Ülkedeki çileğin yüzde 80'inin üretildiği Sinê'de rejimin emek sömürüsünden dolayı Kürd'ün sofrasına sadece bu üretimin eziyeti kalıyor.

İran rejiminin tüm zenginliklerini sömürdüğü Rojhilat'ta hasat mevsiminin başlamasıyla, rejim yine gözlerini halkın emeğine dikmeye başladı. Başta çilek olmak üzere birçok meyvenin üretildiği Rojhilat'ın Sinê eyaletinde çiftçiler, çilek hasadına başlarken, rejim de bu emeğe el koymak için kolları sıvadı. Sinê Tarım Müdürü Erdeşîr Purhebibi, yaptığı açıklamada "bu yıl Sinê eyaletinde 45 bin ton çilek hasılatı beklediklerini" söyledi.

Devletin açıkladığı bu resmi rakamın ışığında Rojhilat'taki emek sömürü bir kez daha gündeme geliyor. İran'ın çilek üretimin yüzde 80'ini karşılayan Sinê'de, devletin açıkladığı 45 bin ton ülke çilek üretiminin yüzde 80'ine tekabül ediyor. Yine devletin belirlediği fiyat üzerinden hesaplandığında bu 45 bin ton çileğin toplam değeri de 55 milyon dolar ediyor. Yani İran parasıyla 200 bin milyar tümen ediyor.

İŞSİZLİĞİN EN ÇOK OLDUĞU EYALET

Bu paranın ne kadarının Sinê'ye döndüğünü ise Sinê eyaletinin İran'ın en yoksul eyaleti olması gösteriyor. İran'ın en yoksul eylati olan Sinê'de işsizlik oranı ise yüzde 45 civarındadır. Yıl içerisinde birkaç ürünün alındığı geniş tarım arazilerine sahip Sinê eyaletindeki bu işsizlik oranları ise ancak devletin rant, mafyatik ticaret ağı ve halkın emeğine el koyması ile açıklanabilir.

REJİMİN ŞEBEKELERİ ÜRETİCİNİN EMEĞİNE EL KOYUYOR

Sinê eyalet merkezi başta olmak üzere Kamyaran, Solava ve Merîvan ilçelerinde çok geniş bir alanda çilek üretimi yapıyor. Sinê'deki toprak çeşitliliği, havası ve suyu çilek üretimi için çok müsait. Ama rejim uyguladığı talancı politikayla üreticilerin emeğine el koymaya devam ediyor. Aracılar, mafyatik taşeronlar, rejime bağlı tüccar şebekeleri, her yıl bu üretimin milyonlarca dolarına el koyuyor.

FABRİKAYA İZİN YOK

Ülkedeki çileğin yüzde 80'inin üretildiği eyalette bir fabrikanın kurulmasına dahi izin vermeyen rejim, üreticiyi ürününü İran'ın başka eyaletlerine götürerek, işletmesine mecbur kılıyor. Bu noktada da aracılar, rejime bağlı tüccar çeteleri ve şebekeler devreye giriyor. Bu da ürünlerin çok ucuz fiyatta tarlada üreticinin elinden alınmasına yol açıyor. Sinê'de bir ambalaj fabrikasının kurulmasına dahi izin verilmemesi çarkın nasıl işlendiğini gözler önüne seriyor.

YARI FİYATINA SATILIYOR

Rojhilat ve Sinê'de çilek örneğinde olduğu gibi tüm ekonomik dallarda böyle bir politika söz konusu. Örneğin Sinê'de üretilen her bir meyvenin kilosu, İran'ın kuzeyinde üretilen aynı meyvenin fiyatının yarısı kadardır. Halbuki Sinê'de üretilen meyve ve sebzelerin kalitesinin İran'ın hemen hemen her yerinden daha iyi olduğu tespit edilmiştir.

KÜRD'ÜN SOFRASINA YANSIMIYOR

Her yıl bir milyon 110 bin hektar tarım arazisinin ekildiği Sinê eyaletinde, hasadın ne kadar olduğu ise net olarak bilinmiyor. Rojhilat'ın Urmiye, Kirmanşan, Loristan, İlam ve Loristan eyaletlerinin durumu da Sinê eyaletinin durumundan farklı değil. Her yıl ortalama 300 bin ton meyve üretimi yapılan Sinê eyaletinde bu üretimin ne kadarının Sinêli Kürd'ün sofrasına geldiği belirsiz.