Kuzey-Doğu Suriye Kadın Meclisi, üç ana çalışma esasıyla 14 Haziran 2019’da kuruldu. Kürt, Arap, Süryani, Ermeni, Keldani, Türkmen ve Çerkeslerin 52 kadın hareketinin çatısı olan Meclis, Suriye’nin geleceği için bir anayasa taslağı oluşturuyor.

Kuzey-Doğu Suriye Kadın Meclisi Koordinasyon Üyesi Jîyan Hisên, ANF’nin sorularını yanıtladı.

Böylesi bir örgütlenme fikri nasıl gelişti, hazırlık çalışmaları ne oldu?

12 yıllık Yekîtiya Star ve sonrasında Kongra Star olarak devam eden kadın örgütlülüğü, kadının devrim yaparak birçok alanı özgürleştirmesi ve toplumda askeri, diplomasi, kültürel, siyasi, ekonomide oynadığı rolün ardından kadınları ortak bir ortamda bir araya getiren bir meclis bulunmuyordu. Her parti, sivil toplum kuruluşu, siyasi partiler ve uluslar vb. kurum ve kuruluşlar kendi alanlarında faaliyet yürütüyordu. Özellik Reqa, Tebqa, Dêrazor ve Minbic gibi alanların işgalden kurtulmasının ardından ortak bir meclise ihtiyaç duyuldu. Kongra Star öncülüğünde bölgedeki kadınlar ve hareketleri, her alanda yer alan meclisler için ortak bir kadın meclisinin olması gerektiği tartışmasıyla 2019’da harekete geçti ve büyük bir adım attı. Bir hazırlık komitesi kurularak, bölgede bulunun siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları ve bağımsız kurum ve kuruluşları birebir ziyaret etti. Bu ziyaretteki amaç kadınların içinde yer aldığı tüm çalışmalarda kadın meclislerinin oluşturulması ve bunun da bir çatı altında toplanmasıydı. Ziyaret edilen tüm yerler projeyi olumlu karşıladı. Kadınların bir çatı altında toplanması, hem işgale hem de kadın kırımına karşı bir tutum ve eylemdi.

Kuzey-Doğu Suriye Kadın Meclisi ne zaman nerede kuruldu, kimleri ve hangi örgütleri çatısı altında barındırıyor?

Kuzey-Doğu Suriye Kadın Meclisi Kuruluş Kongresi, 14 Haziran 2019’da Amudê kentinde gerçekleşti. Hazırlık Komitesi tarafından meclisin tüzük taslağı hazırlanıp kongreye sunuldu ve kongrede onaya sunularak kabul edildi. 11 Haziran 2021’de ise 1. Kongre yapıldı. Kuzey-Doğu Suriye Kadın Meclisi içerisinde yer alan 24 siyasi partinin içerisinde yer alan kadın meclisleri, 18 sivil toplum kuruluşları, bölgedeki Keldani, Süryani, Çerkes, Ermeni ve Türkmen halklardan ve bağımsız kurum ve kuruluşlarla birlikte 52 Kadın Hareketi ve örgütü bulunuyor.

Her örgütün iki temsilcisi mecliste yer alıyor. Zenobiya Kadın Topluluğu kurulmadan önce kurtarılmış bölgelerde de temsilcilikler vardı. Her bölgenin üç temsilcisi vardı. Özerk Yönetim kurumlarındaki kadın temsilciler ve kadın gençlik örgütlerinin temsilcileri de yer alıyor. Yine bağımsız bazı kadınlar da mecliste yer alıyor. 

Meclisin nerede ne kadar bürosu bulunuyor?

Kuruluş amacında tüm illerde meclis kurulması gibi bir hedef yoktu. Sadece Qamişlo’da merkezi bir yer kurmak istedik. Temsilciler aracılığıyla çalışmalarımızı yürütmek istiyorduk. Temsilcilerimiz tüm illerde örgütlendirilmişti. Fakat Serêkaniyê ve Girê Spî’nin işgali yine Kovid-19 salgını ardından hareket kısıtlılığın artmasıyla Kobanê, Reqa, Tebqa ve Dêrazor gibi diğer bölgelerde çalışmalarımızı daha güçlü yürütebilmek için merkezi bir büronun açılması ihtiyaçtı. Bu doğrultuda Reqa’da merkezi bir büro açıldı. Qamişlo ile Reqa merkezli Kuzey-Doğu Suriye genelinde çalışmalar yürütüyoruz.

Hangi komiteler var ve çalışmalar hangi esasla yürütülüyor?

Meclis kurulurken iki komite esaslı çalışmalar başlatıldı. Biri Kadın Kanunları Komitesi, diğeri de Anayasa Komitesi. Sonrasında Kuzey-Doğu Suriye Kadın Örgütleri Eylem Platformu kuruldu. 

Kadın Kanunları Komitesi’nin çalışmasına ilişkin: Kadın evi ve kadın adalet meclisi, 2014’te kuruldu. Bu devrimi tanıtanlardan biri de kadın evleri ve kadın yasasıydı. Çıkartılan bu kanunlar, saldırılardan dolayı Cizîrê Bölgesi’yle sınırlı kaldı. Büyümesini tartıştık. Kuzey-Doğu Suriye’nin her yerinden herkesin bu komiteden yer alması gerektiği belirlendi ve bu doğrultuda komite genişletildi. Kuzey-Doğu Suriye Kadın Meclisi’nin ilk kongresine kadarki süreçte bu komitenin çalışmalarına ilişkin bir taslak hazırlandı. Taslak kongrede onaylandı. Sonrasında bu komite her yerde çalışmalarını güçlü bir şekilde yürütebildi. ‘Kadın yasası’ diyorduk, ancak çocuk ve aileleri de içeride barındırması için aile yasası olarak değiştirildi. Bu yasa Cizîrê bölgesinde pratiğe geçirdik. İleriki süreçte Kobanê, Şehba ve kurtarılmış bölgelerde de kadınları toplayarak sunacağız. O bölgelerde bu yasaya daha çok ihtiyaç var. 

Anayasa Komitesi’nin çalışmasına ilişkin: Kadınlar öncülüğünde bu çözümün sadece burada gerçekleşebileceğinden Kuzey- Doğu Suriye genelinde bu komiteyi kurduk. Tüm halk birleşenlerinin temsilcileri içerisinde yer alıyor. Kuzey-Doğu Suriye kadınları olarak Suriye’nin geleceği için neler istediğimizi içeren güçlü bir taslak ortaya çıkardı ve halen de çalışmalarını güçlü bir şekilde sürdürüyor. Özellikle Suriye’de tüm kadınlar olmak üzere tüm toplumun talepleri için yapıldı. Meclis dışındaki kurumların da görüşleri alındı. Suriye Anayasa Kurulu çalışmaları başladığında önceden hazır olmak istedik. Bu doğrultuda bu komite kuruldu.

Kuzey-Doğu Suriye Kadın Örgütleri Eylem Platformu kuruldu. Daha önce Kongra Star bünyesinde yapılan bu çalışma, meclise devredildi. Önemli günler ve kadınlara dönük saldırılara karşı yapılacak eylemler için bu platform kuruldu. 

Meclisin hedeflerinde aksama oldu mu?

Kuzey-Doğu Suriye merkezli örgütlülüğümüzle hem Suriye hem Ortadoğu hem de dünyanın dört bir yanındaki kadınlara ve hareketlerine ulaşma hedefini önümüze koyduk. Farklı nedenlerden dolayı bölgeye gidiş gelişlerin olmamasından kaynaklı online üzerinden de forumlar düzenledik. Devrimle elde edilen kazanımları ve tecrübeleri tüm dünyaya yaymak için çalışıyoruz. Bu forumlara katılan Ortadoğu’daki kadınlar da görüşlerini ve bu devrimden aldıkları ilhamı dile getiriyor.

Bölgeye dönük saldırı ve ambargo durumu meclisin çalışmalarını olumsuz etkiliyor. Bunlar olmasaydı çalışmalarımız daha da güçlenebilirdi. Bu yaşanan yetersizlikleri ileriki süreçte aşmanın yollarını tartışıyoruz. İki yılda bir yaptığımız kongreyle bunları daha hızlı aşmayı umuyoruz.