İran, yakıtın en fazla devlet yardımına tabi tutulduğu ülkelerden biri olarak dikkat çekiyor. Şimdiye kadar litre fiyatı 10 bin İran riyali (yaklaşık 8 euro-sent) şeklinde sabitlenmişti.

Ulusal Petrol Ürünleri Dağıtım Şirketi (NIOPDC) tarafından yapılan açıklamaya göre depoyu doldurmayı sağlayan kart sahibi her sürücü bundan böyle lire başına 15 bin riyal (11 euro-sent) ödeyecek ve ayda en fazla 60 litre sübvansiyonlu yakıttan yararlanabilecek. Bu miktarın ötesine geçildiğinde, litre fiyatı 30 bin riyal (22 euro-sent) olacak.

Yakıt kartları 2007 yılında uygulamaya konulmuştu. Hükümet yine sübvansiyon sistemini reformdan geçirmek ve kaçakçılıkla mücadeleyi buna gerekçe olarak göstermişti. Kartlar saha sonra kademeli olarak terk edildi, ancak Kasım 2018’de yeniden uygulamaya konuldu.

Bütçe ve Planlama Bakanı Muhammed Bager Nobaht, fiyat artışından elde edilen gelirlerin ihtiyacı olan 60 milyon İranlıya yine sübvansiyon biçiminde döneceğini savundu.

Nobaht’a göre Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, “Benzin fiyatı reformundan elde edilen tüm gelirlerin yeniden halka dönmesi gerekiyor” dedi. Nobaht, ilk ödemelerin 10 gün içinde gerçekleştirileceğini sözlerine ekledi.

Düşük fiyatlar nedeniyle İran’da yakıt tüketimi oldukça yüksek miktarlarda. İrna haber ajansına göre 80 milyon nüfus, günde ortalama 90 milyon litre tüketiyor. Yine aynı kaynağa göre düşük fiyatlar kaçakçılığın güçlenmesine neden oluyor. Çoğunlukla komşu Pakistan’a taşınan kaçak petrolün günde 10 ila 20 milyon litre olduğu belirtiliyor. Kaçak yakının diğer temel adresleri Afganistan ve Türkiye olarak dikkat çekiyor. Her üç ülkede de yakıt fiyatları İran’a göre 10 ila 20 kat daha fazla.

ABD’nin 2018’den itibaren uygulamaya koyduğu ekonomik yaptırımlar nedeniyle İran para biriminin değer kaybetmesi de kaçakçılığı serbest piyasada güçlendiren faktörlerden biri olarak değerlendiriliyor.

İran’da Uluslararası Para Fonu IMF’ye göre enflasyon yüzde 40’ın üzerine çıkarken, ekonomi bu yıl yüzde 9 oranında daralacak ve 2020’de büyüme yüzde 0 olacak.

Bundan bir kaç gün önce İran Cumhurbaşkanı Ruahni, Amerikan yaptırımlarının ekonomik durumu zorlu hale getirdiğini kabul etmişti. Ruhani, “Durum, 1980’li yıllardaki İran-ırak savaşı sırasındakinden daha zorlu” demişti. ABD’nin petrol ve banka sektörlerine yönelik yaptırımları, petrol ihracatını günde 500 bin varile kadar düşürdü. Bundan bir yıl kadar öncesine kadar günlük petrol ihracatı iki buçuk milyondu.