İnsan Hakları Derneği (İHD) Adana Şubesi, Hapishaneler Komisyonu, Çukurova bölgesinde bulunan Adana Kürkçüler F Tipi Kapalı Cezaevi, Adana Kürkçüler T Tipi Kapalı Cezaevi, Osmaniye 1 ve 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi ve Maraş Türkoğlu 1 ve 2 Nolu  L Tipi Kapalı Cezaevi'nde yaşanan hak ihlallerini raporlaştırdı.  Rapor, İHD Adana Şubesi’nde yapılan açıklamayla kamuoyuyla paylaşıldı. Raporu, İHD Adana Şubesi Hapishaneler Komisyonu Sözcüsü Avukat Serhat Ökmen açıkladı.

İŞKENCE, TEDAVİLERİN ENGELLENMESİ...

Adana Kürkçüler F Tipi Kapalı Cezaevi, Adana Kürkçüler T Tipi Kapalı Cezaevi ile Maraş Türkoğlu 1 ve 2 Nolu L Tipi Kapalı Cezaevi'nin en yoğun hak ihlallerinin yaşandığı cezaevleri olduğuna değinen Av. Ökmen, "Son yıllarda neredeyse tüm hapishanelerde sıklıkla görülen hasta mahpusların tedavi ve sağlık haklarının engellenmesi, işkence, kötü muamele ve onur kırıcı uygulamalar, çıplak arama/ağız içi arama uygulaması, Covid pandemisi nedeniyle yaşanan temizlik ve hijyen sorunları, infaz yakma olarak nitelendirilen koşullu salıverilme imkanından yararlandırılmama, mahpusların haberleşme ve ifade özgürlüğü önündeki engeller, keyfi disiplin cezaları, engelli mahpusların yaşadığı sorunların Çukurova Bölge Hapishanelerinde de var olduğu ve devam ettiği derneğimiz şubesine mahpuslar tarafından gönderilen mektuplar, mahpus aileleri tarafından derneğimiz şubesine yapılan başvurular ve bu başvurular sonrası yapılan mahpus görüşmeleri ile tespit edilmiştir" dedi.

Adana Kürkçüler F Tipi Kapalı Cezaevi'nde "ağız içi arama" işkencesine dikkat çeken Av. Ökmen, “Kürkçüler F Tipi’de görevli jandarma personelleri tarafından gerçekleştirildiği, ağız içi arama uygulamasının, jandarma personelinin mahpusları hastane sevki için teslim aldığı esnada gerçekleştirilmek istendiği, mahpusların, odalarından çıkıp Jandarma personelinin kendilerini teslim alacağı yere gelinceye kadar 4 ayrı üst araması, dedektörlü arama ve X-Ray aramasından geçtiği ancak buna rağmen Jandarma personelince mahpuslara ağız içi arama yapılmak istendiği, mahpuslar tarafından bu uygulamanın hekim nezaretinde ve mevzuata uygun bir şekilde yapılmadığı için keyfi olduğu ve bu uygulamanın Jandarma personeli tarafından yapılması nedeniyle insan onuruna aykırı olarak nitelendirildiği, bu uygulamanın doktor nezaretinde ve mevzuata uygun bir şekilde yapılması istenildiğinde ise Jandarma personeli tarafından 'aramayı kabul etmiyor' şeklinde tutanak tutularak hastaneye sevkin gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir" diye konuştu.

Tutsakların sağlık hakkına dair tespitlere işaret eden Av. Ökmen, şöyle dedi:

"Tüm cezaevlerinde salgının en yoğun yaşandığı dönemlerde tutsaklara temizlik ve hijyen malzemelerinin verilmediği, tutsakların aynı maskeyi 3 haftayı bulan sürelerde kullanmak zorunda kaldıkları, dışarısı ile çok yoğun temas halinde olan infaz koruma memurlarının tutsakların yaşam alanı olan koğuş ve odalarına hiçbir önlem almadan girdikleri, özellikle Osmaniye Cezaevi'nde kalan tutsakların sevk edildikleri Osmaniye Devlet Hastanesi Türkoğlu L Tipi Kapalı Cezaevi'nde kalan tutsakların sevk edildikleri Necip Fazıl Şehir Hastanesi mahkum odalarının kirli olduğu, yine Osmaniye 1 No’lu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan karantina koğuş/odalarının kirli olduğu tutsakların anlatımları sonucu tespit edildi."

AĞIR HASTA TUTSAKLAR

Hasta tutsaklara dikkat çeken Av. Ökmen, raporda yer alan hak ihlallerini şöyle aktardı: 

"Osmaniye 2 No’lu T Tipi Kapalı Hapishanesinde kalan ve tutuklandıkları anda yaralı olduklarını belirten mahpusların aradan geçen 5 yıl içerisinde tedavi edilmedikleri, hastaneye uzun uğraşlar ve talepler sonucu götürüldükleri, hastanede hekimlerin kendilerini tedavi dahi etmedikleri, hekim ile iletişimlerinde kelepçeli olarak tutuldukları, aradan geçen 5 yıl içerisinde ilgili ve yeterli bir tedavi uygulanmadığı için tedavide geç kalındığı, geç kalındığı için bazı organlarında kalıcı hasarların kaldığı tespit edilmiştir. Yine Osmaniye 1 No’lu T Tipi Kapalı Hapishanesinde kalan kadın mahpuslardan L.E. isimli kadın mahpusun ciddi sağlık sorunları yaşadığı, daha önce kelepçeli ve Jandarma eşliğinde tedavi edilmeyi kabul etmediği için olması gereken ameliyatın gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir.

Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesinde kalan ve birçok ameliyat geçiren C.İ. isimli hasta ve yaşlı mahpusun yaşamını tek başına , hapishane koşullarında idame ettiremediği, Kürkçüler F Tipi Kapalı Hapishanesinde tutulan F.K. ve F.Ö.A. isimli mahpusların rutin doktor kontrollerinin gerçekleştirilmediği, bu mahpusların rutin doktor kontrollerinin ve iğne/ilaç kullanımı olmaması durumunun hayati riske sebebiyet vereceği, dolayısıyla yaşam haklarının tehlike altında olduğu tespit edilmiştir. Heyetimizce yapılan görüşmelerde Kürkçüler, Osmaniye ve Türkoğlu hapishanelerinin her üçünde de mahpusların talepleri ve abone olma isteklerine aykırı olarak kendilerine Yeni Yaşam, Evrensel ve Özgür Gelecek gazetelerinin verilmediği, mahpusların bu uygulamaya karşı başvurdukları Savcılık ve Hakimlik makamlarından herhangi bir cevap alamadıkları tespit edilmiştir. Yine Osmaniye T Tipi Kapalı Hapishanesinde ve Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesinde tutulan mahpusların Kürtçe ve İngilizce yazılan mektuplarının kendilerine verilmediği ya da gönderilmediği, Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesinde kalan mahpusların derneğimiz şubesine gönderdikleri, karşılaştıkları hak ihlallerini belirttikleri ve hukuki destek taleplerinde bulundukları mektupların gönderilmediği tespit edilmiştir. Osmaniye T Tipi Kapalı Hapishanesinde kalan mahpusların daha önce 20 dakika olan telefon görüş haklarının 10 dakikaya düşürüldüğü, 1,5 saat olarak uygulanan açık görüş haklarının ise 1 saate indirildiği, Türkoğlu 1 No’lu L Tipi Kapalı Hapishanesinde açık görüş hakkının kullandırılmasıyla birlikte mahpusların 40 dakikalık sosyal aktivite/spor haklarının kaldırıldığı tespit edilmiştir. Mahpusların kapatılma koşulları altında oldukları unutulmadan birbirleriyle ve dışarısı ile olan iletişimlerinin önündeki engeller kaldırılmalıdır. 

10 KİŞİYE 4 KİŞİLİK YEMEK

Heyetimizce yapılan görüşmelerde; Kürkçüler F Tipi Kapalı Hapishanesinde mahpuslara verilen yemek miktarının az olduğu, verilen yemeklerin besin değerinin düşük olduğu, verilen yemeklerin çoğu zaman kötü koktuğu, mahpuslara günlerce aynı yemeklerin verildiği, Osmaniye 2 No’lu T Tipi Kapalı Hapishanesinde kalan mahpuslara verilen yemek miktarının az olduğu, bazen 10 kişiye 4 kişilik yemek verildiği, mahpusların bu nedenle hapishane kantininden beslenmek zorunda kaldıkları ancak hapishane kantini fiyatlarının çok yüksek olduğu tespit edilmiştir. Mahpusların yeterli, düzenli ve sağlıklı gıdalara erişme hakkı ve bunu temin etme yükümlülüğü devletin sorumluluğunda olup mahpusların bu temel ihtiyaçları ve başta yaşam hakkı ile sağlık hakkını tehdit altına alan bu keyfi uygulamalar derhal sonlandırılmalıdır. Özellikle kapatılma koşulları gözetilerek hasta mahpusların sağlık durumlarına uygun olacak şekilde mahpusların yeterli ve sağlıklı besinlere erişimi sağlanmalıdır."