Zürih, Michigan ve Utah üniversitelerinden araştırmacılar, “Dürüst müsünüz?” sorusunu test etti. Dünyanın dört bir yanında binlerce kişiye “kayıp” bir cüzdan emanet etti.

Kapsamı itibariyle bir ilk olan bu araştırma, 40 ülkede 350 kentte gerçekleşti ve 600 binden fazla dolara mal oldu.

Birbirine benzeyen 17 bini aşkın cüzdan, hotel, banka veya karakollara bırakıldı. Bunun için görevli olanlar, yerde bulduğunu iddia ettiği bir cüzdanı resepsiyona bırakarak, ilgilenilmesini istedi. Her cüzdan bir kartvizit, alışveriş listesi, bazen bir anahtar ve belli miktarda para içeriyordu.

Araştırmanın sonuçlar Perşembe günü Science dergisinde yayınlandı. Sonuçlar, ülkeler arası büyük farklılıklara dikkat çekiyor. İsviçre ve İskandinav ülkeleri, yüzde 70 geri dönüş ile en dürüst ülkeler olarak belirlendi. İlk beş sırada, İsviçre, Norveç, Hollanda, Danimarka ve İsveç yer alıyor.

Listenin sonunda sırasıyla Çin, Fas ve Peru dikkat çekiyor. Türkiye’nin kırk ülke arasında 30’uncu sırada olduğu görülüyor. Türkiye’nin önünde Hindistan ve Meksika, arkasında Gana, Endonezya ve Suudi Arabistan var. Son üç ülkede cüzdanların geri dönüş oranı yüzde 10’un altında. Türkiye’de geri dönüş ise yüzde 10 ile 20 aralığında yer alıyor.

Bununla birlikte neredeyse tüm ülkelerde şaşırtıcı bir olay yaşadı: Cüzdanda ne kadar para olursa, sahibine geri dönme oranı da o kadar yüksek.

Parasız cüzdanların ortalama yüzde 40’ı geri dönerken, içerisinde para olanların yüzde 51’i sahibine döndü.

Araştırmanı yazarları sonucu şöyle açıklıyor: “İnsanlar, sahtekar bir davranıştan faydalandığında, hile yapma arzusu artıyor, ama kişinin kendisini hırsız olarak görme psikolojisinin maliyeti de artıyor ve bazen bu egemen hale geliyor.”

YEREL KÜLTÜREL DEĞERLER VE SİYASİ SİTEM ETKİLİ

Michigan üniversitesi profesörü Alain Cohn, ülkenin göreceli zenginliğinin, gözlemlenen farkı açıklamak için yeterli olmadığını belirtiyor. Araştırmacılar, yerel kültürel değerler ve siyasi sistemin yurttaşlık üzerinde etkili olduğuna dikkat çekiyor. Örneğin, bir ülkede aile bağları tarihsel olarak ne kadar güçlü ise, cüzdanların iade edilmesi de azalıyor.