2013 yılında dönemin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım tarafından temeli atılan ve 12 tünelden oluşması tasarlanan yolun çalışması “güvenlik” gerekçe gösterilerek defalarca durduruldu. 11 yıllık süreçte inşaatı yüklenici firmalar değişse de bölgede yol yapımı adı altında talan ve rant politikası değişmedi.

Karayolu ihalesini üstlenen son firma olan ve karayolunu 2023’te tamamlayacağını beyan ettiği halde karayolunu hala tamamlamayan firma olan LİMAK’ın proje müdürü Şükrü Sevim’in, taşıma oylarla Şirnex Belediye Başkanı olan AKP’li Mehmet Yarka’yı makamında ziyaret etmesi ile yol projesi kapsamında bir ihalenin daha yapılacağı ve sürecin bu şekilde uzatılacağı iddiaları gündemde.

Şirnex coğrafyasının yıllardır yol yapımı adı altında devlet ve özel sektör ortaklaşması ile talana açıldığını belirten DEM Parti Şirnex Milletvekili Mehmet Zeki İrmez, “Karayolunun geçeceği Bestler-Dereler bölgesinde MTA(Maden Tetkik Arama) ve birçok özel firma kazı çalışmaları yürütüyor. Bölge yıllar önce güvenlik politikaları nedeniyle insandan arındırıldı, insanlar zorla göçertildi, o güzergahı kullanmak zaten izne tabi ama buna rağmen 25’ten fazla kalekol yapımı planlanıyor. Geçen yıldan beri ağaç kesimleri hızlandırıldı. Tüm bunlar için zaman var, imkan var ama karayolunu bitirmek için yok. Halkın hayatını kolaylaştırması gereken bir karayolu projesi, ranta ve doğa talanına hizmet ediyor” dedi.

Mehmet Zeki İrmez, ANF’nin sorularını yanıtladı.

Geçtiğimiz hafta LİMAK Holding’in proje müdürü Şükrü Sevim’in Şirnex Belediye Başkanı Mehmet Yarka’yı makamında ziyaret ettiğine dair görüntüler belediyenin sosyal medya hesaplarında paylaşıldı. Bu görüntülerden sonra projenin bir kere daha uzayacağı ve bir ihaleye daha gideceği söylentileri yayıldı. Şirnex-Wan karayolu projesinde son durum nedir?

Bu yolun yapılmasına ilişkin ilk ihale süreci zaten 2012 yılında başlatılmıştı.

Dönemin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım da gelip proje açılışını yapmıştı. O günden bu yana 11 yıl geçmesine rağmen hala proje bitirilmiş değil. Tamamı bir yana ilk tünel dahi bitirilmiş değil. Üstlenici firma 2023 içerisinde teslim edeceğini beyan etmiş ama durum ortada. 45 kilometre üzerinde 12 tünelden oluşacak bir yol olacak burası. Edindiğim bilgilere göre ödenek sıkıntısı gerekçesi ile ikinci tünele de başlanamayacak. Bundan dolayı da yeni bir ihale gündemi var.

Halkta yolun bilinçli olarak bitirilmediği görüşü hakim. Sizce bu yol bunca zamandır nasıl ve neden bitmedi?

Şirnex -Wan arası hem Hakkâri hem Siirt yolu üzerinden 5-6 saati buluyor. Ama bu yolun bitirilmesiyle birlikte bu süre 2-2,5 saate düşecek. İran hattından gelecek olan uluslararası yolun bir kısmı Sırnak üzerinden İpek Yolu’na bağlanacak ve tabii ki ticari anlamda da ciddi katkıları olacak.11 yıldır proje bitirilmiyor. Şunu özellikle belirtmek gerekir, bölgedeki karayolu projeleri için bu genel bir durum. Halk da buna şahit olduğu için haliyle böyle düşünüyor ve haklılar. Cizre-Silopi yolu  örneği var. Yıllardır 30-35 kilometrelik bir yol bitirilemiyor. Günde 2000 tırın Habur Sınır Kapısı’ndan giriş çıkış yaptığı ortada. Ekonomik anlamda bu yolun yapılması devlete de ciddi katkı sağlayacak. Ama bitmiyor. İktidarlar değişiyor bu projeler bitmiyor. Otuz yıla yakındır devam ediyor o yolun çalışması. Şirnex-Wan yolu için devletin ulaşımın kolaylaşması dışında farklı tasarrufları da var. Yolun geçeceği Bestler-Dereler bölgesi yeraltı kaynakları açısından çok zengin bir bölge. Rezerv edilmeyen hiçbir yer kalmamış. Yine yolun geçeceği güzergahta edindiğimiz bilgilere göre 26-27 kalekol ve karakol yapılacak. Bir yanıyla da bölgenin tamamen askerileşmesi planlanıyor.

Yol güzergahı olan yer ve çevresinde maden arama tarama faaliyetlerinden bahsettiniz. Peki karayolu güvenlik gerekçesi ile bitirilemezken bu faaliyetler nasıl yürütülüyor?

Yolun geçeceği yer Bestler-Dereler bölgesi. 90’lı yıllarda birçok köyün ve mezranın bulunduğu ama hepsi yakıldığı için şu an insanların yaşamadığı bir yer. Köyler boş ve bahçelerine gidip geliyorlar o da izne tabi. Aksi halde mümkün değil. 15 günde bir özel güvenlik bölgesi ilan ediliyor. Köylünün giremediği arazide maden arama çalışmaları yürütülüyor. Doğrudan MTA eliyle yapılıyor. Her yer delik deşik edilmiş durumda.Hiçbir mevzuata uyulmadan, hukuk çiğnenerek yapılan bir talan söz konusu. Cudi ve Gabar için de bu böyle. Özel şirketler tarafından şu an itibariyle rezerv edilmeyen bölge kalmamış. Bestler-Dereler hem petrol hem asfaltit hem de kömür rezervleri bakımından zengin bir bölge. Şu an her yer rezerv edilmiş, ruhsatlar alınmış. Yani şimdiden ön araştırmaları bu özel şirketler ve MTA demek ki yapmış. Zaten ormanlık anlamda ciddi bir tahribat söz konusu. Korucular bölgede ağaç bırakmadı. Büyük ihtimalle bu baharın başlamasıyla birlikte bu kesimler devam edecek. Bu Cudi ve Gabar için de geçerli. Çok ciddi bir talan var. Petrol aramalarından kaynaklı arazinin tamamına ulaşmak için bir yandan da her yere yol götürülmeye çalışılıyor. Ve bu tali yolların yapımı esnasında da halkın bahçeleri, merası talan ediliyor. Buna dair birçok şikayet de aldık, dile de getiriyoruz zaman zaman. Ama hükümet bu konuda her şeye kulağını tıkanmış. Hukuku, mevzuatı bir tarafa bırakmış. Tamamıyla ekonomik düşünerek orayı nasıl sömürebilirim düşüncesinde.

Yolun yapım aşamasında dahi bu kadar büyük çevre tahribatı ve çok yönlü bir talan söz konusu iken tamamlandıktan sonra ortaya çıkacak tabloya dair ne söylemek istersiniz?

Yolun tamamlanması esasında ulaşım süresini yarıya indirmesi bakımından önemli. Ancak burada odak noktası bu değil. Tamamen rant ve talan çerçevesinde yürüyen bir proje var ve işin içinde birçok kurum var. Mesela bir kesim de farklı gerekçelerle yolun bir an önce bitirilmesini istiyor. Önceki dönem valisi Osman Bilgin’in bir açıklaması olmuştu, bu yolun yapılma amaçlarından birinin de “örgütün tüm iletişim ağlarını kesmek” olduğunu söylemişti. Bu sebeple bir an önce bitirilmesi gerektiğini söylemişti. Oysa bu bölgede yerleşim alanı yok. Yol üzerine kurulacak karakol ve kalekollar güvenlik tedbirlerinin ötesinde bölgeyi tamamen askerileştirmeye yönelik. Bölgeye bakış açısı çok net. Gerçekleştirilen yatırımların çoğu zaten güvenlik endeksli yatırımlar. Bir yandan da maden arama faaliyetleri var. Rezerv alanı her yer. Yarın öbür gün elbette bu yol ilerledikçe, yolun gideceği hat boyu mutlaka mutlaka bazı yerler kamulaştırılacak. Zaten yeni bir maden yasası da geliyor bu hafta meclise. Maden alanlarını kamulaştırmak için iktidarın elini güçlendirecek bir yasa olacak bu. Halk yolun bitmesini elbette istiyor çünkü getirileri olacak ama yol bitene kadar yapılacak talanın boyutu çok büyük olacak.