuna doğru yapılıyor.

Avrupa Birliği, ABD’nin Mayıs ayında İran ile nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ardından, yaptırımlardan kaçınmak için böyle bir yönteme başvurdu. AB ayrıca bu yöntemle, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmayı korumaya çalışıyor.

Nükleer anlaşma Fransa, İngiltere, Çin, Almanya, ABD ve İran arasında imzalanmıştı. Anlaşma İran’ın atom bombası elde etme arayışına son vermesi karşılığında ekonomik yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını öngörüyordu.

AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Pazartesi akşamı İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile yaptığı ortak açıklamada “Somut olarak AB üyeleri, İran ile meşru mali işleri kolaylaştırmak için yasal bir müessese oluşturacak” dedi.

Mogherini, “Bu sistem Avrupalı şirketlerin, Avrupa hukukuna uygun olarak ran ile ticaret yapmaya devam etmesini sağlayacak ve dünyadaki başka ortaklara da açık olabilecek” diye ekledi.

Avrupalı kaynaklara göre kurulan “yatırımcıların ortak fonu” sistemi, İran’ın temel gelir kaynağı olan petrol satışından hareketle bir “takas borsası” ya da “özel bir barter” şeklinde işleyecek.

Örneğin İran, İspanya’ya petrol, Almanya da İran’a yararlı makineler satarsa, petrol teslimatı ile eşdeğerdeki miktar Alman firmaya doğrudan ödeme yapmaya yarayacak.

Bu mekanizmanın alıcı ve satıcıyı dolar cinsinden para kullanmayarak, ABD yaptırımlarına maruz kalmaktan kurtaracağı belirtiliyor. Uzmanlar, İran’ın karşılık olarak verebileceği tek şeyin petrol olacağını söylerken, petrol gelirlerinin mal ithalatı için kullanılabileceği kaydediliyor.