Mesud Barzani’nin Bağdat ziyareti nereden nereye...

KDP’nin dayatması ile yapılan ve Kürtlerin büyük kayıplar yaşamasına neden olan referandumdan sonra Mesud Barzani ilk defa Bağdat’ı ziyaret etti.

KDP’nin dayatması ile 25 Eylül’de referandum yapıldı. Referandumdan önce KDP Genel Başkanı Mesud Barzani tarafından yapılan açıklamalarda, 'diğer üç parça ne olursa olsun' gibi bir yaklaşımla sadece Başur için bağımsızlık ilan edileceği belirtiliyordu. Ayrıca Irak ile de komşu bir ülke olunacak, diye belirtiliyordu. Referandumdan  sonra 16 Ekim'de Irak ordu güçleri ile Haşdi Şabi güçlerinin müdahalesi ile tartışmalı bölgeler denilen Mendeli’den Pirdê’nın yarısına kadar olan alan Kürtlerin elinden alındı. En önemlisi de Kerkük’ün içinde olduğu bu kayba, Şengal, Maxmur, Rabia ve Zumar da dahil.

Irak Yüksek Mahkemesi referandumdan sonra dönemin Kürdistan Bölgesel Başkanı olan Mesud Barzani, YNK’den Kosret Ali Resul, Kerkük Valisi Necmettin Kerim’in de içinde olduğu çok sayıda kişi hakkında yakalanma kararı aldı. Irak mahkamesi yakalama kararını kaldıran ikinci yeni bir karar da almadı. Bu durum başta Mesud Barzani olmak üzere haklarında yakalama kararı alınanlar Irak’ta hâlâ yakalabilir. Ancak Barzani kararın uygulanması bir yana dursun Parlamento Başkanı ve Haşdi Şabi’nin kurucusu, İran yanlısı Fetih Koalisyonu lideri tarafından resmi bir şekilde karşılandı. Böyle bir karar olmasına rağmen Mesud Barzani’nin Bağdat’ı ziyaret etmesi, Irak ve Başur'da yasaların ne anlama geldiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Bu, aynı zamanda DAİŞ’in kurucularından ve şu an RTE’nin yanında olan Tarık Haşimi ile Musul’u DAİŞ’e teslim edip Türkiye’ye kaçan eski Musul Valisi Esil Nuceyfi’nin de isterlerle karar olmasına rağmen yakalanmadan Bağdat’a gidebileceklerini gösteriyor. 

BARZANİ'NİN HEYETİNDE YER ALANLAR VE KARŞILAYANLAR

Mesut Barzani, dün Bağdat’a yaptığı ziyarette havaalanında Meclis Başkanı Sünni Muhammed Helbusi ve İran yanlısı Haşdi Şabi’nin kurucusu, Fetih Koalisyonu Başkanı Hadi Amiri tarafından karşılandı. Devlet, hükümet erkanından sadece meclis başkanı vardı. Hadi Amiri'nin ise koalisyonu ve Haşdi Şabi adına karşıladığı söylenebilir. Zira koalisyonu hükûmette yer almamış, bu yüzden devlet erkinde herhangi bir görevi yok. Karşılama heyeti kadar Mesud Barzani’nin ziyaret heyetinde yer alanlar da dikkat çekiciydi. Barzani’nin heyetinde oğlu Mesrur ve Azad Berwari gibi isimler vardı. Azad Berwari daha çok askeri konularda öne çıkıyordu. Ancak son dönemlerde gerek YNK ile görüşmelerde gerekse en son Bağdat ziyaretinde yer alması siyaset sahnesinde görünmeye başladı. Mesud Barzani’nin ziyaretinden önce Neçirvan Barzani birkaç kez üst üste Bağdat’a ziyarette bulundu. Neçirvan Barzani’nin ziyaretlerinden sonra Mesud Barzani’nin ziyareti ve heyette Neçirvan’a yakın hiç kimsenin olmaması KDP içindeki çelişkilerin geldiği düzeyi de gösteriyor. Zira Mesud Barzani’nin ziyaretinden önce yeniden Neçirvan Barzani’nin ziyaret edeceği yönünde bilgiler vardı. Ancak Mesud Barzani bu kez Neçirvan Barzani’ye bu fırsatı vermedi. Bağdat da her ikisi arasındaki çelişkileri tıpkı RTE gibi fark etmeye başlamış. Bu durum daha fazla taviz ve daha fazla politikalarını kabul ettirmek demek.

ZİYARETİN ZAMANLAMASI VE MESAJLAR

Barzani’nin Bağdat ziyareti, Irak Cumhurbaşkanı YNK’li Dr. Berhem Salih’in Bağdat’ta olmadığı bir döneme denk getirildi. Zira Barzani'nin Bağdat’a yapacağı ziyarette ilk ziyaret etmesi gerekenin cumhurbaşkanı olması lazımdı. Ziyaretin cumhurbaşkanının Bağdat’ta olmadığı bir döneme özellikle denk getirildiği yönünde görüşler var. 

Mesud Barzani’nin Bağdat ziyaretinin mimarı Cumhurbaşkanlığa KDP adayı olarak gösterilen, daha sonra Maliye Bakanı yapılan Fuat Hüseyin. Dolayısyla ziyaret ve görüşme programını da kendisinin oluşturduğu anlamına geliyor. Barzani’nin ilk gün Irak Başbakanı Adıl Abdulmehdi, Parlamento Başkanı Muhammed Helbusi, Fetih Koalisoynu Hadi Amiri, Haydar Abadi tarafından Haşdi Şabi’yi kayırdığı için de görevden aldığı güvenlik danışmanı, İran yanlısı Ata Koalisoynu Başkanı Falih Feyyaz ve Nuri Maliki ile görüştü. Görüşmelerden sonra yapılan açıklamalar 'sorunların çözümü için adımlar atılıyor' temennileriyle doluydu. Barzani’nin ilk gün yaptığı görüşmeler, Adıl Abdulmehdi ve Parlamento Başkanı dışındakilerin hepsinin İran yanlısı Şii kesim olması oldukça dikkat çekici. Bugün Kerbela ve Necef’e giderek Sadr Hareketi Lideri Mukteda El Sadr ve Hikme Listesi Başkanı Iraklı Şialıkta ısrar eden kesimle görüşeceği belirtiliyor. 

BÜTÇE ORANININ ARTMASIYLA SORUNLAR ÇÖZÜLECEK Mİ?

Irak genel ve Başur bölgesel seçimleri, seçimlerden uzun süren Irak yeni hükûmeti kuruluş sürecinde yapılan tüm açıklamalarda, sorunların hukuki, anayasa çerçevesinde çözülmesi mesajları verildi. Yeni hükümet kurulduktan sonra bölgesel yönetim tarafından ilk tartışmaya açılan konu düşürülen bütçe oranının yeniden yükseltilmesi oldu. Bunun için Bağdat’a heyet bile gönderildi. Kaldı ki KDP’nin Maliye Bakanlığında ısrar etmesinin bir nedeni de buydu. Mesud Barzani’nin dün başlayan Bağdat ziyaretinde de öne çıkan konu; her ne kadar sorunların anayasal bir şekilde çözülmesi gibi genel bir görüş belirtilse de, düşürülen bütçe oranının yükseltilmesi çerçevesinde olduğu ortaya çıkıyor. Sorunların anayasa bağlı bir şekilde çözülmesi, referandum öncesinde ABD, İngiltere, BM, Fransa’nın Mesud Barzani ve KDP’ye sunduğu alternatif içinde geniş bir şekilde yer alıyordu. O dönemde bunun dikkate alınıp referandumun ertelenmesine karar vermeyen KDP ve Mesud Barzani'nin Kerkük başta olmak üzere tartışmalı bölgelerde yaşanan büyük kayıplardan sonra yeniden ona dönmesi siyasal olarak KDP için büyük bir kayıp. Mesud Barzani ziyaretinden sonra düşürülen bütçe oranının kısmen de olsa yükseltilmesini öyle görünüyor ki KDP büyük bir kazanım olarak yansıtmak isteyecek. Oysa yaşanan büyük kayıpların bununla örtünmeyeceği biliniyor. Diğer bir husus ise sorunların anayasaya bağlı bir şekilde çözülmesi demek sadece bütçe oranının yükseltilmesi değil; bundan daha çok Kerkük ve tartışmalı bölgelerin kaderinin ne olacağıydı. Bu konuda hangi adımlar atılacağı ise belli değil. 2005 yılında kabul edilen Irak yeni anayasasına eklenen ve iki yıl içinde uygulanması gereken 140. Madde, iki yılda uygulanmadığı için ortadan kalktı. Yeniden böyle bir maddeye gereksinim var. Ya bu madde güncellenecek ve belirli bir süre içinde uygulanacak, yada buna benzer yeni bir madde oluşturulacak. Ancak Barzani’nin ziyaretinin bütçe eksenli bir görüşme olduğu ve sorunların anayasa çerçevesinde çözülmesi şeklinde yansıtıldığını söylemek yanlış olmaz. 

Diğer önemli bir husus ise Mesud Barzani’nin ziyaretinden sonra henüz tamamlanmamış Irak hükümetinde yaşananacak gelişmeler olacak. Zira yeni hükümette Kürtlere üç bakanlık verilmiş. Bakanlıklardan ikisi KDP’ye, biri ise YNK’ye. Barzani ise geçenlerde Iraklı bazı yetkililerle yaptığı görüşmede bakanlığın YNK’ye verilmemesini istedi; YNK’ye verilmesi durumunda hükümetten çekileceği yönündeki açıklamalar yaptı. YNK ise kendilerine ayrılan Adalet Bakanlığı adayını da belirlemiş durumda. Bu ziyaretten sonra bu konuda da bir gelişme yaşanacağı açık.

Diğer önemli bir konu ise yaklaşmakta olan Kerkük Valiliği konusu. Bu ziyaretin bir diğer nedeni de bu. KDP valliği istiyor. YNK ise geçmişten beri valilik kendisinde olduğu ve Kerkük’te genel seçimlerde birinci parti olduğu için kendisinin hakkı olduğunu  söylüyor. Ziyaretten sonra bu konularda bir gelişme sağlanacak. Bu gelişmeler aynı zamanda bölgesel hükûmetin de nasıl bir hükümet olacağına etkide bulunacak.