Moskova’ya göre İran nükleer anlaşmayı ihlal etmedi

Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin yaptırımlarına misilleme olarak uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başladığını duyuran İran’ın nükleer anlaşma kurallarını ihlal etmediğini savundu.

Rus haber ajanslarına göre Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “İran tarafından kendi taahhütlerinin kısıtlanmasına ilişkin alınan tüm tedbirler Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na (UAEK) bildirilerek, UAEK müfettişlerinin huzurunda nükleer anlaşma ve ek protokol maddeleri ihlal edilmeden alınıyor” dedi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Çarşamba günü yaptığı açıklamada İran’ın ilk kez nükleer anlaşma çerçevesi dışına çıktığını söyledi. Sergey Lavrov ise sorumluluğu Avrupalıların üzerine attı.

Lavrov, “İran’dan tüm her şeyi istisnasız bir şekilde hayata geçirmesi istenirken, karşılığında hiçbir şey verilmiyor” diye tepki gösterdi.

Lavrov özelikle Instex sisteminin hayata geçirilmesindeki yavaşlığa işaret etti. Bu istem, ABD yaptırımlarından kaçınmak için dolar kullanmadan, hizmet ve mal satın alımlarına bir formül geliştirmeyi öngörüyor.

Mevcut gerilimin sorumlusu olarak bir kez daha ABD’yi işaret eden Lavrov, “Çok endişeliyiz ve bu endişe dün veya bugün ile ilgili değil, geçen yıl Mayıs ayında ABD’nin anlaşmadan çekilmesinden beri var” dedi.

İran yönetimi Salı günü yaptığı açıklamada Fardo fabrikasında uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başlayacaklarını bildirdi. Bu fabrikadaki faaliyetler anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten beri durdurulmuştu.

İran yönetimi, 2015 yılından bu yana boş dönen 1044 addet birinci kuşak IR-1 santrifüjleri, gaz halindeki uranyum enjekte ederek yeniden hayata geçirmeyi planlıyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Salı günkü açıklamasında Fardo’daki santrifüjlerin hassasiyetini bildiklerini belirterek, “Ancak taahhütlerine uyarlarsa gaz enjekte etmeyi durdurabiliriz. Bu aşamaya geri dönmek mümkündür. Eğer diğerleri taahhütlere uymazlarsa, tek taraflı olarak uymamız sözkonusu olamaz” dedi.

2015’teki Viyana anlaşması, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi olan ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Rusya ve Çin’in yanısıra Almanya ve İran arasında imzalanmıştı. Anlaşma, Fardo santrifüjlerinin uranyum gazı enjekte etmeden dönmesini izin veriyordu.

İran Mayıs ayından bu yana ABD’nin yaptırımlarına misillemede bulunuyor. Son açıklama, anlaşma kapsamında askıya alınan taahhütlerin dördüncü aşamasını teşkil ediyor. Ruhani’nin açıklaması, anlaşmanın diğer taraflarına taahhütlerini yerine getirmesi için tanınan 60 günlük sürenin dolması ardından geldi. İran, imzacılardan Amerikan yaptırımlarını aşmak için bir çözüm bulmalarını istiyordu.

İran Cumhurbaşkanı ayrıca anlaşmaya halen taraf olan ülkelere, İran’ın taleplerine yanıt vermeleri için iki ay daha süre tanıdı. Aksi halde anlaşmadaki taahhütlerden bazıları daha ihlal edilecek.