Türk ordusu ve çetelerinin işgali altında olan Suriye’nin İdlib, Ezaz, Cerablus, Bab, Efrîn, Serêkaniye ve Girê Spî bölgelerinde yaşanan hak ihlallerine uzaktan bakınca bile olası işgalin bölgeyi nasıl etkileyeceği gözler önüne seriliyor.

 Dosyamızın bu bölümünde işgal altındaki bölgelerde demografik değişimden işkenceye, çocuk ve kadınlara dönük ihlallerden doğa kırımına kadar yaşananlara ve işgalin bu bölgeler içinde nasıl bir karanlık gelecek vadettiğine değineceğiz.

İŞGAL ALTINDAKİ BÖLGELERDE NE OLUYOR?

Efrîn Kantonu: 5 yıldır Türk devleti ve güdümündeki çete gruplarının işgali altında bulunan Efrîn’de katliamlardan, tecavüzlere, işkencelerden, organ kaçakçılığına kadar birçok suç işlendi. 5 yılda, 663 kişi işkence edilerek katledildi, 8 bin 644 kişi kaçırıldı, köy ve diğer yerleşim yerleri, onlarca tarihi mekânın Kürtçe adını değiştirildi ve bölgenin doğası yok edildi. 5 yıl boyunca işgalci çeteler tarafından 12 hektarlık bahçe ve orman yakıldı. 367 bin ağaç kesildi. 13 bin 500’ün üzerinde ağaç yakıldı. Demografik değişim siyasetiyle göç etmek zorunda kalan 300 bini aşkın Efrînlinin yerleşim yerlerine ta Türkmenistan’a kadar birçok bölgeden getirilen farklı uyruktaki çeteler ve aileleri yerleştirildi. Bir dönemler Suriye’nin en güvenli bölgesi olarak nitelendirilen ve İdlib’deki zulümlerden kaçanlara da ev sahipliği yapan Efrîn kenti bugün terörün yayılması için Türk devleti tarafından pilot bölge olarak kullanılıyor. Türk ordusunun Efrîn Kantonu’na bağlı Cindirêsê, Şiyê, Raco, Mabata, Şera ve Şêrawa’ya bağlı köylerde ve kent merkezinde 50’nin üzerinde işgal üssü bulunuyor. Bu üs bölgelerinden işgal altında olmayan ve göçmenlerin yaşadığı bölgeler sürekli bombalanıyor.

Serêkaniyê ve Girê Spî: Türk devleti ve çeteleri işgalindeki Serêkaniyê ve Girê Spî’de de tablo farklı değil. 9 Ekim 2019 tarihinde başlayan saldırılarda 400 binin üzerinde yurttaş göç etmek zorunda kaldı. Türk devleti ve çetelerinin işlediği suçlar arttıkça bu sayı daha da arttı. Kuzey ve Doğu Suriye Serêkaniyê Göçmen Komitesi tarafından 8 Ekim 2022 tarihinde yapılan açıklamada, “185 kişi kaçırıldı. 325 kişiye işkence yapıldı. En az 5 kişi işkence altında katledildi. 48'i 13 yıl ile müebbet hapis cezası arasında değişen hapis cezasına çarptırılan olmak üzere 92 tutuklu Türkiye'ye sevk edildi. 11 kişi idam edilirken 56 kişi katledildi” denildi.

72’nin üzerinde patlamanın meydana geldiği Serêkaniye’de, aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 145 sivil yaşamını yitirdi. 300'den fazla kişi yaralandı.

Diğer bölgeler: İşgal altındaki İdlib, Ezaz, Bab ve Cerablus gibi bölgelerde de yoğun hak ihlalleri yaşanıyor. Türk devleti tarafından DAİŞ ve El Kaide gibi gruplar için eğitim ve konumlandırma bölgeleri olarak kullanılan bu bölgelerde de sürekli devşirilen çeteler, Ortadoğu’nun birçok bölgesine transfer ediliyor. 2020 yılında Karabağ ve Libya’ya gönderilen gruplara ilişkin basına birçok belge yansımıştı.

ÇOCUK VE KADINLARA DÖNÜK İHLALLER

İşgal altındaki bölgelerde çocuk ve kadınlara dönük işkence, tecavüz, zorla silah altına alma gibi birçok suç işlenmekte. Birçok uluslararası kuruluşunun bölgede işlenen ve tehlike arz eden suçlamalara ilişkin raporları yayımlamdı. Mısır’daki Mait Hukuk Örgütü de çocuklara dönük işlenen suçlara ilişkin Mart 2021 tarihindeki raporunda 1316 çocuğun silah altına alındığını bildirmişti.

 Efrîn Kantonu: Efrîn’de 5 yıl boyunca 96 kadın işkenceyle katledildi. Yine yüzlerce kadın da çetelerce kaçırılarak tecavüze ve işkenceye maruz bırakıldı. Çocuklar da "radikal İslam" ideolojisiyle eğitilerek zorla silah altına alınıyor.

 Serêkaniyê ve Girê Spî: Kuzey ve Doğu Suriye Serêkaniyê Göçmen Komitesi tarafından 8 Ekim 2022 tarihinde yapılan açıklamada, işgalden bu yana 68'i kadın, 42'si çocuk olmak üzere 511 kişinin tutuklandığı ve 11 kadının da katledildiği belirtilmişti. Türk ordusunun işgali altındaki Serêkaniyê ve Girê Spî’deki okullarda 18 yaş altındaki çocuklara ‘Mayın imha etme’ adı altında savaş eğitimi verdiğine ilişkin 11 Ocak 2021 tarihindeki haberimizi de belgelerle yayımlamıştık.

Diğer bölgeler: Türk devletine bağlı çetelerin Suriye’nin işgali altındaki diğer bölgelerde de çocukları zorla silah altına alındığına dair belgeler basına yansımıştı. Efrîn Aktivistler Ağı, Cebhet El Şami adlı çetesinin 18 yaş altındaki çocukları askere aldığına dair belgeler paylaşmıştı.

DEMOGRAFİK DEĞİŞİM

Efrîn Kantonu: 5 yıllık işgal süresi boyunca Efrîn kentinde demografik değişim politikaları da en çok işlenen suçlar içerisinde yer alıyor. Göç ettirilen Efrînlilerin yaşadığı yerleşim yerlerine çete elemanları ve aileleri yerleştirildi. Kent, köy, kasaba ve mahallelerin adları değiştirildi. Eğitim ve resmi dil Türkçe yapıldı. Her yere Türk bayrakları asılarak Türk devletine ait kurumlar için rant alanına dönüştürüldü.

Yaşanan demografik değişimler şöyle: Efrîn kent merkezindeki Azadi Meydanı Atatürk Meydanı, Newroz Meydanı Salaheddin, Niştimani Meydanı, 18 Mart ve Kawa Hesinkar Meydanı Zeytin Dalı olarak değiştirildi. Qestel Miqdad köyünün adı Selçuk obası, Kotana köyünün adı Zafer obası, Kurzêle köyünün adı Cafer obası olarak değiştirildi. Arapça ve Kürtçe yazılan Avrin Hastanesi’nin adı Türkçe olarak yazıldı. Ayrıca dükkânların ve caddelerin tabelaları da sadece Türkçe olarak yazıldı. Bölgede yaşayanlara Türk kimlikleri çıkartıldı ve para birimi Türk lirası olarak değiştirildi. Okullar da Türk Eğitim Bakanlığına bağlanarak Türk kıyafetleri giyme zorunluluğu getirildi.

Efrîn Kantonu’nda bulunan tarihi mekânlar da tahrip edildi ve tarihi eserler çalınarak Türkiye’ye götürüldü. Efrîn Tarihi Mekanlar Müdürlüğü’ne göre 59 tarihi yer yıkıldı ve içindeki eserler çalındı. İhvan-ı Muslim grubunun desteği ve finansmanıyla Efrîn’de 20'den fazla sömürge evi inşa edildi ve 500 binden fazla çete ailesi yerleştirildi.

Serêkaniyê ve Girê Spî: Kuzey ve Doğu Suriye Serêkaniyê Göçmen Komitesi tarafından 8 Ekim 2022 tarihinde yapılan açıklamada, “Serêkaniyê sakinlerinin yüzde 85'inden fazlası evlerine geri dönemedi ve 2 bin 500 göçmen aile asıl sakinlerin yerine yerleştirildi. 55 Iraklı DAİŞ ailesi, Serêkaniyê’de el konulan evlere yerleştirildi. İşgalden sonra işgal altındaki iki bölgede 5 bin 500'den fazla ev ve bin 200'den fazla dükkâna el konuldu. 55 köy, asıl sakinlerinden tahliye edildi. Bir milyondan fazla dönüm (100 bin hektar) araziye el koydular” denildi.

Serêkaniyê’de tahrip edilen tarihi mekânların merkezi ise tarihi M.Ö. 6000 yıllarına dayanan ve tarihteki ilk şehir yerleşkesi Til Xelef oldu. Serêkaniyê’de bulunan Kilisi vb. inanç mekânlarında da kazıların yapıldığı bilgisi var.

 Girê Spî’nin Siluk ilçesindeki Dehliz tepesi, Xirbet El Riz'in tarihi Tel Sehlan köyü ve Hamam El Türkmen köyündeki "Medinet El Faw" ve "El Sebi El Ebyed" adlı tarihi mekânlara kepçelerle yaptıkları kazılarda çok sayıda tarihi eseri çaldılar.

YENİ İŞGAL SALDIRILARININ ETKİLERİ NE OLACAK?

24 Ağustos 2016’da ‘Fırat Kalkanı Harekâtı’ adıyla Cerablus, Bab ve Ezaz kentlerini, 20 Ocak 2018’de ‘Zeytin Dalı Harekâtı’ adıyla Efrîn’i, 9 Ekim 2019’da ise ‘Barış Pınarı Harekâtı’ adıyla Serêkaniyê ve Girê Spî’yi işgal eden Türk devleti, 7 yıllık işgal serüveninde Suriye krizini daha da derinleştirerek bölgeyi tam bir kaos ortamına dönüştürdü. Neo Osmanlıcılık hayalleriyle kıvranan Türk devleti Kuzey ve Doğu Suriye’deki istikrarlı, huzurlu ve güvenli ortamı bozarak kendi çıkarları doğrultusunda terör ülkesi yaratma peşinde. Yukarıdaki tablo işgal altındaki bölgelerde yaşanılan hak ihlallerinin sadece çok azı.

1 Haziran’dan bu yana Kuzey ve Doğu Suriye’yi yeni ilhakla tehdit eden Türk devletinin başka bir bölgeyi daha işgal etmesi demek yeni ağır hak ihlalleri demek. Şu ana kadar işlediği suçlardan dolayı Türk devletine hiçbir hesap sorulmuş değil, aksine görmezlikten gelme yaklaşımı yeni suçlara da kapı aralıyor. Bunun farkında olan Kuzey ve Doğu Suriye halkları ise işgal altındaki bölgelerde yaşananların bu bölgelere sıçramaması için öz gücüne dayalı savunma mekanizmasını geliştiriyor.