Her yıl Wan Gölü’nde yaşayan tek endemik balık türü olan İnci Kefali balığının üreme dönemi olması nedeniyle 15 Nisan-15 Temmuz tarihleri arasında av yasağı konulur. Yasak süresince İnci Kefali'nin zorlu yolculuğu başlar. Suyu tersinden yüzmesi ile başlayan göç, izleyenleri hayran bırakır.

Adına festivaller düzenlenen İnci Kefali balığının bu yüzüşü sürekli olarak birçok tehlikeyi barındırsa da, tehlike ve tehdidin boyutu hiçbir zaman bu denli büyük olmamıştı. Nitekim Wan Gölü’nde baş gösteren ve gölü yok olma ile karşı karşıya bırakan kirlilik, günlük olarak 56 bin metreküp kanalizasyon atığının herhangi bir işleme tabi tutulmadan Wan Gölü’ne akıtılması, ayrıca göle dökülen akarsuların üzerinde onlarca Hidro Elektrik Santrali’nin (HES) kurulması, derelerin günlük olarak binlerce ton çöpü bu sulara taşıması Van Gölü’nü yok olma ile karşı karşıya bırakan temel sebeplerin başında geliyor.

‘AKARSULARIN SIĞ VE ÇÖPLERLE DOLU OLMASI BALIKLARIN YÜZMESİNİ İMKANSIZ HALE GETİRİYOR’

Van Çevre, Tarihi Eserleri Koruma ve Geliştirme Derneği Başkanı Ali Kalçık, Wan’ın ve dünyanın önemli mirasları arasında yer alan Wan Gölü’nün tek endemik balık türü olan İnci Kefali balığının sorumsuzluk ve vurdumduymazlıktan dolayı göl ile birlikte yok olma tehlikesi altında olduğuna dikkat çekerek, “İnci Kefali, Wan Gölü’ne akan suları tersine yüzerek yumurtalarını bırakacak uygun yerler arar. Ancak maalesef balıkların yüzebileceği bir dere bırakılmadı. Derelerin ya üzerine HES’ler kurularak kurutuldu, ya kanalizasyon bağlanıldı ve çöp taşıyan araçlara dönüştürüldü” dedi.

Av yasağının olması gereken bir yasak olduğuna dikkat çeken Kalçık, “Av yasağını koyuyoruz ancak kendi içinde tutarsız bir karardır bu. Av yasağının nedeni, balıkların üremesini sağlamaktır. İyi de balıklar yumurtalarını bırakmak için nasıl dereleri yüzecek? Dere mi kaldı? Ya kurutuldu ya kanalizasyon veya çöp taşır oldu ve buna müdahale eden hiç kimseler yok” sözlerine yer verdi.

‘VAN GÖLÜ GİBİ, İNCİ KEFALİ İÇİN DE ÖZEL BİR KORUMA KANUNU GEREKLİDİR’

Yıllardır mücadelelerinin ana temasını Wan Gölü’nün korunması oluşturduğunu söyleyen Kalçık, “Van Gölü ciddi tehdit altında. Herkes Van Gölü’nün yok olmayacağını söylüyor ama gözlerimizin önünde Urmiye Gölü yok olup gitti. Aynı şeyin Wan Gölü için de olmayacağının hiçbir garantisi yok, hatta tehdit oldukça yüksek. Geçen yıl yaşanan kuraklıktan dolayı göl, yer yer yüzlerce metre içeri girdi. Eğer kuraklık ve kirliliğin önüne geçmezsek kesinlikle Van Gölü yok olacaktır. Aynı şey İnci Kefali balığı için de geçerlidir” dedi.

‘ARITMA TESİSİ HERHANGİ BİR İŞLEM YAPMADAN ATIKLARI GÖLE BOŞALTIYOR’

Kayyum yönetimindeki Van Büyükşehir Belediyesi'ne Bağlı Van Su ve Kanalizasyon İşletmesi (VASKİ) yönetiminde bulunan ve sahile konumlandırılan arıtma tesisinin kanalizasyon atıklarını herhangi bir işleme tabi tutmadan göle akıttığını kaydeden Kalçık, “Gerekçe olarak enerjinin pahalılığı gösteriliyor. Arıtma tesisi çalıştırılırsa harcanacak elektrik enerjisi faturası yüksek gelecekmiş! İyi de Van Gölü yok olup gidiyor. O halde daha başka yöntemler bulun, yenilenebilir enerjiyi kullanın. Yüklenici firmaya milyonlarca lira ödeme yapıyorsunuz. Hem de herhangi bir işlem yapmadan! Buna itirazınız yok. Van Gölü’nün, İnci Kefali balığının yok olup gitmesine de sessizsiniz. İyi de insanlık mirası bu değerlerin yok olup gitmesinin hesabını nasıl vereceksiniz?” sözleriyle tepki gösterdi.