Bu bölümde Rojava Özerk Bölgesi’nin en batısına uzanacağız. Bölgenin kalkınma kenti ve üçüncü kantonu Efrîn, Ağustos 2017’de demokratik özerklik ve kanton örgütlülüğünün ilan edildiği Şehba ve ilçesi Til Rifet ile direnişleriyle nam salan Halep’in Şêx Meqsud ve Eşrefîyê mahallelerini anlatacağız.

TÜM SURİYE’Yİ KUCAKLAYAN KÜRT KENTİ: EFRÎN

Rojava Özerk Bölgesi’nin en doğusunda yer alan Efrîn kenti, diğer adıyla ise Çiyayê Kurmênc (Kürt Dağı) Suriye’nin Halep kentine 63 kilometre uzaklıkta, Türkiye’nin Kilis şehrinin sınırlarına kadar uzanmaktadır. Cindirês, Mabeta, Raco, Şiyê, Bilbilê, Şêra ve Şêrawa adlı 6 ilçesi bulunan Efrîn, dağlık arazi yapısıyla Rojava’nın diğer kentlerinden biraz farklı. 500 binin üzerinde nüfusu olan kentte, Kürtler, Ermeniler, Araplar, Êzidîler de yaşamaktaydı.

13 milyon zeytin ağacının bulunduğu belirtilen kent tarımsal faaliyetlerinden dolayı da Rojava Devrimi’yle birlikte bölgenin en kalkınmış şehirlerindendi. Bölgede Halep için de et ve süt ürünleri, zeytinliklerden tıbbi tedaviler için ürünler üretilmektedir. BAAS rejiminin kente dönük ekonomik baskı politikaları nedeniyle Kürtler çalışmak için Halep civarına göç etmiştir.

2011 yılında Suriye İç Savaşı’nın başlamasının ardından kentin yönetimini ele alan Kürtler ve kent halkı, 29 Ocak 2014 tarihinde Efrîn Kantonu'nda Demokratik Özerklik ilan etti. Özerklikle birlikte devrim inşasının en gözle görülür yerlerinden olan Efrîn, sadece Rojava için değil tüm Suriye için de bir örnek oldu. Suriye’nin Halep, Deraa, Humus, İdlib, Hama vb. birçok bölgede yaşayan yurttaşlar bundan dolayı yönünü Efrîn’e çevirdi. Efrîn, kısa süre içerisinde Suriye’de en çok göç alan kent oldu.

Hurriler ve Mitannilere beşiklik etmiş Efrîn, tarihi alt yapısıyla da oldukça zengin. Şêra ilçesinde Nebi Huri Kalesi-amfi tiyatro, Cindirês ilçesinde Mitanni ve Roma dönemine ait yerleşim yerleri, Şêrawa ilçesinde Senean Kalesi gibi yerler sadece birkaç örnek.

Efrîn’in Suriye için güzide bir örnek olmasını kabul etmeyen Türk devleti, 20 Ocak 2018 tarihinde Efrîn’e dönük “Zeytin Dalı Harekâtı” adıyla bir işgal harekâtı başlattı. YPG ve YPJ güçleriyle bölge halkı 58 gün boyunca 72 savaş uçağı dahil her türlü tekniğe karşı direndi. Kimyasal silahlar da kullanan Türk devleti 18 Mart 2018 tarihinde kenti işgal etti. 500 bin Efrînli göç etmek zorunda kalarak Şehba ve Halep’e yerleşti. Türk devletinin Rojava’da işgal ettiği ilk kent oldu. 6 yıldır işgal altındaki Efrîn, günlük olarak Türk devleti ve güdümündeki çetelerin katliamları, yıkım, talan, hırsızlık, tecavüz ve işkenceleriyle gündeme geliyor.

ŞEHBA

Halep, Efrîn, Kobanê arasındaki bölge olarak adlandırılan Şehba Bölgesi, 75 köyden ve Til Rifet ilçesinden oluşmaktadır. 2016 yılında Türk devletine bağlı çetelerin işgali altından özgürleştirilen kent örgütlülüğü, Kürtler denetimindeki Ezaz ve Bab’a bağlı köyleri de kapsamaktadır.

7 Ağustos 2017 tarihinde Şehba, kanton olarak ilan edildi. 2014 yılında Cizîr, Kobanê ve Efrîn kantonlarından sonra ilan edilen dördüncü kanton oldu.

Türk devleti işgali altındaki Efrîn’e de sınır olan Şehba, düzlük ovalara sahip. Şu anda Efrînli göçmenlerin yoğunlukta kaldığı kentte 5 büyük göçmen kampı bulunmaktadır. Tarım ve hayvancılık, başlıca merkezi geçim kaynağıdır.

Şehba Kantonu, özgürleştirildiği 2016 yılından bu yana Türk devleti ve güdümündeki çetelerin saldırılarına maruz kalmaktadır.

TIL RIFET

65 km uzunlukta, 80 köy ve mezradan oluşan Til Rifet, Halep’e komşudur. Suriye iç savaşı ardından Türk devleti güdümündeki Ceyşul Hur adlı çete işgali altına giren kent, 16 Şubat 2016 tarihinde QSD güçleri tarafından özgürleştirildi. İlçede çoğunlukla Efrîn’den göç edenler kalmaktadır. Rusya, İran ve Şam yönetimine ait askeri üslerin bulunduğu kent, sürekli Türk devletinin bombardımanlarına maruz kalıyor.

EŞREFIYÊ VE ŞÊXMEQSÛD MAHALLELERİ

Şêx Meqsûd ve Eşrefiyê mahalleleri, Halep’te Kürtlerin en çok yaşadığı mahalle olma özelliğine sahip. Seydê dağı üzerinde kurulu olan Sêx Meqsûd, stratejik açıdan Halep’in en yüksek mahallesi. Her iki mahallenin nüfusunun büyük çoğunluğunu Kürtler oluştururken Araplar, Ermeniler ve Türkmenler de yaşamakta. Her iki mahallede direnişleriyle Rojava’da nam salmış. 2004 Qamişlo serhildanı sürecinde olduğu gibi Suriye İç Savaşı’nın başlamasıyla rejime karşı ilk baş kaldıranlardan. 2012-2016 yılları arasında Ceyşul Hur, Cephet El Nusra, Ehrar El Şam vb. birçok çete grubuna karşı duran mahalle sakinleri 2014-2015 yılı Tarihi Kobanê Direnişi’nin de seyrini değiştirmiş. Şehir savaşı noktasında Rojava’da ilk tecrübe sahipleri oldukları söyleniyor.

Halk meclisleriyle yönetilen mahalleler, son birkaç yıldır Şam rejiminin yoğun baskı ve ambargosuyla karşı karşıya kalıyor.

YARIN: Küçük bir coğrafyada evrensel bir devrim: Rojava – VI : Kurtarılmış Alanlar