4 bin yıllık tarihi olan Birca Belek, 160 yıl askeri bölge olarak tutuldu. 1995'ten 2010'a kadar askeri cephane olarak kullanıldı. Botan Mirliğinin merkezi Birca Belek, yok olmakla yüz yüze.

Kürt halkı açısından siyasi, tarihi ve kültürel değeri bilinen Mir Bedirxan yönetimindeki Botan Kürt Mirliğinin yönetim merkezi olan Birca Belek, 4 bin yıllık bir tarihe sahip. Gutti İmparatorluğu tarafından Cizre’yi saran surlarla birlikte inşa edildiği tahmin ediliyor. 365 odalı yapısı ve mimarisiyle hayranlık uyandıran tarihi mekanın içinde hükümdar makamı, karargâh, mescit, zindan, dershane var.

BOTAN MİRLİĞİNİN TALANI

Osmanlı İmparatorluğu ve Botan Mirliği arasında 1847'de yaşanan savaştan sonra 163 yıl boyunca zaman zaman kışla olarak kullanılmakla birlikte, askeriyenin denetiminde kalarak halka kapatıldı. Botan Beyliği’nin yönetsel ve idari işlerinin yürütüldüğü yer olan Birca Belek’in bir bölümü de Kürt düşünür Ehmedê Xanî'nin kaleme aldığı ünlü Kürt destanı Mem û Zîn’in kahramanı olan Mem’in kaldığı yer olması itibarıyla ‘Mem û Zîn Zîndanı’ olarak biliniyor. Zindanın cephanelik ve tarihi duvarların askerler tarafından hedef tahtası olarak kullanılması Cizre halkının ve sivil toplum örgütlerinin yoğun tepkisine neden olmuştu.

ÖZ YÖNETİM DİRENİŞİ VE KAYYUM

Cizre’deki öz yönetim direnişiyle beraber 79 gün süren sokağa çıkma yasağında devlet güçleri tarafından geçekleştirilen bombardımanla da hasar gören Birca Belek, yasağın kalkmasından sonra atanan kayyumla birlikte tamamen ilgisiz bırakılarak yok edilmeye mahkum edildi.

BİRCA BELEK KÜRDİSTAN’INDIR

En son Celadet Bedirxan’nın meskeni ve aynı zamanda köşkü olarak kullanılan Birca Belek, kendisinden sonra kızı Sinemxan’a miras olarak kaldı. Sinemxan da "Birca Belek benim değil, tarihe mal olmuştur. Kürdistan ve Kürt halkınındır. Böylesi bir tarihi mirasımızın müze yapılmasını istiyorum’’ demişti. Yakın dönemde 15 yıl kadar askeriyenin cephane deposu olarak kullanıldı. Dicle Nehri'ne sıfır noktada bulunan Birca Belek, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından birinci dereceden SİT alanı olarak ilan edildiği halde yok olmakla yüz yüze.

KÜRDİSTAN'DAKİ KİRLİ SAVAŞIN ÖZETİ

Yok olmayla yüz yüze bırakılan Birca Belek’in halini, Türk devletinin Kürdistan’daki savaşının bir özeti olarak gören Cizreliler, özetle şunları söylüyor: "Yıllarca askeriye kışla olarak kullandı. Tarihi yapının üzerine mermer, fayans döşediler. Tarihi bir mekanda askeriyenin ne işi vardır? Devlet Birca Belek'in Kürtler ve Kürdistan için değeri olduğunu bildiği için bırakın koruma altına almaya, yok etmeye, silmeye çalışıyor. Bu düşmanlık değil de nedir?"