Partilerin istihdam, isşizlik, sosyal yardımlar, emeklilik, konut, kira ve vergi konularındaki vaatleri şunlar:

İSTİHDAM, İŞSİZLİK VE SOSYAL YARDIMLAR

Hristiyan Birlik partileri (CDU/CSU): İki partinin vaatleri arasında Ağustos sonu itibariyle yüzde 5,5 olan işsizliği 2025’e kadar yarı yarıya düşürmenin yanı sıra uzun süreli işsizlerin sayısını azaltma bulunuyor. Asgari ücret uygulamasında yaşanan ‘bürokrasiyi kaldırmayı’ hedefleyen birlik partileri, özellikle restorasyon ve tarım sektöründeki bu yönlü sorunları aşmayı vaat ediyor.

Sosyal Demokrat Parti (SPD): Seçimlere 8 gün kala oy oranı yüzde 20’lerde kalan SPD’nin istihdama yönelik vaatleri arasında ‘Arbeitslosen Q’ adıyla sunulan ve 3 ay işsiz kaldıktan sonra mesleki eğitim yapan bireylere normal işsizlik sigortası düzeyinde maaş verilmesi bulunuyor. Yine ilk işsiz kalınan dönemde alınan ‘Arbeitslosengeld I’in süresinin uzatılması ile Hartz IV adlı asgari geçim yardımı almak isteyen bireylerin daha önceki birikimlerinden ötürü bu yardımdan mahrum bırakılmasının önüne geçilmesi vaat ediliyor.

SPD, uzun süreli işsizlerin de iş bulduklarında doğrudan asgari ücret kapsamına alınmalarını istiyor.

Die Linke: Sol muhalefetin en önemli partisi Die Linke, asgari ücretin saat başına 8,84 eurodan en az 12 euroya çıkarılmasının yanı sıra işsizlik maaşlarının daha uzun süre ödenmesini vaat ediyor. Ayrıca herkese gelirinden bağımsız olarak en az bin 50 euroluk ‘asgari gelir garantisi’ sistemini öneren Die Linke, çalışmayan bireylere yönelik ‘yaptırımları’ kaldıracak.

Yeşiller: Hartz IV denilen asgari geçim yardımının ‘insan onuruna uygun’ bir düzeyde olmasını vaat eden Yeşiller, yardım alan bireylerin iş tekliflerini reddetmeleri halinde getirilen yaptırımlara son verecek.

Tüm çalışanlar için asgari ücret uygulamasını isteyen Yeşiller, ayrıca asgari ücretin yükseltilmesini planlıyor.

Liberal Demokrat Parti (FDP): Yeniden Federal Meclis’e girme ihtimali yüksek olan FDP ise, işsizlik yardımı ALG I’e dokunmadan Hartz IV ile çocuk ve kira yardımlarının tümünü ‘Bürgergeld’ adı verilen bir sistemde birleştirmeyi vaat ediyor.

EMEKLİLİK

CDU/CSU: Birlik partileri, halen çalışılan dönemdeki maaşlara oranla yüzde 48 civarında olan ve her geçen yıl gerileyen emekli maaşlarına yönelik herhangi bir vaatte bulunmuyor. CDU/CSU, emeklilik sisteminin 2030’dan sonra reforme edecek.

SPD: SPD’nin emeklilik konusundaki vaadi ise, halen çalışılan dönemdeki maaş ortalamasının yüzde 48’inde olan emeklilik maaşlarındaki düşüşün durdurulması ile düşük gelirliler için daha yüksek emeklilik maaşları bulunuyor.

Die Linke: Emeklilik konusunda Die Linke’nin en önemli vaadi ise, tüm emeklilere en az bin 50 euro maaş verilmesi. Ayrıca emekli maaşlarının çalışılan dönemdeki brüt maaşın en az yüzde 53’üne denk gelmesi ile serbest meslek sahipleri, işverenler, memurlar ve şirket yöneticilerinin (manager) de Emeklilik Kasası’na prim yatırması zorunluluğu getirilecek.

Yeşiller: Emeklilik konusunda ise Yeşiller, işverenleri de kapsayacak şekilde Emeklilik Kasası’nın yeniden yapılandırılmasını öneriyor.

FDP: Liberaller, emeklilik yaşı uygulamasını kaldırarak, isteyen her bireyin 60 yaşından itibaren emekliliğe ayrılıp ayrılamayacağına karar vermesini vaat ediyor. Emekli maaşları ise 60 yaşında ayrılan ile 65 yaşında ayrılan çalışan arasında, çalışılan süreye bağlı olarak farklı olacak.

VERGİLER

CDU/CSU: CDU/CSU’nun mükelleflerin vergi yükünü 15 milyar euro civarında azaltma vaadi kapsamında yıllık geliri 60 bin euronun üzerinde olan kişilerden yüzde 42 oranında vergi alınacak. Günümüzde bu oran 54 bin euronun üzerinde kazanan mükelleflere uygulanıyor.

Yıllık 251 bin euronun üzerinde geliri olan mükelleflere uygulanan yüzde 45’lik vergi oranı ise yıllık 232 bin euro geliri olan bireyler için de geçerli olacak. Ancak ‘en üst gelirli’ bireylerin vergilerinin arttırılmasına ise yanaşılmıyor.

Die Linke: Die Linke ise, yüksek gelire sahip mükelleflerin daha fazla vergi ödemesini ve dar gelirlilerinin ise daha az ödemesini vaat ediyor. Buna göre, yıllık kişi başına 9 bin euro olan vergiden muaf olan ilk gelir kesiti 12 bin 600 euroya yükseltilecek.

Buna karşılık, yıllık 70 bin euronun üzerindeki gelirler için yüzde 53, 260 bin euronun üzerindeki gelirler için yüzde 60 ve 1 milyon euronun üzerindeki gelirler için ise yüzde 75 vergi oranı planlanıyor. Die Linke ayrıca çok daha fazla kazanan bireylerin sosyal sigorta sistemine daha fazla prim ödemesinden yana.

Die Linke, yüksek miktarlardaki miraslara daha fazla vergi getirmenin yanı sıra 1 milyon euronun üzerindeki servetlere ise yüzde 5 vergi getirecek.

SPD: Koalisyon ortağı SPD de Hristiyan birlik partileri gibi 15 milyar euroluk vergi indirimi planlarken, 60 bin euronun üzerindeki yıllık gelirlerin yüzde 45 oranında vergilendirilmesi fikrini de paylaşıyor. SPD, 250 bin euronun üzerindeki yıllık gelire sahip ‘zenginler’ için yüzde 45 yerine yüzde 48 vergi oranı planlıyor.

Yine, aylık geliri bin 300 eurodan az olan çalışanlar için sosyal sigorta ve güvenlik primlerinin azaltılması, yüksek miktarlardaki miraslardan daha fazla vergi alınması ve ‘servet vergisi’ uygulamasının getirilmesi isteniyor.

Yeşiller: 100 bin euronun üzerindeki gelirlerin yüzde 45 vergilendirme oranına dahil edilmesini ve vergiden muaf olan yıllık 9 bin euroluk ilk gelir diliminin miktarının yükseltilmesini vaat ediyor. Ayrıca ‘süper zenginler’ için servet vergisi talep ediliyor.

KONUT VE KİRA

CDU/CSU’nun vaatleri arasında ayrıca tarımsal alanlarını konut inşasına sunan arsa  sahiplerinin bu gelirlerini kira amaçlı bina inşasına harcamaları halinde düşük vergilerden yararlanması bulunuyor. Ayrıca hazine arazilerinin kentler ve köylere satışının kolaylaştırılması vaat ediliyor.

SPD: Sosyal demokratlar, kira değerlerinin frenlenmesiyle birlikte kira artışlarının konutların tamir ve restorasyonlardan sonra arttırılması uygulamasının sınırlandırılmasını vaat ediyor.

Die Linke: Konut sorununun çözümü için yıllık 250 bin sosyal konut inşası veya satın alınmasını vaat eden Die Linke, kiraların ise en fazla enflasyon oranları kadar arttırılabilmesini vaat ediyor. Ayrıca kentlerdeki tüm semtlere sosyal konut kotası getirilmesi istenirken, konut kıtlığının olduğu bölgelerde evlerin ‘turistik’ amaçlı kiraya verilmesinin yasaklanması vaadi de bulunuyor.

Yeşiller: Konut kiralarına frenleme getirilmesinden yana olan Yeşiller, 4 yılda 1 milyon yeni konut inşa edilmesi ile dar gelirlilerin enerji tasarrufu sağlanan konutlarda kiracı olmaları halinde ‘iklim kira yardımı’ adıyla ek yardım almalarını vaat ediyor.