Ermeni kültürünün izlerini günümüze kadar taşımayı başarmış olan Akdamar adasında; tarihi kilisenin yanında, adada bulunan yerleşim yeri kalıntıları, tarihi mezarlık bulunuyor. 900’lı yıllarda Vaspuragan Kralı Gagik, Akdamar Ada'sını başkent yaptı. Kral Gagik, adayı başkent yaptıktan sonra adada halen mevcut olan kiliseden başka bir kasaba, saray, çarşı ve liman inşa ettirmiş. Vaspugaran’ın başkenti olan Akdamar Adası'nda sivil yerleşim 16. yüzyıl başlarına kadar canlı olarak varlığını sürdürdü. Akdamar şehri, 1535 Osmanlı-İran savaşında tahrip edilerek yok edildi.

ERMENİ SOYKIRIMINDAN SONRA ADA İNSANSIZLAŞTIRILDI

16. yüzyıldan sonra sivil yerleşimin bulunmadığı ada da 19. yüzyıl sonlarında 300 civarında keşiş yaşıyordu. 1915 Ermeni soykırımından sonra ada insansızlaştırıldı. Adanın güney doğusunda kurulmuş olan kilisenin bir kısmı ayakta dururken kasaba, saray, çarşı ve liman tamamen yıkılmış, mezarlık ise tahrip edilmiş durumda. Her yıl on binlerce yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği Akdamar Adasında bulunan kilisenin yanı sıra tarihi Ermeni evlerinin sadece kalıntıları günümüze kadar gelirken, tarihi Ermeni mezarlığı harabe durumda.

BÖLGENİN EN ÇOK TURİST ÇEKEN YERİ

Akdamar Adası, bölgenin en çok turist çeken yeri konumunda. Adayı ziyaret edenlerden, yüksek miktarda ücret alınıyor. Turistlerden ve halktan toplanan bu ücretler, bugüne kadar başta Akdamar Adası olmak üzere, hiçbir tarihi yapı için kullanılmadı. Akdamar Adası, SİT alanı olmasına rağmen, adada bulunan tarihi yerleşim yeri ve mezarlık için günümüze kadar bir restorasyon çalışması yapılmadı.

'ERMENİ MEZARLIĞI HARAP OLMUŞ'

Adayı ziyaret edenler adaya gereken önemin verilmediği söyledi. Adada bulunan tarihi yapılarının çoğunun yok olduğunu ifade eden yurttaşlar ANF’ye şu değerlendirmede bulundu: "Akdamar Adası muhteşem bir yer. Hem tarihi hem de doğal yapısı çok güzel. Burası insana huzur veriyor. Bu muhteşem yer maalesef hak ettiği yeri bulamıyor. Ada da bulunan tarihi yapıların çoğu yok olmuş. Geri kalanlar ise çok kötü durumda. Özellikle Ermeni mezarlığının büyük bölümü tahrip edilmiş ve kırılmış durumda. Koruma altında olmasına rağmen bugüne kadar çalışma görmedik. Adaya herkesten para alıyorlar ama ada için bir çalışma yapılmıyor."