El Nusra, Sultan Murad, Ehrar-u Şam, DAİŞ gibi çetelerin saldırıları ve işgalinden kaynaklı Efrîn kantonuna göç etmek zorunda kalan Şehbalılar, 2015 yılında kurdukları Şehba Yürütme Meclisi öncülüğünde Şehba topraklarına döndü ve oradaki Şehbalılarla birlikte yaşamını yeniden kurmaya başladı.

Ceyş El Siwar tarafından özgürleştirilmiş olan alanlarda her şeye rağmen yeni bir yaşam yaratılmış. Özgür Şehba’da halkların kendi kendini yönettikleri bir öz yönetim sistemleri, komünleri, toplumsal ihtiyaçlarına göre kurdukları birçok kurumu var.

Geçmişteki ve günümüzdeki tüm ayrıştırma, düşmanlaştırma politikalarına inat, halklar “Özgür Şehba” olarak adlandırdıkları kurtarılmış köylerde demokratik ulusu pratik olarak algılayıp günlük olarak geliştiriyorlar. Kuzey Suriye Demokratik Federal Sistemini kabul eden ve bunun bir parçası olarak örgütlenen Özgür Şehba halkı Türk devletinin tüm işgal tehdidi ve saldırılarına karşın topraklarında yaşamını kurmakta kararlı.

Yazı dizimizin 2. bölümünde Şehba’nın özgürleştirilmiş köylerinde DAİŞ sonrası yaşamın yeniden nasıl kurulduğunu, Şehba Yürütme Meclisi öncülüğünde bölgede geliştirilen örgütlenme ve hizmet çalışmalarını inceleyeceğiz.

ÖZGÜR ŞEHBA NERESİ?

Bugün içerisinde yaşayan halklar tarafından Özgür Şehba olarak adlandırılan alan, 2016 yılının Şubat-Aralık ayları arasındaki çeşitli tarihlerde QSD bileşeni Ceyş El Siwar güçleri tarafından özgürleştirilen 75 köyden, Til Rifat gibi kasabalardan oluşuyor. Özgürleştirilen köylerin bir kısmı Ezaz, bir kısmı Bab'a bağlı. Yine 7-8 köy, Halepê çok yakın Cebel Seman’a bağlı. Minbic, Şehba’nın en kadim kentlerinden biri olmasına rağmen Bab’ın işgal altında olması nedeniyle Şehba’nın bu alanlarından fiziksel olarak kopuk ve ayrı örgütleniyor. O nedenle Şehbalılar “Özgür Şehba” olarak Ezaz, Bab ve Cebel Seman hattındaki kurtarılmış alanları tanımlıyorlar.

Özgür Şehba köyleri Efrîn'e, Rejimin elinde olan Halep'e ve Türk devletinin işgali altında olan Şehba hattına sınır. Efrîn'in dağlık coğrafyasının tersine Şehba ve kurtarılmış köyleri düzlük ovalardan oluşuyor. Ayrıca köyleri Cizirê Kantonu ve Efrîn'e oranla oldukça büyük. Köy olarak isimlendirdikleri her bir yerleşim birimi neredeyse bir ilçe büyüklüğünde.

ŞEHBA’NIN HER YERİNDEN HALKLAR VAR

Özgür Şehba’daki köylerin neredeyse yarıya yakını tarihten itibaren sadece Kürtlerin yaşadığı köyler, geriye kalan köylerin ise bir bölümü, hemen hemen yalnız Arap halkının, diğerleri de Araplar ve Kürtlerin birlikte yaşadıkları köyler. Ve bugün özgürleştirilen alanlardaki nüfus 35 bin civarında.

Özgür Şehba’nın halihazırda nüfusunun bir bölümü bu köylülerin asıl yerlilerinden oluşurken, bir bölümü de Kürdü, Arabı ve Türkmeniyle Şehba’nın önce ÖSO’ya bağlı bazı gruplar, El Nusra, DAIS, Türk devleti işgali altındaki bölgelerinden göçmek zorunda kalan Şehbalılardan oluşuyor. Fakat göçertilen nüfusun büyük bölümünü Kürtler oluşturuyor.

Hepsi Şehba halklarından olan Özgür Şehbalılar aynı coğrafyanın insanı olma ve işgal uygulamalarının acı ve vahşetini yaşamaktan dolayı benzer özellikler taşırken, farklı halklardan, kültürlerden olma ve işgal sürecini ayrı yerlerde karşılamadan dolayı, aynı zamanda birbirinden çok farklı özelliklerde. Örneğin Kürtlerin büyük bölümü Şehba’dan göçmek zorunda bırakılırken, Araplar ve Türkmenlerin büyük bölümü Şehba’da kalmış. Fakat tüm bu farklılıklara rağmen bugün Özgür Şehba’da bir demokratik konfederal tarzda işleyen bir sistem var.

ŞEHBA YÜRÜTME MECLİSİ

Şehba’da şu anda demokratik konfederal tarzda örgütlenen bir Şehba Meclisi, daha önce meclis, şu anda komünler şeklinde örgütlenen bir sistem var. Bu sistem Efrîn'de Rojava Devrimi’nin geliştirdiği öz yönetim anlayışı, kadın özgürlüğü, demokratik ulus paradigmasından etkilenen Şehbalılar tarafından 24 Mart 2015 tarihinde oluşturulan Şehba Yürütme Meclisince kuruldu.

Meclis daha başından tıpkı Rojava’daki gibi eş başkanlık sistemini benimsedi. 28 kişilik bir yönetimi olan ve ihtiyaca göre kendini çeşitli komiteler şeklinde örgütleyen Meclis, 1 yıl boyunca Efrîn'de göçmen Şehbalılar içinde çalıştı. Efrîn'e göç eden Şehbalıların artması üzerine kendini genişletmek için bir konferansa ihtiyaç duydu.

Şehba Meclisi 3-4 Şubat 2016’da Ezaz, Bab, Cerablus, Minbic, Sifire ve diğer bölgelerden 200 delegenin katılımıyla 2. konferansını gerçekleştirdi. Şehba’da çatışmaların şiddetlendiği oldukça tarihi bir süreçte gerçekleştirilen Bölge Meclisi Yürütme Kurulu’na, 17’si kadın olmak üzere 49 kişi seçildi. Ezaz 17, Bab 17, Cerablus 6, Sifire’den 6 temsilci, Şehba Bölgesi Yürütme Meclisi’ne seçildi. Bu konferansta QSD’ye bölgeyi DAİŞ, El Nusra, Ehrar’u Şam gibi çete gruplarından kurtarılması talebini yineledi. Yine Şehba’nın tüm halklarının temsilcilerinin yer aldığı Meclis, şu an 56 kişiden oluşuyor.

ROJAVA DEVRİMİ VE ÖCALAN’DAN ETKİLENME

Meclisin yönetim kurulu Özgür Şehba’da kurulan yeni yaşamın öncüsü. İçlerinde Kürtler, Araplar, Türkmenler var. Meclis yönetimi Efrîn kantonundan hem kendilerini barındırma, hem de örgütlenme anlamında çok destek gördüklerini ve onlardan öğrendiklerini ifade ediyor.

Yine Meclis yönetiminde yer alanlar arasında Rojava Devrimi öncesinde Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın fikirleriyle tanışan Kürtler var. Bu Meclis çalışmasının öncülüğünü de bunlar yapmış fakat bugün tüm Meclis üyeleri Öcalan’ın projelerinin Suriye halklarının ve kendilerinin kurtuluşu olduğu noktasında hemfikir. Ve Öcalan’ı tüm halkların önderi olarak sahipleniyorlar.

Bunun nasıl geliştiğini sorduğumda, birçoğu içlerinden birinin verdiği bu çarpıcı cevaba yakın konuşuyor "Bize devrim başlarken birçok grup özgürlükten söz etti. Ama sonuç hüsran oldu, bize yaşam bırakmadılar. Bugün topraklarımızın büyük bölümü işgal altında. Onu işgal edenleri de, kurtarmaya ve kurmaya çalışanları da gördük. Bu insanların Önderliğin fikirleriyle hareket ettiklerini, kendilerini böyle yarattıklarını gördük. Biz de Önderliğin fikirlerini ve bu fikirlerin bizim kurtuluşumuz olduğunu görünce, o, bizden birisi oldu."

ASKERİ GÜÇLERİ ADIM ADIM İZLEDİLER

Şehba Yürütme Meclisi Ceyş El Siwar savaşçılarının Şehba’yı özgürleştirme operasyonunda hep bir adım arkadan izledi. Köyler özgürleştirilir özgürleştirilmez gidip incelemelerde bulunan Meclis, Kefer Naya, Til Rifet, Şêx Îsa, Ihris, Kefer Nasih, Şehabiye ve Kefer Entwan bölgelerinde yaşayan yurttaşların evlerine geri dönmelerini sağladı ve meclisler oluşturuldu.

Ceyş El Siwar savaşçılarının 14 Şubat 2016’da Türk ordusu ve çetelerine karşı başlattığı operasyonda alınan kasaba ve köyler Şehba Yürütme Meclisi’nin denetimine bırakıldı. Ceyş El-Siwar savaşçıları bu operasyonda çeşitli zamanlarda Efrîn kantonuna bağlı Dêr Cemal, Teneb, Keştear, Merenaz, Vîllat El-Qadî, Elqemiye kasabaları ile Şehba’ya bağlı Til Rifet, Kefer Naya, Minix, Kefer Nasih, Ihris, Eyn Deqnê, Beylûniye, Şêx Hilal, Kefer Entwan, Şehabiye ve Til Ecar kasabaları ile Minix Askeri Havalimanı’nı kurtardı.

30 Ağustos 2016’da Ceyş El-Siwar savaşçıları bu sefer DAİŞ çetelerine karşı operasyon başlatarak Um Hoş, Um Qura, Herbel, Hesiye, Semûqa, Til Qerah, Wehşiye, Fafîn, Qeramil, Til Midyeq, Qolsirûc, Hewarîn, Til Şeîr, Muşat, Kefer Qaris, Til Sosyan ve Elaoşa köylerini; Til Sosyan köyündeki çimento fabrikasını ve Şehba Barajı’nı kurtardı. Şehba Yürütme Meclisi bu defa da bu alanlardan DAİŞ mayınlarının temizletilmesi çalışmalarına başladı. Bu köylerin bazıları halen DAİŞ'in yoğun mayınlamasından dolayı kullanılamaz durumda.

Meclis kurtarılan bölgeleri Til Rifet, Kefer Naya, Ihris, Um Hoş ve Fafîn olarak 5 ilçeye ayırdı. Bununla beraber Um Hoş, Wehşiye, Hasîn, Werdiye, Hesacik’ın köylerinde; Helîsê, Elaoşe ve Fafîn’e bağlı mezralarda meclisler inşa etti. Böylece kurtarılmış bölgelerde her biri eş başkanlık sistemiyle yürütülen 15 meclis oluşturuldu. Zamanla özgürleştirilmiş ve yaşamın bulunduğu tüm alanlarda meclisler oluşturuldu.

HALK ÖZ YÖNETİM VE EŞ BAŞKANLIĞI HIZLA BENİMSİYOR

Meclisler şeklinde örgütlenme, kendi kendini yönetme ve eş başkanlık sistemi bu bölgenin yarısı Arap olan halkı tarafından da çok çabuk kabul görüyor. Şehba Yürütme Meclisi Eş Başkanı Cihan Hidro, bu duruma ilişkin şunları belirtiyor:

“Hep askeri güçlerin arkasındaydık. Onlar hangi köyü temizliyorsa, biz o köye gidiyor ve halkla tartışıyorduk. Örgütlenerek nasıl yeniden yaşamımızı kurabileceğimizi anlatıyorduk. Bizim çalışma tarzımızı gördükçe bize ilgili yaklaşıyor ve dinliyorlardı. Özellikle kendi kendini yönetmek onlara biraz yabancı gelse de çok ilgilerini çekiyordu.

Her köyün meclisi olacak. Her köy kendisini yönetecekti. 5 yıl boyunca çok acı çekmişlerdi. Ne ÖSO ne DAİŞ, ne de öncesi Rejim onlara böyle bir fırsat vermemiş, aksine, katı bir egemenlik kurmuştu. Şimdi bizim kendi kendilerini yönetebileceklerini söylememize hem çok şaşırıyor, hem de çok seviniyorlardı. Bir de Kürt, Arap, Türkmen var olan tüm kesimlerin Mecliste yerini alacak olmasına da çok sevindiler. Özellikle de Arap köylerinde de bu sistem rahatlıkla oturdu.

Yine Şehba’da kadın biraz kapalı bir yapıya sahiptir. Özelde Arap toplumunda kadın daha fazla zorluklarla karşılaşır. Ama Arap köylerinde bile eş başkanlık sistemine tepki gelişmedi. Kadınlar Arap köylerinde de Mecliste yerlerini aldılar."

FEDERAL SİSTEM BÜNYESİNDE ÖRGÜTLENİYORLAR

Şehba bölgesi şu anda kendisini Kuzey Suriye Demokratik Federal Sistemi’nin bir parçası olarak örgütlüyor.

Şehba bölgesi 16-17 Mart 2016 tarihinde gerçekleştirilen Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu Kurucu Meclisi toplantısına 4 temsilci göndererek iradesini federal sistemden yana beyan etmişti. Yine Şehba bölgesi yıl sonunda gerçekleştirilen ve federasyonun toplumsal sözleşmesinin kabul edildiği 2. toplantıya da temsilciler gönderdi.

Şu anda Şehba bölgesi demokratik federal sistem içerisinde Şehba Yürütme Meclisi’yle demokratik konfederal bir biçimde örgütleniyor. Ve Şehba’nın 2 temsilcisi Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu Kurucu Meclisi’nde yer alıyor.

Ayrıca Şehba Bölgesi Demokratik Ulus paradigmasıyla 2015’te oluşturulan ve tüm Suriye’de örgütlenen Demokratik Suriye Meclisi (MSD) içerisinde de bir temsilciyle temsil ediliyor.

ÖRGÜTLENME VE HİZMET ÇALIŞMALARI BİRLİKTE YÜRÜTÜLMÜŞ

Şehba Yürütme Meclisi Şehba’nın özgürleştirilmiş alanlarında örgütleme çalışmalarıyla eş zamanlı olarak kıt imkanlarla hizmet çalışmalarına da başlıyor. Meclis Eş Başkanı Cihan Hidro, örgütlenme çalışmalarıyla hizmet çalışmalarının birbirini güçlendirdiğini söylüyor.

"Hizmetler geliştikçe insanların sisteme, meclislere ilgisi güçlendi. Katılım güçlendikçe ortak iş yapmaktan kaynaklı hizmetler de güçlendi."

Şehba Yürütme Meclisi Efrîn'den beri var olan komitelerini İç İlişkiler, Genel İlişkiler, Ziraat, Eğitim, Gıda, İnanç, Sulh, Sağlık, Maliye, Kadın, Savunma Yakıt, Belediyeler ve Şehit Aileleri komiteleri şeklinde 14 komite olarak genişleterek, alana girişinden itibaren bu komiteler aracılığıyla hizmetlerini yürütür.

BELEDİYE KURULARAK ALTYAPI GELİŞTİRİLDİ

Meclisin alana ilk geldiğinde yaptığı temel işlerden biri, belediyeler komitesi tarafından bir belediye kurarak altyapı çalışmalarını başlatmak olmuş. Belediye, başlangıcından itibaren bölgedeki temel sorunlardan olan su ve elektrik sıkıntısına da çözüm bulmak için önemli çaba sarf etmiş. Savaşta zarar gören su dağıtım şebekeleri, depolar tamir edilmiş ve bu şekilde halkın su ihtiyacına büyük oranda çözüm getirilmiş.

Yine su sorununa çözüm bulunmak için bazı köylerdeki kuyular da faaliyete geçirilmiş. Şu anda halen bazı köylerde su sorunu yaşanıyor. Fakat Şehba Belediyesi imkanları doğrultusunda bu köylerin su sıkıntısını çözmeyi de planlamasına almış durumda.

Meclise bağlı belediye de bir yandan hizmet geliştirmeye çalışırken, bir yandan da kendisini örgütlemiş. Şu anda Genel Şehba Belediyesi yanında her yerleşim biriminde bu belediyeye bağlı bir belediye merkezi ve komünler içerisinde de bunlarla birlikte çalışan belediye komiteleri var.

Yine belediyenin ilgilendiği ilk işlerden biri de, elektirik konusu olmuş. Birçok yerde büyük jeneratörler kurulmuş. Şu anda Şehba kuşatma altında ve imkanları sınırlı olduğu için bu jeneratörlerden günde ancak 6 saat elektrik verilebiliyor.

80 OKULDA EĞİTİM

Kısıtlı imkanlarla da olsa ilk olarak yüzde 90’ı savaş sürecinde tahribat gördüğü okullar tamir edilmeye başlanmış. Şu anda Özgür Şehba alanında hemen her köyde en az bir okul olmak üzere 80 tane eğitim yapılan okul var.

Bu okullarda bu yıl eğitim yapılıyor. Bölgedeki Kürtlerin çoğunluğu şu anda Kürtçe bilmiyor. Eğitimin dili şu anda bölgedeki tüm halkların ortak dili olduğu içini Arapça. Fakat eğitim komitesi önümüzdeki süreçte Kürt okullarında Kürtçe, Arapların çoğunlukta olduğu yada Arap okullarında Arapça ve Kürtçe eğitimi başlatmak için hazırlıklarına başlamış.

EKONOMİ VE SAĞLIK

Şu anda Özgür Şehba’nın en büyük sorunu, ekonomi ve sağlık. Şehba köyleri kurtarıldıkları ilk günden bu yana Türk devleti ve çeteleri tarafından bombalanıyor. Ayrıca bir yandan rejim bir yandan da Türk devleti ve çetelerinin kuşatmasında. Efrîn'e komşu olması Özgür Şehbalılara ekonomi ve sağlık anlamında biraz nefes aldırıyor. Fakat Efrîn'in zaten kendisi de kuşatma altında. Mülteci olmuşlar, köyleri yakılmış bombalanmış, köylerine dönüp yeniden yaşam kurmaları için uluslararası hiçbir yardım kuruluşundan kendilerine destek verilmemiş. Bir de her gün Şehba’nın işgal altındaki bölgelerinden göç alıyorlar.

Buna rağmen de teslim olmama ve topraklarını bırakmama kararlılığında olan Özgür Şehbalılar Ziraat Komitesi öncülüğünde tarıma dayanarak ekonomide kendi kendine yeterliliği esas almış. Şu anda kurtarılmış alanların temel geçim kaynağı ziraat ve hayvancılık. Şehba toprakları oldukça zengin; geleneksel olarak Şehba insanı tarım noktasında oldukça çalışkan ve toprakla bağı güçlü. Buğday, nohut vs. ekimi ayrıca meyve sebze ekibi yapıyorlar.

Şehbalılar ürettiklerini ancak Şehba’nın kurtarılmış alanlarında ve Efrîn'de pazara sunabiliyorlar. Yine Türk devletinin saldırılarından kaynaklı Özgür Şehbalıların tarlaları birçok defa zarar görüyor. Ürettikleri buğdayın bir kısmını savaş dönemleri için depoluyorlar. Bunu da Türk devletinin saldırılarından dolayı Efrîn Kanton Yönetimi ile anlaşmalı bir biçimde, Efrîn'de yapıyorlar.

Şehbalılar sağlık konusunda yaşadıkları sıkıntıları Meclis tarafından açılan iki sağlık ocağıyla gidermeye çalışıyor. Bu sağlık ocaklarının yetmediği durumlarda hastalarını Efrîn'deki hastanelere gönderiyorlar. Fakat ilaç konusu kuşatmalardan kaynaklı hem Şehba, hem de Efrîn için ciddi bir sorun.

KOMÜNLER

Şehba Yürütme Meclisi Özgür Şehba’da önce meclisler şeklinde örgütlenmeyi başlatmış. Fakat son birkaç aydır komünler şeklinde örgütleniyorlar. Hemen her köyde komünler kurulmuş, ihtiyaca göre bazı köylerde 2-3 komün kurulmuş. Komünlerini de Şehba şehitlerinin isimleriyle adlandırıyorlar.

Komünlerin henüz tam istedikleri düzeyde olmasa da, meclisler tecrübesinden yararlanarak önemli oranda işler olduğunu anlatıyor, Cihan Hidro. Komünlerin kendi içinde ihtiyaca göre eğitim, din işleri, sağlık, kadın, sulh, belediye, savunma vb. 6-7 komiteleri kurulmuş. Hem komünlerde eş başkanlık sistemi var, hem de kurulan her komitede kadınlar önemli oranda yerini alıyor. Bazı yerlerde bu oran yarı yarıya.

Özgür Şehba’daki toplumsal örgütlülük ve sistemde en çok dikkat çeken nokta, kadının sisteme katılımdaki isteği ve toplumun bunun önünde engel çıkarmaması. Zira Şehba toplumunun ve kadının yapısı biraz kapalı. Halen gelenek ve görenekler kendini ağırlıkta sürdürüyor. Özellikle Arap kadınları bundan birkaç sene öncesine kadar çok ciddi baskı altındayken, bugün Arap toplumunun bile kadınlarının sistemde rol oynamasını bu kadar hızlı özümsemesini duyulan özgürlük ihtiyacına bağlıyor, konuştuğumuz birçok Şehbalı.

AKADEMİ VE ADALET KURUMU

Şehba Yürütme Meclisi rejim gibi tekçi-otoriter, yine DAİŞ, El Nusra, Ehrar u Şam gibi vahşi, iktidarcı yönetimler altında zihniyetine kadar baskı altında tutulmuş, eritilmeye çalışılmış bir toplumun eğitim ihtiyacını karşılamak için, bir de Eylül 2016’da Til Rifat’ta Şehit Aziz Arap Akademisi’ni kurmuş.

Bu akademideki eğitim çalışmaları da Bölge Meclisine bağlı Eğitim Komitesi tarafından yürütülüyor. Akademiyle meclis ve komünle, komite üyelerinden başlayarak tüm toplumun eğitilmesi hedefleniyor. Şu ana kadar 20-25 kişilik gruplar halinde 7 devre eğitim gerçekleştirilmiş. Eğitimin dili toplumun genelinin bildiği dil olan Arapça ve akademide demokratik ulus, kadın tarihi, komünler vb. konular üzerine dersler yapılıyor.

Ayrıca Şehba’da merkezi Til Rifat kabasında olan bir Adalet Kurumu da açılmış. Bu Toplumsal Adalet Kurumunun hemen her kurumunda sulh komitesinde temsilcileri var. Fakat özgür Şehbalıların yaşadıkları birçok sorun Toplumsal Adalet Merkezine ulaşmadan komünlerdeki sulh komitelerinde ve kadın sorunları da kadın evlerinde çözülüyor. Cihan Hidro, toplumda sorunların bitmeyeceğini söyleyerek, bu konuda komünlerin ve kadın evlerinin çözüm üretebiliyor olmasının büyük bir gelişme olduğunu ifade ediyor.

KARARLILAR

Sonuç olarak; Şehba’nın kurtarılmış bölgelerindeki halklar Şehba Yürütme Meclisi öncülüğünde Türk devletinin tüm saldırılarına, kuşatmalara, ekonomik ambargolara rağmen 1-1,5 yıl gibi kısa bir sürede kendi sistemlerini geliştirmiş. Günlük olarak bombalar altında yaşayan Şehbalılar bundan sonrası için de hem topraklarını savunma, hem sistemlerini geliştirme kararlılıklarını pratikleri ve sözleriyle ortaya koyuyorlar.

DEVAM EDECEK...

Birinci bölüm: https://anfturkce.net/rojava-surIye/Oezguer-Sehba-bombalar-altinda-yeniden-yaratilan-yasam-93871