Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından 1988 yılından bu yana insan hakları ve temel özgürlüklerin korunması için mücadele eden bireylere verilen Sakharov Ödülü’ne bu yıl kadın sünnetine karşı mücadele eden 5 Kenyalı lise öğrencisi de aday.

Bugün açıklanacak olan Sakharov Ödülü’ne birçok ülkeden insan hakları savunucusu aday gösterilirken, bu yıl öne çıkan adaylardan en önemlileri arasında Kenyalı beş lise öğrencisi de bulunuyor. Yaşları 17 ile 19 arasında değişen kız öğrencilerin ödüle aday gösterilmeleri ise, kadın sünnetine karşı mücadele amacıyla geliştirdikleri bir akıllı telefon uygulaması. Uygulama, Stacy Owino, Cynthia Otieno, Purity Achieng, Mascrine Atieno ve Ivy Akinyi adlı lise öğrencilerince geliştirildi.

SÜNNET EDİLEN VEYA EİDLMEK İSTENEN KADINLARA YARDIM AMAÇLI

‘The Restorer’ (Yenileyici-restore edici) adıyla bir araya gelen lise öğrencileri, 2017 yılında ‘i-cut’ adını verdikleri bir uygulama geliştirdi. Kadın sünnetine maruz kalan veya sünnet edilme riski taşıyan kadın ve kız çocuklarının yardımına koşmayı kolaylaştırmayı amaçlayan uygulamada beş ayrı buton bulunuyor. Bu butonlar ‘yardım’, ‘imdat çağrısı’, ‘vaka bildirme’, ‘Kadın sünneti hakkında bilgi edinme’ ve ‘bağış ve geri bilgilendirme’ seçeneklerini sunuyor.

Çoğunlukla Afrika ülkelerinde uygulanan ve son yıllardaki mücadele sayesinde büyük oranda yasaklanan kadın sünnetine maruz kalanlar veya sünnet edilmek istenenler bu uygulama sayesinde yetkililerden yardım isteyebilecek. Uygulama, kişileri doğrudan tıbbi veya hukuki yardım sunan kuruluşlara yönlendirebileceği gibi; tehlike anında yetkililere şikâyette bulunma imkânı da tanıyor.

200 MİLYONU AŞKIN KADIN VE ÇOCUK

Tüm dünyada daha ziyade Afrika ülkeleri ile Ortadoğu’da olmak üzere 200 milyonu aşkın kadın veya kız çocuğunun kadın sünneti vahşetine maruz kaldığı tahmin ediliyor. Bu kişilerin 500 bin kadarı ise ağır hapis ve para cezalarının verildiği Avrupa ülkelerinde yaşıyor.

Kadının dış genital organlarının kısmen veya tümüyle kesilmesi ve bu yöntemle cinsel yaşamının kısıtlanmasını amaçlanıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre her yıl en az 3 milyon kız çocuğu sünnet edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Kadınların büyük kısmı 15 yaşından önce sünnet edilirken, kimi durumlarda doğum esnasında dahi sünnet edildiği biliniyor.

Sünnet edilen kadınlarda enfeksiyon, hastalıklar, ölüm veya riskli gebeliklere yol açan bu ‘gelenek’, son yıllara kadar Güney Kürdistan’da da özellikle kırsal kesimlerde görülüyordu.

KATLEDİLEN FEMİNİST SİYASETÇİ FRANCO DA ADAY

Kenyalı lise öğrencilerinin yanı sıra bu yıl Sakharov Ödülü’nde sona kalan başka adaylar da var.  Adaylar arasında en önde çıkan isim ise, geçtiğimiz yıl Brezilya’da katledilen feminist siyasetçi ve sosyolog Marielle Franco.

14 Mart 2018’de katledilen Franco, özellikle kadınlar ile LGBT bireylerin hakları için verdiği mücadeleyle tanınıyordu. Franco, 2016’da Rio de Janeiro Kent Meclisi’ne sosyalist PSOL listesinden girmiş ve en yüksek oyu alan 5 siyasetçi arasında yer almıştı. Franco, ölümünden önce Brezilya askeri polisinin özellikle yoksul semtlerdeki şiddetini eleştiren sert bir konuşmasıyla gündeme oturmuştu.

38 yaşındaki Marielle Franco, Rio da Janeiro merkezinde aracında yardımcısıyla birlikte katledilmişti.

DİĞER BAZI İSİMLER

Sakharov Ödülü’nde finale kalanlar arasında Amazon yerlilerinin hakları için mücadele eden Raoni Metuktire ve ekolojist Claudelice Silva dos Santos ile Çin’deki Uygur azınlığın hakları için mücadele eden ekonomi profesörü İlham Tohti de yer alıyor. Ödülün kazananı bugün açıklanacakken, ödül töreni ise 18 Aralık’ta yapılacak.