Güney Kürdistanlı Hukukçu ve İnsan Hakları Savunucusu Aram Haci, Şengal Özerk Yönetimi, YBŞ, YJŞ ve Êzîdxan Asayişi’nin dayandığı hukuki zemini; KDP’nin Şengal Direniş Güçleri (YBŞ), Şengal Kadın Birlikleri (YJŞ) ve Êzîdxan Asayişi hakkındaki asılsız iddia ve çarpıtmalarıyla bu kara propagandadaki amacını ANF’ye değerlendirdi.

'ŞENGAL ÖZERK YÖNETİMİ IRAK ANAYASASINA DAYANIYOR'

Aram Haci, 2005’te oluşturulan Irak Anayasası’na göre Irak devletinin federal bir devlet olduğuna dikkat çekerek, Irak anayasasına göre Irak’ın hem federasyon hem de vilayetler şeklinde merkezi olmayan bir sistemi olduğunu söyledi. Haci, Şengal’in de Irak anayasasına dayanarak özerk yönetim statüsünün tanınmasını istediğini belirterek, şunları söyledi:

"Eyalet ve federasyonlar bir yandan merkeze bağlı ama bir yandan bazı konularda karar alma hakkına sahipler. Musul eyalet sistemine Kürdistan Bölgesi de federal bölgeye örnektir. Bu sisteme göre Şengal, Musul eyaletinin bir parçası olarak sayılmaktadır. Şengal, Musul eyaletine bağlı bir kaza olarak görünmektedir. Yerel yönetimler kapsamında Musul Belediyesi'ne bağlı bir kazadır, yine seçim bölgesi kapsamında da Musul eyaleti içerisinde özgün bir yer ayrılarak Şengal’e saygı gösterilmiştir. Yine Irak seçim anayasasına göre azınlıklar ve inançlara ayrılan 90 sandalye vardır. Bunlar Êzidî, Mendeli, Mesihi ve diğerleridir. Yine Êzidîler adına Irak’ın 18 eyaletinin genelinde bir sandalye ayrılmıştır.

Anayasal düzeyde oluşturulan Güney Kürdistan veya vilayetlerin yönetim sistemine değinecek olursak, yerel idare açısından da baktığımız zaman, bazen o bölgenin vatandaşları demokratik, idari, sosyal ve ekonomik alanlarda bağımsız bir şekilde karar alabilirler. Şengal de bu çerçevede Irak anayasasına dayanarak özerk yönetimin statüsünün tanınmasını istiyor. Bunun için biz Irak’ta Şengal’in özerkliğinden bahsettiğimizde bunu Irak’ın merkezi olmayan sisteminin Anayasası’na dayandırmaktayız. Bu sisteme göre gidersek burada ekonomik özerk bir yapılanmaya kadar gidilebilir. Ayrıca burada söz konusu olan başka bir konu var. Söz konusu olan yer yani Musul eyaleti Irak anayasasına göre 140. Madde kapsamına girmektedir. Bu da hem Federal Irak hükümeti açısından hem de Kürdistan Bölgesi Hükümeti açısından tartışmalı bir bölge olduğu anlamına gelmektedir. İdari yönetim bakımından hâlâ netleşmeyen hususlar söz konusudur. Kısacası tartışmalı bir bölgedir. Bunun için altını çizerek belirtmek istiyorum ki KDP‘nin Şengal'de söz söyleme hakkı yoktur. Irak federal hükümeti ve Şengal Özerk Yönetimi bu konuyu konuşmalı ve çözmelidir.”

‘YBŞ YABANCI BİR GÜÇ DEĞİL, IRAK SAVUNMA SİSTEMİ İÇİNDE YER ALDI’

YBŞ ve YJŞ’nin Şengal’in öz güçleri olduğunu kaydeden Aram Haci, “Bilindiği üzere Musul düştükten sonra o bölgede DAİŞ vahşetine en fazla maruz kalan ve jenosidin yaşandığı alan Şengal. Maruz kaldıkları jenositten sonra Şengalli vatandaşlar doğal olarak kendilerini savunacak gücün YBŞ ve YJŞ olduğunu düşünüyorlar. KDP sürekli YBŞ, YJŞ’nin PKK’ye bağlı olduğunu iddia ediyor ve yasal olmayan güçler olduğunu söylüyor. Halbuki bu birlikler o bölgenin kendi öz güçleridir ve daha önce yaşadıkları vahşetten dolayı kendilerini savunuyorlar. Ayrıca bu birlikler Irak Savunma Sistemi içerisinde tanınmış birlikler. Çünkü o süreçte Irak ordusu ile ortak hareket etmişlerdir. Irak tarafından bu güçlere hem askeri hem de sivillere yaşamsal yardımlar yapılmıştır. Bu yüzden bu birliklerin yabancı güçler olduğu söylemi kabul edilemez” dedi.

‘EZÎDXAN ASAYİŞİ DE MEŞRU VE YASALDIR’

Aram Hacî, Irak ve KDP arasında 9 Ekim 2020'deki anlaşmayla ortadan kaldırılmak istenen bir diğer kurum olan Êzîdxan Asayişleri'nin de yasal ve meşru olduğunu ifade ederek, şöyle devam etti:
“Irak sınırları içerisinde bulunan asayişler Irak federal yönetiminin bir parçası olarak görülür ve kabul edilirler. Ülke sınırları içerisinde ülke güvenliğini korumak için oluşturulan her asayiş ülkenin genel asayişlerinin bir parçası olarak görülürler ve öyle tanımlanırlar.  Êzîdxan Asayişi güçleri de bu kapsamdadır.
DAİŞ, Musul‘u işgal ettiğinde ve daha sonra Musul özgürleştirildiğinde de buradaki asayiş güçleri her zaman halkın savunulması için hizmet etmişlerdir. Ülkenin toprağını ve halkını korumuşlardır. Bunun için de Irak hükümeti ve Musul yönetimi bu asayiş güçlerini resmi olarak tanımışlardır. Bunun içinde bu asayişlerin oluşması hiçbir şekilde ülkenin genel asayişine zarar verecek ya da sorun yaratacak bir tarzda örgütlenmedi. Nasıl ki YJŞ ve YBŞ Irak savunma sisteminin bir parçası ise Şengal’de Irak federal sisteminin bir parçası olmaktadır. Irak federe hükümeti ile KDP arasında imzalanan bu anlaşmanın akıl almaz yani nasıl olur da merkezi hükümet bir siyasi parti ile kendi resmiyeti ve meşruiyetine uygun olan bir şeyi böyle gayrimeşru olarak ele alabilir."

‘KDP’NİN SUÇLAMALARI ANKARA BİR MERKEZLİ BİR STRATEJİNİN ÜRÜNÜ'

KDP’nin YBŞ, YJŞ ve Êzîdxan Asayişi’nin yabancı, yasal olmayan bir güç olduğu söyleminin ve yine PKK’ye bağlı olduğu iddiasının Ankara merkezli olduğunu ve belli bir ajandaya bağlı bir stratejinin ürünü olduğunu söyleyen Aram Hacî, devamla şöyle konuştu:

 “AKP, Ovaköy adıyla bilinen bu projeyle ekonomik sömürü alanlarını genişletmeye çalışıyor. Hakikat şu ki hangi güç olursa olsun özerkliğini sahiplenme ve ulusal sorumluluk düzeyinde geliştirdiği her haklı savunmayı düşmanlık olarak nitelendiriyor ve terör olarak yansıtmaya çalışıyor.
Amaçları Musul'un güneyinde hâkimiyet geliştirip bölge üzerindeki planlarını hayata geçirmek. Bu proje ve planla bağlantılı olarak kendine alternatif ekonomik kaynaklar yaratmaya, bölgenin doğalgazını (Ambar Ovası) ve petrol kaynaklarını (Ninova) sömürerek bu hat boyunca Körfez ülkelerinin de ekonomik kaynaklarına ulaşmayı amaçlıyor. Bir nevi Irak’ı yeni Osmanlı işgalciliğiyle planlarını hayata geçirmek için bir köprü olarak kullanmak istiyor.”

‘KDP AKP’NİN PROJESİNE HİZMET EDİYOR’

Aram Hacî, KDP ve Irak arasında gerçekleştirilen 9 Ekim 2020 anlaşmasının pratikleştirilmesinin şart olmadığını belirterek, şunları dile getirdi:
“Federal hükümet ve İçişleri Bakanlığı ki genel asayiş güçlerinin öncülüğünü yapan bir bakanlık ya da Irak Savunma Bakanlığı bunu uygulama veya uygulamama noktasında özgürdür. Fakat KDP bunu bir güvenlik ittifakı olarak görüp AKP’nin projesine ve stratejisine hizmet etmeye çalışıyor. Bu anlaşma ve uygulanmasıyla amaç Rojava ve Başur’u birbirinden koparmak, Şengal Savunma Birlikleri’ne karşı sorun ve engel çıkarmaya çalışmak.
KDP terör saldırıları ve AKP-Ankara işgaline ve askeri stratejisine karşı o sınırlarda varlık gösteren her haklı gücün önünü almaya çalışmaktır."

KDP’NİN IRAK’I ŞENGAL’İ VURMAYA DAVETİ

Aram Haci, son dönemde Irak ortak operasyon gücü içerisinde yer alan KDP Komutanı Ebdullah Xaliq Telat'ın, “Irak şimdi Şengal’e saldırmalı” şeklindeki açıklamalarını değerlendirerek, şunları söyledi:

“YBŞ, YJŞ ve Êzîdxan Asayiş güçlerine karşı geliştirilen bu askeri hareketlilik genel olarak Irak’taki siyasi tarafların ve güçlerin son süreçteki tartışmaları ve anlaşmalarıyla bağlantılıdır. Ki bunlar bugün kabineyi ve Irak hükümetini yönetenlerdir. Bu anlaşmalarla, girişimlerle ve yapılan tartışmalarla ciddi bir askeri müdahale veya YBŞ’yi uzaklaştırarak tekrar başbakanlık makamına dönmeyi arzuluyorlar.

Aynı şekilde KDP askeri komutanlarının Irak’a Şengal’i vurma daveti KDP’nin davetidir. YBŞ’yi ve Şengal’i vurmayı Irak federal hükümetinin askeri bir kararı yapmak istiyorlar. Çünkü Irak ordusu olmadan KDP Şengal’i vurma konusunda hiçbir başarı sağlayamaz."

‘ÖZERK YÖNETİMLE BİRLİKTE ÇÖZÜM BULUNMALI’

Şengal’in güvenliğinden sorumlu olan KDP’nin 3 Ağustos 2014’te halkı savunma cephelerini savaşmadan terk ettiğine ve halkın DAİŞ eliyle büyük bir jenosidi yaşadığına dikkat çeken Aram Hacî, “Şengal’deki savunma güçleri bu süreçte oluştu ve Şengal’deki halkın savunma görevini üstlendi. Bu güçler yasal veya değil madem bu güçler terör karşıtlığı çerçevesinde, iç/yerel dinamiklerden oluşan güçler olarak tanımlanıyorsa, ben bu müdahaleyi yasal bulmam. Çünkü teröre karşı Irak ve Haşdi Şabi güçlerinin bir kısmıyla birlikte savaşmış, birbirlerine destek olmuş ve Irak güçlerinin terör karşısında başarı sağlamasında da büyük rol oynamışlardır. Dolayısıyla terörü bitirdikten sonra terörün bitmesi için savaşan bir güç olan Şengal güçlerine karşı bu saldırıyı meşru bulmuyorum. Güvenlik veya askeri açıdan güçler arasında bir sorun varsa federal hükümetle Şengal’deki özerk yönetim birlikte tartışarak bu sorunlara yapıcı ve medeni çözümler bulabilir” dedi.