31 Mayıs günü, Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 1988 yılında Dünya Sigarayı Bırakma Günü olarak kabul edilmişti. Birçok ülkede ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer alan sigara kullanımı oransal giderek azalsa da halen en az 1,1 milyar yetişkin sigara kullanıyor.

GERİLEME HENÜZ İSTENİLEN BOYUTTA DEĞİL

2000 yılında dünya üzerindeki yetişkinlerin yüzde 27’si sigara içerken, bu oran 2016’da yüzde 20’ye kadar gerilemişti. Ancak sigara içenlerin kendi içindeki oranının yüzde 30’un üzerinde geriletilmesi hedefine henüz ulaşılamadı ve bu oran şimdilik yüzde 22.

Erkekler arasındaki sigara içme oranı yüzde 43’ten yüzde 34’e kadar gerilerken, kadınlarda da yüzde 11’den yüzde 6’ya kadar bir gerileme kaydedildi.

Sigara kullanımına karşı kampanyalara ağırlık veren ülkelerin bu konuda daha iyi sonuçlar aldığı da biliniyor.

ÇOCUKLAR ARASINDA ENDİŞE VERİCİ BOYUTTA

Sigara kullanımına karşı mücadelede kısmi başarılar göze çarpsa da özellikle çocuk yaştakiler arasındaki sigara içme oranı endişe verici. WHO verilerine göre 13-15 yaş arası çocuklarda sigara içme oranı yüzde 11. Bu ise tüm dünyada yaklaşık 37 milyon çocuğa denk geliyor.

Yine WHO verilerine göre her yıl 8 milyon kişi sigara kullanımına bağlı hastalıklardan dolayı yaşamını yitirirken, her iki tiryakiden biri sigara yüzünden hayatını kaybediyor. Bu kişilerden yaklaşık 1 milyona yakını ise sigara içmemesine rağmen dumanına maruz kalan veya kalmış olan pasif içicilerden oluşuyor.

Sigara kullanımı başta akciğer kanseri, solunum yollarında kronik hastalıklar, kalp krizi gibi birçok kalp damar hastalığı, beyin kanaması, astım gibi birçok hastalığın çıkmasına veya ağırlaşmasına neden oluyor.

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE YÜKSEK ORANLAR

WHO verilerine göre, özellikle Afrika kıtasındaki tütün ürünleri kullanımında 1980 yılından bu yana ciddi bir artış söz konusu. 1980-2016 yılları arasındaki artış yüzde 50 olurken, bunun sadece hızlı nüfus artışıyla bağlantılı olmadığı ve sigaranın ‘gelenekselleştiğine’ dikkat çekiliyor.

Sigara kullanımını önlemek amacıyla yasakların devreye konulmaya çalışıldığı Senegal veya Gana gibi ülkelerde 15 yaş üstü bireylerde sigara içme oranı yüzde 10’larda kalıyor. Ancak Moritanya ve Lesotho gibi ülkelerde bu oran yüzde 50’lere yaklaşıyor.

ŞİRKETLERİN YENİ HEDEFİ YOKSUL ÜLKELERDEKİ GENÇLER

Sigara kullanımına karşı zamlar veya reklam yasakları başta olmak üzere büyük kampanyalar tüm dünyada devam etse de kâr amacı güden üretici şirketler de boş durmuyor. Çok uluslu şirketlerin hedefinde özellikle güney yarımküredeki yoksul ülkeler ve bu ülkelerdeki genç nüfus var.

Sigara satışlarını artırmak isteyen şirketlerin sportif ve kültürel etkinlikleri finanse etmeden ülkelerin otoriteleri nezdinde şaibeli lobi faaliyetlerine kadar birçok yöntemi devreye koydukları biliniyor. Özellikle gençleri hedef alan şirketler, tekli satışların yanı sıra bar veya diskotek gibi mekanlarda dağıtımlara kadar diğer metotları da devreye koyuyor.

Yine reklamlarda çocukların veya gençlerin sevdiği figürlerin kullanılması da bu stratejinin bir parçası.