‘İnsanların merakını körüklemek istedim’

“Kent ve Ekoloji Araştırmaları için İnternetten Kamusal Veriye Ulaşım Rehberi” hazırlayan gazeteci Elif İnce, Türkiye’de devlet bilgilerinin kamuya açık kısımlarının nasıl kullanılacağını detaylı bir şekilde anlatıyor.

Gazeteci Elif İnce'nin hazırladığı ve Ekoloji Kolektifi'nin yayınladığı “Kent ve Ekoloji Araştırmaları için İnternetten Kamusal Veriye Ulaşım Rehberi” kente dair internette yer alan birçok veriye nasıl ulaşılacağına dair basit anlatımlı bir şablon sunuyor.

Örneğin internette devlet kurumlarına ait, kamuya açık birçok veri tabanı var. Bu rehberde anlatılan şeyse bu veri tabanlarının nasıl kullanılacağı. Dijital kaynakları 28 başlık altında toplayan rehber, bir şirketin ortaklarını ve sermayesini, bir ilin güncel hava kalitesini, fay hatlarının yerlerini, belediyelerin neye bütçe ayırdığını ve daha birçok veriye nasıl ulaşılacağını kapsıyor. Rehber, hem kamusal bilgi edinme hakkının nasıl kullanılacağına dair hem de araştırma ve haber yapacak birçok kişiye geniş imkânlar sunuyor.

BİLGİYE ULAŞMAK İMKÂNSIZ DEĞİL

Bir tanıtım toplantısıyla rehberi anlatan Gazeteci İnce, Türkiye’nin bilgiye erişimi konusunda son derece sorunlu bir ülke olduğunun altını çiziyor. Ama İnce’ye göre her bilgiye ulaşmak da imkânsız değil. Önemli olan bunun yollarını bulmak. Özellikle veri gazeteciliği ve devletin yaptığı birçok ihale- alım- satım, orman ve tarım arazilerinin kamu yararına mı yoksa başka bir şekilde mi kullanıldığına dair birçok bilgiye ulaşılabilecek kaynaklar mevcut. Ama Türkiye’nin dijital ortama yüklenmiş veri tabanı her zaman için fonksiyonel bir işlev görmüyor. Elif İnce bu konuda özellikle sabırlı araştırmacıların uzun bir zaman sonrasında bazı yanıtlara ulaşabileceğinin de vurguluyor.

KENDİM DE BİRÇOK KAYNAK ÖĞRENDİM

Biz gazeteci olarak bu rehberi hazırlama amacını ve mesleki anlamda nasıl avantajlar sağlayacağını sorduğumuz Elif İnce şunları anlatıyor: “Rehberi hazırlarken amacım, hem mesleki olarak kent ve ekoloji araştırmaları yapanların, örneğin gazetecilerin, akademisyenlerin, avukatların, halk sağlığı uzmanlarının, aktivistlerin işini kolaylaştırmak, hem de bu meselelerle mesleki olarak ilgilenmese de doğrudan etkilenen vatandaşların sokağını, mahallesini, köyünü, şehrini, kısacası yaşadığı yeri keşfetmesine vesile olmak; çevresine duyduğu merakı körüklemek, sonuç olarak yaşam alanlarımızın daha çok sahiplenilmesini ve korunmasını sağlamaktı. Örneğin herkes mahallesindeki anıt ağaçları, en yakınındaki yaban hayatı geliştirme sahasını veya tescilli bir binayı merak etsin, gidip görmek istesin, belediyesinin neye bütçe ayırdığını öğrenmek istesin, bu konuda talepleri olabileceğini fark etsin, yaşadığı yer ile başka, daha yakın bir ilişki kursun… Buna vesile olabilmek beni çok mutlu eder.”

GAZETECİLERE BİRÇOK VERİ SUNUYOR

Kendisi de yıllarca kent ve ekoloji alanlarında çalışan İnce “Kent ve ekoloji alanlarında uzmanlaşmaya çalışan bir gazeteci olarak, rehberin meslektaşlarımın işine yaraması da benim en önemsediğim, kalbime en yakın amaçlardandı bu işe girişirken” diyor. İnce, öte yandan gazetecilerin bu konuları önemsemeleri, merak etmeleri için teşvik etmek, haber yapmalarına vesile olmak, bu haberlerde kullanabilecekleri kaynaklara dikkat çekmek istediğini de vurguluyor. “Özellikle mesleğe yeni başlayan gazeteciler veya bu alanlara girmek isteyen ama araştırmaya nerden başlayacağını bilmeyen meslektaşlarıma yardımcı olmak istedim. Aslında yaklaşık 10 senedir bu alanlarda haber yapmama rağmen benim de rehberi hazırlarken öğrendiğim çok önemli kaynaklar oldu, hatta rehberin tanıtımı esnasında da yeni kaynaklar öğrendim, öğreniyorum. Dolayısıyla anlattığım kaynakların bu alanlarda deneyimli olan gazetecilerin de işine yarayacağını umuyorum.”

BU İŞİN FAİLLERİ DE İFŞA OLMALI

İnce’ye göre örneğin bir HES - termik santral veya kentsel dönüşüm, iş cinayeti haberinde, sadece mağdurların isimleri ve hikâyelerine odaklanılmaması gerekli. Gazeteci Elif İnce bunun sebebini ise şöyle açıklıyor: “Bu suçların faillerinin de, yani yaşamımıza ve yaşam alanlarımıza ticari çıkarları için zarar veren şirketlerin - ve hatta şirket sahiplerinin - isimlerinin afişe edilmesi gerekiyor. Rehberde ilk anlattığım kaynak olan Ticaret Sicil Gazetesi bu açıdan çok işlevsel, benim de sürekli kullandığım bir kaynak. Haberlerimizdeki insan hikâyelerinin veriyle desteklendiği zaman daha etkili olduğunu, somut bilgiye dayalı araştırmaların elimizi kuvvetlendirdiğini düşünüyorum.”

Birçok kamusal verinin nasıl kullanıldığını anlatan rehbere http://iklimadaleti.org/2019/06/28/kent-ve-ekoloji-arastirmalari-icin-internetten-kamusal-veriye-ulasim-rehberi/ adresinden ulaşıp indirebilirsiniz.