Özerk Yönetim Ekonomi Konseyi ve Kongra Star’a bağlı Kadın Ekonomi Komitesi, çalışmalarıyla kadınların toplumsal üretime katılımını sağlıyor. Bu çalışmalar doğrultusunda 60 kadın kooperatifi üretim yapıyor.

Suriye BAAS rejimi, kadını neredeyse tümden ekonomik alanın dışında tuttu. Rejime bağlı Arap kadınları, devlet tarafından yer yer memurlaştırarak istihdam edildi. Reqa, Tebqa gibi alanlarda kadınlar tarlalarda çalıştı fakat kendilerine ait bir üretim alanları olmadı. Tarlalarda ırgat, ucuz iş gücü olarak çalıştırılan az sayıda Kürt kadını dışında neredeyse hemen hepsi ev içine kapatıldı. 
Rojava Devrimi’nin fiili olarak hazırlıklarının yapıldığı 2011’den başlayarak kadınlar devrimle birlikte siyasal, sosyal, askeri, ekonomik yaşama katılmaya başladı. Ekonomi alanında tecrübesiz ve dezavantajlıydılar. Bu nedenle Özerk Yönetim’in, sistemin tüm mekanizmalarında kadına dönük hem eşit temsiliyet hem de pozitif ayrımcılık yaklaşımıyla belirlediği politikalara en fazla ekonomi alanında ihtiyaç duyuluyordu. Ekonomi Komitesi de kadınların eşit temsiliyetiyle kuruldu ve çalışmalarını yürütüyor. Komite, oluşturduğu iş alanlarında neredeyse yarı yarıya kadınları istihdam ediyor.

Özerk Yönetim Ekonomi Konseyi’ne bağlı Genel Ekonomi Komitesi’nde ve tüm alt komitelerinde kadınlar eşit temsiliyetle yerlerini alıyor. Ekonomi Komitesi’nin destekleriyle geliştirilen 20 kooperatifin 13’ü kadın kooperatifiyken genel kooperatiflerde de en fazla kadınlar yerini alıyor. Özerk Yönetim Ekonomi Komitesi kendi işinin sahibi olmak isteyen kadınları ve kooperatif kurmak isteyen kadınları kredi, işyeri, toprak ve araç-gereç sağlayarak destekliyor ve üretime katılmalarını teşvik ediyor.

KONGRA STAR ÖNCÜLÜK ETTİ

Kuzey-Doğu Suriye’de cinsiyetçi ve despotik BAAS rejimi tarafından dışlandıkları ekonomik yaşamla buluşturmanın öncülüğünü Rojava’daki kadınların çatı örgütü olarak 2003’te kurulan Kongra Star yaptı. Kongra Star, toplumsal ve idari sistemin inşasının kadın özgürlüğüne duyarlı ve demokratik bir biçimde gerçekleştirilmesinde, kadın erkek ilişkilerinin ve yönetimin demokratikleştirilmesinde rol sahibi oldu. Kongra Star’ın bünyesinden çıkarak ya da Kongra Star’ın çalışmaları sonucunda genel yönetim içinde kadınlar her alanda olduğu gibi ekonomi alanında da Kongra Star’ın politikalarının uygulayıcısı oldu. Kadınların sistemin her mekanizmasında eşit temsiliyeti, pozitif ayrımcılık uygulanmasının hukuksal boyutta hak olarak tanınması için de mücadele yürüttüler.

Kuzey ve Doğu Suriye’deki sistemde özgün ve özerk olarak yer alan Kongra Star, genel ekonomi çalışmalarının demokratik ve kadın özgürlüğüne duyarlı bir biçimde geliştirilmesinde yürüttüğü politikalarla rol sahibi olurken bununla sınırlı kalmadı. Kadın Ekonomi Komitesi’ni 2015’te kurarak kadının özgün ve özerk ekonomik sistemini örgütlemeye başladı ve günümüze kadar da çalışmalarını aralıksız sürdürdü.

KADIN EKONOMİ SİSTEMİNİ ÖRGÜTLÜYOR

Kongra Star Kadın Ekonomi Komitesi Koordinasyonu Üyesi Dicle Amed, esas çalışmalarının kadını güvenceye alacak kendi ekonomik sistemini oluşturma olduğunu söyleyerek, şunları ifade etti: “Kadın Hareketi olarak genel sistemi, sistemdeki ve toplumdaki kadın erkek ilişkilerini demokratikleştirme, eşit ve özgür ilişkilere kavuşturma noktasında bir mücadelenin sahibiyiz. Bununla birlikte ve daha da önemli olan ideolojik yaklaşım olarak kadın sistemini özgün ve özerk olarak örgütleme yaklaşımımız var. Kongra Star kendisini bir sistem düzeyinde nasıl özerk ve özgün örgütlüyorsa tüm boyutlarını da özgün ve özerk olarak örgütlüyor. Bizim de Kadın Ekonomi Komitesi olarak esas ilgili olduğumuz budur. Genel sisteme kendini çok bağlamadan, kendi sistemiyle güvenceye alma, yani örgütlenerek kendini inşa ederek, özgürlüğünü güvenceye alma gibi bir örgütsel ve ideolojik doğrultumuz var. Kadının dışarıdan bir desteğe ihtiyacı ya da bağımlılığı olmadan yeteneğini açığa çıkarmaya, kadınları istihdam etmeye ve yeniden üretim gücü yapmaya çalışıyoruz.”

ÖĞRENİRKEN İNŞA ETMEK ZORUNDAYDIK

Rojava Kürdistan’da rejim tarafından ekonomi dışı bırakılan kadınların devrimle birlikte etkin olmasının yıllar aldığını belirten Dicle Amed, şöyle devam etti: “Bu yüzden bir yılda yapılması gereken bir iş, bazen üç-dört yılı alabiliyor. Hem o işi öğrenme hem de öğrenirken inşayı da geliştirme buranın kendi özgün özelliğidir. Rojavayê Kurdistan’da kadın tümden eve kapatılmış, ev içi emek gücü olarak var olmuş bir yapıdadır. Bu anlamda aslında kadının ekonomik yaşama dahili bir devrimdir. Esas görünmeyen devrim de budur. Devrimden önce kadınlar ekonomik yaşama dahil edilmezken, sadece ziraatte belli bir kesim kadın ırgat olarak çalışırken devrimle birlikte on binlerce kadın hem kamusal alanda, hem hizmet sektöründe, hem ziraat hem de sanayi alanında ekonomik yaşama katılıyor. Ayrıca sadece kadınların üreticisi ve yönetimi olduğu ekonomik alanlar inşa etti. Çalışmanın içinde öğrendik ve aynı zamanda ekonomik alanlar inşa ettik. Bu doğrultuda her bir alt komitemiz kendisi haftalık olarak eğitimlerini de geliştirdi. Öncelikle diğer kadınlara yardımcı olabilecek komitelerin bu işi öğrenmesi gerekiyordu. Önümüzdeki süreçte bir kadın ekonomi akademisi kurmayı hedefliyoruz. Bu akademinin de derslerinin büyük bölümü pratiğin içinde olacak.” 

60 KADIN KOOPERATİFİNİ HAYATA GEÇİRDİ

Kadın Ekonomi Komitesi, Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi’nin tüm kanton ve ilçelerinin yanı sıra Şehba ve Halep’in Şêxmeqsûd mahallesinde alt komiteler biçiminde örgütlenerek kadınları ekonomiye katılmaya teşvik ediyor. Ekonomik faaliyetlerini yürütecekleri iş alanları oluşturulması için danışmanlık, finansman, üretim alanı, üretim aracı sağlıyor. Kuzey ve Doğu Suriye halklarının ve kadınların üretimde kendi kendine yeterliliğini ve komünalizmi geliştirilmesini hedefleyen Kadın Ekonomi Komitesi, bunun için kadınların kooperatifler şeklinde örgütlenmesinin öncülüğünü yapıyor. Bugün Kuzey ve Doğu Suriye genelinde 60 bin dönüm araziyi işletiyor. Bunun 30 bin dönümü, Kadın Ekonomi Komitesi tarafından kadın ziraat kooperatiflerine tahsis edilmiş durumda. Halep ve Şehba dahil olmak üzere tüm Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi alanlarında Kongra Star Kadın Ekonomi Komitesi’nin çalışmalarıyla geliştirilen 60 kadın kooperatifi var.

30 BİN DÖNÜM ARAZİDE 30 KADIN TARIM KOOPERATİFİ 

Kongra Star Kadın Ekonomi Komitesi de Özerk Yönetim Ekonomi Komitesi gibi ülke gerçeği doğrultusunda savaş ekonomisi temelinde bir sistem örgütlüyor. Bu doğrultuda toplumun gıda, giyim, vb. temel ihtiyaçlarının üretimini esas alıyor ve en fazla tarımsal üretimin geliştirilmesine ağırlık veriliyor. Kooperatifler, komünal üretimi geliştirmek için desteklenen ve geliştirmeye çalışılan bir üretim modeli. Komite kooperatiflerin gelişme imkanlarının olduğu alanlarda kooperatifleri destekleyip teşvik ederek, gelişmesinin uzun zaman alacağı alanlarda direk kendi bünyesinde iş alanları geliştiriyor. Bu konuda en fazla çalışmanın yürütüldüğü alan ise ziraat. Kadın Ekonomi Komitesi, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi alanlarında, 60 bin dönüm toprağı işletiyor. Bunun 30 bin dönümü direk tarım kooperatifleri kuran kadınlara ayrılmış durumda. Bu 30 bin dönümde bine yakın kadın, 30 kooperatif olarak örgütleniyor. Kooperatiflerin kurulduğu 30 bin dönümlük alanda ayrı bir sulama sistemi gerektirmeyen kuru tarım yapılıyor. Bu arazilerde kadınlar tümden kendileri örgütleniyor. Bütün işlerini kendileri yapıyorlar ve yönetiyorlar. Bine yakın kadın bu kooperatiflerde hem gelir elde ediyor hem de tarımda belli bir gelişme sağlıyor.

KENDİNE YETERLİLİĞİ ESAS ALIYOR

Kadın Ekonomi Komitesi çalışmaları kapsamında kurulmuş olan diğer 30 kadın kooperatifi de konserve, fırın, küçükbaş hayvancılık ve hizmet sektöründeki işletmelerden meydana geliyor. Bunların 18’i tandır ve 8’i fırın kooperatifleri ve toplam 90 kadın geçimini sağlıyor. Hasekê ve Dirbesiyê’de Kadın Ekonomi Komitesi’nin çalışmalarıyla 60 kişiden oluşan reçel ve konserve üretimi yapan iki kadın kooperatifi, dört yıldır çalışmalarını sürdürüyor. Bu kooperatiflerin ürünlerini tüketiciye ulaştırabilmesi için bunlara bağlı dükkanlar açılarak destek sunuldu.

KOMİTE, KOOPERATİFLERE ORTAK DEĞİLİZ

Dicle Amed, şunları paylaştı: “Şu anda un sıkıntısına rağmen en iyi işleyen kooperatifler kadın fırınları. Kadınlar ekmeği daha iyi ve temiz bir biçimde üretiyor. Toplumda da bu konuda bir memnuniyet oluşturdu. Her köyde 3-5 kadınla kooperatif kurarak küçükbaş hayvancılığını geliştirmeye çalışıyoruz. Normal klasik sol literatürde buna geçim ekonomisi denir. Bizde geçim ekonomisidir. Direkt para odaklı ve büyük üretim tekellerini geliştirmeye dayalı olmayan, toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak ve kendi kendine yeterliliği sağlayacak üretim biçimini geliştirmeye çalışıyoruz. Bizim yaptığımız budur. Biz bu kooperatiflerden herhangi bir kar elde etmiyoruz ve bir ortaklığımız yok. Tümden kendileri üretiyor, satıyor ve geliri paylaşıyor. Biz onlara bu kooperatiflerin makineleri ve bu işe başlayabilmeleri için gereken sermayeyi, pazarda yer bulabilmeleri için dükkanlar açarak yardımcı olmaya çalışıyoruz.”

Yarın: Kadınlar Rojava pazarını demokratikleştiriyor