1991 yılından bu yana Güney Kürdistan’da Raperin'le Kürdistan’ın yönetimi KDP ve YNK’nin eline geçti. 2003 yılında ABD’nin Irak’a müdahalesi ile iktidarın hem yetki alanı hem de toprak ve ekonomik kaynakları oldukça genişledi. Ortaya çıkan imkânlar üretime dönüştürme, sanayileşme yerine, partilerin kendi üyelerini maaşlara bağlayarak tutma olarak değerlendirildi. Bu durum Güney Kürdistan’daki kırsal alanı bitirme noktasına getirdi. Behdinan, Soran, tartışmalı bölgeler denilen alanlar, Qandil ve daha birçok alanda halk maaş almak için şehirlere akın etti. Halk şehirlere akın edince de köylerin birçoğu ya boşaldı yada sembolik, tarım ve hayvancılıkla yaşamını sürdürmekten vazgeçmeyen birkaç ev kaldı. İzlenen bu politikalarla Güney Kürdistan’da kırsal alan diye bir şey kalmadı. Türk inşaat firmaları ile yükseltilen dev beton yapılarla kontrolsüz bir kentleşme sürecine girildi.

OKULSUZ, ELEKTRİKSİZ, YOLSUZ KÖYLERDE YAŞAM MÜCADELESİ

Güney Kürdistan’da kırsal kesimde yaşamın bitmesi sadece maaşlı iş bulmakla bağlantılı değil. Bununla birlikte, tartışmalı bölgeler denilen Kerkük, Xurmatu ve Germiyan mıntıkası arasında kalan köylere yol, elektrik gibi zorunlu altyapı hizmetleri ile eğitim ve sağlık hizmetlerinin götürülmemesi de yaşamı bitirdi.

Kelar’a bağlı Serqela, Kifri’ye bağlı Zenane, Kerkük ve Çemçemal arasında kalan Kadırkerem ve Xurmatu ile ona bağlı Newcola kasabası arasında kalan onlarca köy elektrik, yol gibi altyapı hizmeti ile okul ve sağlık hizmetlerinin olmamasından ötürü boşalmış durumda.

Boşalmış, boşalma ile yüz yüze kalan bu köylerden biri Serqala’ya bağlı Kavale. Kavale köyü 2003 yılına kadar yaklaşık 50 hanedir. Şimdi köyde sadece 5 aile kalmış. Kavale köyünden 101 kişi 1988 yılında gerçekleştirilen Enfal’de götürülüp kaybedilmiş. Köyden götürülen 101 kişi hakkında günümüze dek herhangi bir bilgi yok. Hiçbirinin cenazesi de bulunmuş değil. Kavale köyünden Abbas Kerim köylerinde okul, sağlık hizmetini veren herhangi bir kuruluşun olmamasından ötürü köylülerin büyük bir bölümünün şehre göç ettiğini belirterek, şu bilgileri verdi:

"Ben de şimdi köyde oturmuyorum. Ailemi alıp çıktım. Şimdi başka bir köyde kalıyoruz. Çünkü çocukları okutmak istedik. Bizim köye yakın bir yerde bile okul yoktu. O yüzden köyden çıkmak zorunda kaldık. Köyümüze hizmet yapılmamasının bir nedeni, Güney Kürdistan’da iktidarda olan partilerden hiçbirini savunmuyor olmasıdır. Bizim köy geçmişten beri komünistlerle hareket etti. Köyde kalan beş aile de hâlâ o düşüncededir. Bu düşünceden dolayı Enfal sırasında köyden içinde çok sayıda akrabamın da olduğu 101 kişi götürülüp kaybedildi. Saddam katliamcıydı. Köyümüzden insanları götürüp kaybettirdi. Ancak o iktidarda olduğu 2003 yılına kadar köylüler köylerinden çıkmadı. Tarımsal ve hayvansal üretimle geçimlerini sağladılar. 2003 yılından sonra maaşlı iş bulma adıyla başlatılan furya ve okul, sağlık hizmetinin de olmamasından dolayı köy boşaldı adeta.”

Hiçbir hizmetin götürülmediği, 2018 yılına girerken dahi hâlâ elektrikleri olmayan köylerden biri, Kavale köyünden yaklaşık 10 kilometre uzaklıkta Kadırkerem’e doğru Köşk. Köşk köyü 2003 yılına kadar 30 hanelik bir köydü. Ancak şimdi köyde sadece üç aile kalmış durumda. 2018 yılına kadar elektriksiz kalması bölgesel Kürt yönetiminin kır politikası ve partilerinden olmayan halka yönelik uygulamalarını gösteriyor.

BÜYÜK SAVAŞIN YAŞANDIĞI KÖY DE BOŞALMIŞ

Köşk’ten yaklaşık 10 kilometre uzaklıkta olan Dartü köyünün kaderi de aynı. 2003 yılına kadar yaklaşık 30 hane olan Dartü köyü okul, sağlık hizmeti ve yol, elektrik sorunundan ötürü şimdi sadece iki hane kalmış durumda. Dartü köyünden yaklaşık 8 kilometre uzaklıkta ise Avberik köyü var. Avberik, Şeyh Mahmut Berzenci isyanı sırasında büyük savaşlara sahne olmuş bir köy. Şeyh Mahmut Benzenci’nin karargahlarından birinin olduğu Avberik köyünde 2003 yılına kadar hane sayısı 50'nin üzerindeyken, şimdi sadece 7 hane kalmış. Avberik köyünden Kadırkerem nahiyesine doğru 19 köy daha var. Bu köylerin büyük çoğunluğu da elektrik, yol, okul ve sağlık hizmetlerinin olmamasından ötürü boşalmış durumda.

GERMÜK, VARİNİ DE AYNI KADERİN KURBANI...

Xurmatu’nun Newcola nahisesi ile Kifri’nin Zenane nahiyesi arasında kalan Germük ve Varani köyleri de aynı kaderi yaşıyor. Germük ve 2003 yılına kadar yaklaşık 50 hane iken şimdi sadece 15 hane kalmış. Germük'te, diğer köylere oranla daha fazla aile kalmış, bunun nedeni ise Newcola’ya giden ana yolun üzerinde olmasıdır. Varani köyü ise şu an üç ayrı Varani köyüne bölünmüş durumda. Kifri ve Zenane’den Newcola’ya giden ana yolun üstünde olmasından ötürü çok fazla göç yaşanmamış. Ancak bu her iki köy de diğer köyler gibi okul, sağlık hizmeti olmayan köylerdir. Germük ve Varani köylerinin çocukları Zenane ya da Zenane yakınlarındaki Ömerbıl köyündeki okula eğitim için gidiyorlar.

SERQALA VE SENGAV ARASINDAKİ KÖYLER DE AYNI DURUMDA

Sarqala nahiyesine bağlı Kavale köyünden Sengav nahiyesine doğru, Piremoni, Tugin, Arezkadr, Çarşax, Ömerbıl, Fatah Ömer, Bekreşel, Se Xiran, Simak ve Kani Maran adında köyler var. Bu köylerden sadece Ömerbıl’da okul var. Bu köylerde yaşayan çocukların bir bölümü Ömerbıl’da okumak için giderken bir bölümü de gidemiyor.

Güney Kürdistan’ın kırsal kesimi özellikle de tartışmalı bölgeler denilen Kerkük, Xurmatu, Xaneqin ve Germiyan’ın bir bölümündeki köyler için izlediği politikalar Güney Kürdistan’da neden bu denli krizin derin bir şekilde yaşandığını gösteriyor. Bu aynı zamanda halkın partilere olan tepkilerinin de nedenlerini gösteriyor.