Brezilya’da yerli halkların anayasada belirlenen haklarını ihlal eden eyaletlere karşı verdikleri mücadele Yüksek Mahkeme tarafından yeniden vurgulanırken, yerli halkların yaşam alanlarını yok etmek isteyen lobiler de boş durmuyor.

Brezilya Yüksek Mahkemesi’nce 16 Ağustos’ta alınan bir kararla, Mato Grosso eyaletinin Nambikwara ve Pareci kabilelerine karşı açtığı tazminat davasını reddetmişti. Mato Grosso eyaleti, doğal yaşam alanlarında yaşayan iki yerli kabilenin tazminat ödemesini talep ediyordu.

Yüksek Mahkeme’nin kararı, geçtiğimiz yıl sosyalist Devlet Başkanı Dilma Rousseff’in görevden alınmasıyla hak mücadeleleri tehlikeye giren yerli halklar için oldukça önemli bir aşama olarak görülüyor.

ROUSSEFF’TEN SONRA LOBİCİLER DAHA DA SALDIRGANLAŞTI

Dilma Rousseff’in görevden alınması ardından yerine gelen Michel Temer, daha çok kırsal bölgeleri temsil eden parlamenterlerin içinde olduğu lobicilerin çıkarlarını fazlasıyla öne çıkarıyor. Büyük toprak sahipleri ve endüstriyel tarım şirketlerine çalışan bu lobici parlamenterlere taviz veren Temer, görevden alınmasına yönelik oylamada desteklerini almak için yerli halkların yaşam alanlarının tarıma açılmasına göz yumuyor.

Fransız Le Point gazetesine konuşan Sao Paulo Üniversitesi araştırma görevlilerinden Hervé Théry, 2012 yılında Dilma Rousseff dönemindeki bir boşluktan yararlanan büyük toprak sahiplerinin Michel Temer döneminde ise daha ‘büyük bir saldırıya’ geçtiklerine dikkat çekti. Théry, yerli halkların yaşadığı ormanlar ile tarım alanları arasındaki sınırların belirlenmesini öngören anayasa maddesinin kaldırılmak istendiğini belirtti.

YERLİLERİN TOPRAKLARI DARALTILMAK İSTENİYOR

Brezilya Yüksek Mahkemesi’ne konu olan davada ise Mato Grosso eyaleti, Yerlilerin yaşadığı Xingu doğal rezervinin 1960’lı yıllarda belirlenen sınırlarının daraltılmasını istiyordu. Eyalet yönetimi, 100 bin kilometrekareyi bulan bu alanın Brezilya’nın mevcut anayasasının kabul edildiği 1988 yılında Yerlilerin elinde olan topraklarla sınırlandırılmasını talep ediyordu.

Yerlilerin yaşam alanlarının Devlet Başkanı Michel Temer’in taviz verdiği tarım lobicilerince gasp edilmesine karşı geçtiğimiz yıl Birleşmiş Milletler (BM) tarafından da sert tepki gösterilmişti. Geçtiğimiz yıl hazırlanan bir BM raporunda, daha geniş doğal yaşam alanlarındaki Yerlilerin büyük kentler ve çevrelerinde yaşamak zorunda kalanlara oranla daha fazla zorluk çektikleri vurgulanmıştı.

TARIM LOBİSİYLE BAĞLANTILI ÇETELER BİNE YAKIN YERLİYİ KATLETTİ

Büyük kısmı Brezilya sınırları içerisinde yer alan 5,5 milyon kilometrekarelik Amazonlar’da yaklaşık 20 milyon kişi yaşasa da, Yerliler ile tarım faaliyetleri nedeniyle çatışmalar kaçınılmaz. Mato Grosso do Sul adlı eyalet başta olmak üzere göreceli dar topraklarda yaşayan yerli halklar, topraklarını çevreleyen tarım alanları nedeniyle sorun yaşıyor.

Yerlilerin yaşadıkları ormanları kesen gruplar tarımsal alan açmak amacıyla devreye girerken, hayvan besicileri oldukça geniş toprakları işgal ediyor. Birçok çiftçinin de yerli halkların topraklarını gasp etmek için faaliyette olduğu biliniyor.

Son olarak geçtiğimiz yıl Maranhao eyaletinde Gamela adlı kabile üyelerine büyük toprak sahiplerine çalışan çetelerce saldırı düzenlenmişti. 200 kadar çetenin saldırısında birçok yerli kabile üyesinin ellerinin kesildiği ortaya çıkmıştı.

Brezilya genelinde 2003 yılından bu yana düzenlenen bu tür saldırılarda bin civarında yerlinin katledildiği tahmin ediliyor.