Nükleer müzakerelerin bir tarafında İran, diğer tarafında Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık var. 

Bu pazartesi günü yapılacak toplantı, ABD'nin yeni başkanı Donald Trump'ın göreve başlamasından bir hafta öncesine denk geldi. Trump, 2017-2021’deki ilk başkanlık döneminde İran ile nükleer anlaşmadan çekilmiş ve maksimum baskı politikasını benimsemişti. 

Bundan yaklaşık iki ay önce de İran ile üç Avrupa ülkesinin temsilcileri arasında Cenevre'de gizli müzakereler yapılmıştı. 

Alman Dışişleri Bakanlığı AFP'ye yaptığı açıklamada “Bunlar müzakere değil” dedi. İran da benzer şekilde bunlar sadece “istişarelerdir” dedi. 

Fransa Dışişleri Bakanlığı, Cenevre’deki toplantının Fransa, Almanya ve İngiltere'yi (E3) bir araya getirdiğini belirtirken,  “E3” ülkelerinin “İran'ın ilerlemesi son derece sorunlu olan nükleer programına diplomatik bir çözüm bulmak için çalışmaya devam ettiklerinin bir işareti” olduğunu söyledi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'na (UAEA) göre Tahran Aralık ayı başında İran'ın orta kesiminde yer alan ve ülkenin en büyük tesislerinden biri olan Fordo'daki yeni santrifüjleri beslemeye başladı. Tahran’ın bu sayede “zenginleştirilmiş uranyum üretim oranını %60'a çıkaracağı” ifade edildi. 

Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık, BM Güvenlik Konseyi'ne gönderdikleri 6 Aralık tarihli bir mektupta “ciddi endişelerini” dile getirerek İran’ı “nükleer tırmanışına derhal son vermeye” çağırdı. Üç Avrupa ülkesi, “nükleer silah edinmesini önlemek için” İran'a karşı yaptırımların yeniden uygulanması mekanizmasının kullanılması olasılığını gündeme getirdi.

İran ile E3 ülkelerinin yanı sıra ABD, Rusya ve Çin arasında 2015 yılında varılan anlaşmayı onaylayan 2231 sayılı BM Güvenlik Konseyi Kararı, anlaşmanın yürürlüğe girmesinden on yıl sonra, yani Ekim 2025'te sona eriyor. 

6 Ocak'ta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron İran'ı Orta Doğu'daki “başlıca stratejik ve güvenlik sorunu” olarak tanımlarken, nükleer programını “hızlandırmaması” konusunda uyarıda bulunmuştu. 

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi kısa bir süre önce ülkesinin yaptırımların kaldırılması karşılığında nükleer programının “barışçıl niteliği konusunda daha fazla güven” yaratacağını belirtti. 

UAEA'ya göre İran, atom silahı yapmak için gereken %90'a yakın uranyum zenginleştirme oranını %60'a çıkarabilen nükleer silah sahibi olmayan tek ülke durumunda.

Görüşmeler, İran'ın Orta Doğu'daki müttefik gruplarının İsrail ile aylarca süren savaşın ardından büyük ölçüde zayıfladığı bir dönemde başlıyor.