İsveç Sami Parlamentosu'nun bugün yapılacak kongresi öncesi Samilerin ve özellikle de Sami kadınların toplumdaki yerlerini ele alan araştırmalar hız kazandı. 2019 yılında hükümet, Sami Parlamentosu'na Sami toplumunda eşitsizliği ve ayrımcılığı araştırarak sonuçları geçtiğimiz yıl raporlaştırmasını ve kamuoyuna açıklamasını istedi.

Ancak İsveç ve Samilerin yaşadıkları Laponya'da yaygınlaşan salgından dolayı raporu zamanında hazırlayamayan Sami Parlamentosu, raporu geçtiğimiz ayın son günlerinde kamuoyuna gecikmeli olarak açıkladı.

Devlet ve Sami kurumlar tarafından yapılan araştırmalarının sonuçları alınan tüm önlemlere karşın Sami kadınlara yönelik ayrımcılığın sürmekte olduğu yönünde.

Hükümetin Sami kadınlara yönelik ayrımcılığın durdurulması için önlem alınmasını istemesine rağmen ayrımcılığın sürmesi Sami kadınları şaşırtmıyor. İstatistikler erkeklere göre çok daha eğitimli olan Sami kadınların geyik bakıcılığı, Sami örgütleri ve Sami politikası söz konusu olduklarında çok geride kaldıklarını gösteriyor.

SAMİ KADINLAR RAPOR SONUÇLARINA ŞAŞIRMADI

Östersund ilinde yaşayan ve ebelik yapan Sami kadını Kia Fylkt, İsveç Devlet Radyosu (Sr) yaptığı değerlendirmede Sami kadınlar hakkındaki değerlendirmelerin kendisini şaşırtmadığını, ancak Sami toplumunun nasıl yapılandığının ele alınması ve değişimlerin nasıl gerçekleşeceğini tartışmanın önemli olduğunu söyledi.

Sami Parlamentosu Başkan Yardımcısı Lars Miguel Utsi, Sami kadın ve erkekler arasındaki eşitsizliğin parlamento yönetimi tarafından ciddiyetle ele alındığını öne sürdü. Son yasama döneminde kadın ve erkekler arasındaki eşitsizliğin giderilmesi için çok çaba gösterdiklerini ve konuyu Kültür Bakanı ile ele aldıklarını söyledi.

Bundan 1 yıl önce Novus adlı kamuoyu araştırma kurumunun yaptığı bir araştırmanın sonucu da Sami kadın ve erkekler arasındaki eşitsizliğin giderilmesi için halkın yüzde 70'nin kadın ve erkekler arasındaki eşitsizliğin kalkması için Sami Federasyonu'nun daha fazla çalışmasını talep ettiğini ortaya koymuştu.

İsveç Devlet Radyosu'na konuşan Hukukçu William Petersson, Samiler arasında kadın-erkek eşitsizliğinin yanı sıra LGBTİ bireylere yönelik ayrımcılığın unutulmaması gerektiği hatırlattı. Sami oldukları için ayrımcılığa uğrayanların eşcinsel oldukları için daha fazla ayrımcılık ve haksızlığa uğradıklarının unutulmaması söyledi ve gerekli önlemlerin alınmasını istedi.

SAMİ KADINLARA YÖNELİK ŞİDDET ELE ALINMALI

Samiler arasında kadın-erkek eşitliği bugüne kadar kurulan çeşitli dernek ve kurumları tarafından ele alınarak tartışılıyor. Kadın-erkek eşitliğini araştırmak için ilk örgütlenme 1988 yılında Sami kadın derneği kuruldu. Samilerin yaşadıkları Norveç, İsveç, Finlandiya ve Rusya'da ise 1993 yılında bir araya gelen Sami kadınları, 'Sami Nisson Forumu' adlı bir örgütlenmeye gitti. O tarihten bu yana dört parçada kadın erkek-eşitsizliği tartışılıyor. Eşitliğin sağlanması için art arda kurulan inisiyatifler, kadınları eşitliği için mücadele ediyor.

Ancak yapılan kamuoyu yoklamaları ve araştırmalar, kadınlara yönelik eşitsizlik ve şiddetin azalmadan sürdüğünü gösteriyor. Umeå Üniversitesi'de Sami kadınlara yönelik şiddet hakkında araştırmalar yapan hukukçu ve profesör Monica Burman, 2007 yılından beri kadınlara yönelik erkek şiddetini ele alan projeler üzerinde çalışıyor.

SAMİLERE YÖNELİK ŞİDDETİN BİLGİ DÜZEYİ DÜŞÜK

Sami Parlamentosu'nun kadın-erkek ayrımcılığıyla ilgili yayımladığı son bilgileri değerlendiren Burman, Sami kadınlara yönelik şiddeti konu alan bilgi düzeyinin oldukça düşük olduğu görüşünde. Konu hakkında kapsamlı bir değerlendirme yapılabilmesi için Sami toplumu hakkında daha fazla araştırma yapılması, Samilerin eşitliğin sağlanabilmesi için toplumun her kesiminin seferber etmesinin önemine dikkat çekiyor.

Sami Parlamentosu Yönetim Kurulu Üyesi Marita Stinnerbom, raporda kadınlara yönelik şiddete karşı önlemlerin alınabilmesi için Sami Parlamentosu ve Sami örgütlerine daha fazla kaynak aktarılması gerektiğini söylüyor. “Eğer kaynak verilmediği takdirde bu konuda bir değişim ve gelişme olmaz” diyor.

Rapor hakkında değerlendirmelerde bulunan Sami Parlamentosu Başkanı Per-Olof Nutti, hazırlanan son raporun hem Sami kadınların hem de Sami erkekler için bir göz açıcı olduğunu ve her iki kesiminde daha eşit bir Sami toplumundan kazanç sağlayacağını söyledi. Eşitlik sorununun artık bir kadın sorunu olmadığını ve tüm Sami toplumunu etkilediğini belirtti.

Parlamento adına yapılan açıklamada ise önemli tarihsel gelişmelerin her şeyden önce geyik besicliği, sömürleştirme ve Samilerin topraklarının yağmalanmalarının Samilerin içinde bulundukları duruma yol açtığı belirtildi. Normlar, değer yargıları ve İsveç toplumundaki cinsel eşitsizliğin Samilerinin yaşamlarını etkilediğine dikkat çekildikten sonra şu tespitlere yer veriyor.

“İsveç toplumunun genişlemesinden dolayı geyik bakıcılarının kendilerini geçindirmeleri zorlaşıyor. Tüm bunlar kadınlar için geyik bakıcılığında hızlı modern ve erkekleşen ticarete eşitsizliğe yol açıyor. Kadınların geyik bakıcılığında rolleri görmezden geliyor ve daha alt statü kazanmasına neden oluyor.”

Eşitliğin sağlanması sivil toplum içinde kadınların ve geyik bakıcılığında erkeklerin eşit oranlarda temsil edilmelerinin önemine dikkat çekiliyor.