Kurdistan’ın kadim kentlerinden biri olan Bedlîs, her dönem Türk devletinin hedefinde oldu. 1925 yılından Şark Islahat Planı ile Bedlîs’te binlerce insanı katleden ve binlercesini sürgün eden Türk devleti, daha sonra kent merkezine Xelat, Elcewaz, Tetwan'a Orta Asya Kafkasya’dan getirilen Acem ve Türkleri yerleştirdi. Şark Islahat Planı tutmayan Türk devleti, 1990’larda onlarca köyü ve mezrayı yakıp yıkarak yok etti, yüzlerce insanı katletti, binlercesini ise göçertti. Bu politikası da tutmayınca yeniden harekete geçti. 2021 yılında Bedlîs merkezinde “Kentsel Dönüşüm” adı altında yüzlerce esnafın iş yeri yıkıldı. Yine binlerce yıllık tarihi mekanlar restorasyon adı altında yok edildi. 

Bedlîs kent merkezinde bunlar olurken, 2023 Temmuz ve Ağustos aylarında Xîzan ve Tetwan’a bağlı onlarca köy ve mezra günlerdir bombalanıyor, doğa katlediliyor, bağ ve bahçeler tahrip ediliyor, iş yerleri ve evleri yıkılarak insanlar göçe zorlanıyor. 

2 Haziran’da Xîzan (Hizan) ilçesinde Harat, Akunus, Govan, Lanilan, Xulepur, Kekulan, Sureh, Pertawan, Kuran ve Ureh başta olmak üzere birçok köy ve mezrada sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yerleşim yerlerine giriş-çıkış yasağı getirildikten sonra 3 Haziran sabah saatlerinde Xulepur köyündeki birçok eve baskın yapıldı. Baskında birçok köylü gözaltına alındı. 

DOĞA YOK EDİLİYOR

Sokağa çıkma yasağının dördüncü gününde Xîzan'ın 10 köyünde yaşayan binlerce kişi evlerinde mahsur kaldı, ekinler biçilmediği için yerde kaldı, hayvanlara günlerce yem verilemedi. Yasak ilan edilen Hûzeran, Akûnis, Govan, Lanîlan, Xulepur, Kekulan, Sûreh, Pertawan, Kuran ve Mezra Pisyan kırsalı aralıksız bir şekilde bombalanmaya devam edildi. Hastaların hastaneye gitmesine bile izin verilmedi. Köylülerin bağ ve bahçelerinin içerisine büyük iş makineleri götürülerek yol açıldı, binlerce dönüm bahçe ve tarla tahrip edildi, günlerce helikopter ve obüslerle bombalandı. 

15 Temmuz tarihinde Fındıklık Ormanı olarak adlandırılan Kesen Deresi Güneyi, Melihazel Deresi güney doğusu ile Hamini Deresi güney batısı arasında kalan bölgelerinde, 14 Temmuz  ile 28 Temmuz 2023 tarihleri arasında ‘Özel Güvenlik Bölgesi’ olarak ilan edilerek bombalandı. Arazisini sulamak için tarlasına gitmek isteyen köylüler ise Türk askerleri tarafından gözaltına alındı. Köylülerin tarlalarına gitmesi ise yasaklandı. Köylerin içi ve çevresi sürekli insansız hava araçları ve helikopterlerle bombalanmaya devam edildi. Yasaklar sonrası başlayan askeri saldırılarda, köylerde ağaçlar köklerinden söküldü, doğa tahrip edildi.

YENİ ASKERİ KARAKOLLAR YAPILACAK

Askeri operasyonların amacı,vadi içinde olan ormanlık alanlar ile bağ ve bahçeleri yok ederek bölgeyi bütünüyle bir üsse çevirmek. Bombalanan ve tahrip edilen köyler ve ormanlar, 90’lı yıllarda da yakılıp yıkılmış ve boşaltılmıştı. Geçmişte köylerini terk etmek zorunda kalan köylüler daha sonra geri dönerek yeniden bir yaşam kurdu. Yeniden yaşanır hale getirilen bu bölgeler yeniden devletin hedefi haline geldi. 

Türk ordusu, yol açmak için Xulepur köyündeki fındık ağaçlarını kepçelerle köklerinden söktü. Xûlepûr ve Kekulan köy kırsalı günlerce havadan ve karadan bombalandıktan sonra köylerin tamamına MOBESE kameraları ile fotokapanlar yerleştirildi.

KÖYLÜLERE İŞKENCE

Bedlîs'in Tetwan'a bağlı Peyindas köyü kırsalında 10 Ağustos sabahı çıkan çatışmanın ardından ertesi gün köye operasyon düzenleyen Türk ordusu 8 köylüyü gözaltına aldı. Bunlardan işkenceyle gözaltına alınan Mustafa Tedbirli, Kerem Avras ve Garip İpek tutuklandı.

BİTLİS KENT MERKEZİ ZORLA BOŞALTILIYOR

Tetwan ve Xîzan'da bunlar yaşanırken, Bedlîs merkezinde ise, “Kentsel Dönüşüm” bahanesiyle yüzlerce esnafın iş yeri yıkıldı. Bedlîs'in 5 mahallesinde yaklaşık 700 ev ve iş yeri yıkıldı. Halkın evini ve iş yerlerini yıkan devlet, buralarda “Millet Bahçesi” yapımına başladı. 

Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre, 2015 ve 2017 yılları arasında Kurdistan'da en az 500 bin kişi Kurdistan’dan zorla göç ettirildi.