Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) 2023 Bilançosu’na göre, 2023'te 13’ü Gazze’de olmak üzere toplam 45 gazeteci mesleki faaliyetlerini yürütürken katledildi. Rapora göre 1 Aralık itibarıyla tutuklu gazeteci sayısının 521’e düşüşünde, İran (-24) ve Türkiye’de (-23), “yıl içinde sürekli gazetecilerin tutuklanıp tahliye edilmesinin etkisi de var. Türkiye’de 43 gazetecinin yolu yıl içinde cezaevinden geçti.

Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, bu yıla ilişkin bilançosunda, dünyada 521 gazetecinin kamuoyunu bilgilendirme görevi nedeniyle tutuklu olduğunu, en az 13’ü Gazze’de olmak üzere 45 gazetecinin de öldürüldüğünü bildirdi. Kuruluş, 9 habercinin örgütlü suçları, 6’sının da yolsuzluğu araştırırken katledildiğini duyurdu. 

RSF, meslekleriyle açık bir bağlantı tespit edilemeyenlerle birlikte Gazze’de öldürülen habercilerin sayısının ise 56’yı bulduğunu kaydetti. Gazeteci cinayetleri ve tutuklamalarında (yüzde -8,4) bir düşüşe işaret eden RSF, dünyada 54 medya temsilcisinin rehin, 84’ünün de kayıp durumda olduğunu açıkladı.

Merkezi Paris’te bulunan RSF’ye göre 2022’de 61 olan katledilen gazeteci sayısı, en son 2002’de (33) bu kadar düşük çıktı. En ölümcül yıllar ise, başta Suriye ve Irak’taki savaşların etken olduğu ve 140 ölümün yaşandığı 2012 ve 2013 olmuştu.

Son 5 yılda görevi başında katledilen gazeteci sayısındaki kademeli düşüş, kısmen gazeteci güvenliğinin artırılması ve 2003-2022 döneminde 600 kadar gazetecinin görev başında öldürüldüğü Irak ve Suriye'deki ölümcül zirvelerin geride bırakılmasıyla açıklanıyor. "Barış" zamanlarında, gazetecilik faaliyetlerini korumaya dönük tedbirlerin özellikle de yasalar ve cezasızlıkla mücadele mekanizmaları yoluyla güçlendirilmesi, ölüm sayılarında düşüşe yol açtı.

DELOİRE: GAZETECİLER KASITLI HEDEF ALINIYOR, UCM'NE BAŞVURDUK

Bu yıl öldürülen 45 gazeteciden 23’ü çatışma bölgelerinde, bunlardan 17’si de İsrail – Hamas savaşı sırasında katledildi. RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire, Gazze’de öldürülen 13 haberci için “Gazze'de gazeteciler, siviller olarak ağır bir bedel ödüyor” dedi.

Deloire, şu bilgileri paylaştı: "Gazze'de görevleri kapsamında öldürülen gazetecilerin sayısının çok yüksek olduğunu görüyoruz: En az 13’ü küçücük bir bölgede can verdi. Durumun gerçekliğini ve gazetecilerin nasıl kasıtlı hedef alındığını tespit etmesi için Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) şikayette bulunduk. Genelde ise, çalışmaları sırasında ya da görevleri nedeniyle öldürülen gazetecilerin sayısında keskin bir düşüş saptandı: Bu düşüş uzun bir döneme yayılıyor. Neden mi? Haber merkezlerinde alınan güvenlik önlemleri, eğitim ve koruyucu ekipman tahsisi, dikkat, cezasızlıkla mücadelenin etkileri ve hükümetler arası kuruluşların faaliyetlerini sayabiliriz. Kuşkusuz STK'lerin çalışmalarının da etkisi var."

TÜRKİYE VE İRAN'DA BENZER UYGULAMA

RSF, 2022’de dünyada sayıları 569 olan tutuklu gazetecilerdeki düşüşü, İran (-24) ve Türkiye’de (-23) geçen yıla göre ve 1 Aralık itibariyle daha az sayıda gazetecinin mahpus olmasıyla açıkladı. Açıklamada şu ifadeler yer aldı: "Bu iki ülkenin adı, 'en çok gazeteci tutuklayan ilk üç' arasında geçmese de tutuklamadıkları anlamına gelmiyor.

Gerçek şu ki İran ve Türkiye’deki baskı yöntemi, gazetecilerin yıl içinde sürekli tutuklanıp bırakılması üzerine kurulu. 2023’de Türkiye’de 43, İran’da 58 gazetecinin yolu hapishaneden geçti. 569 tutuklu gazeteciden 258’i Çin (Hong Kong dahil), Myanmar, Belarus ve Vietnam’da bulunuyor."

YILDIRMA AMAÇLI YAYGIN TUTUKLAMA

Kürt gazetecilerin iktidar için “özel hedef” teşkil ettiğini bildiren RSF, 2023’te 43 gazetecinin Türkiye cezaevlerinden geçtiğini, 7’sinin 1 Aralık 2023 tarihi itibarıyla halen mahpus olduğunu, bunlardan 4’ünün “tedbir amaçlı tutuklu” bırakıldığını açıkladı. RSF, tutuklamalara ilişkin olarak, “Bu sayı, yıldırma amaçlı tutuklamalara yaygın şekilde başvurulduğunu gözler önüne seriyor” açıklaması yaptı.

Örgüt, 2022’den başlayan bir sürecin devamı olarak Nisan 2023’de de en az 13 Kürt gazetecinin seçimlerden önce tutuklanıp birçoğunun daha sonra tahliye edildiğini duyurdu.

EN AĞIR CEZALAR KADIN GAZETECİLERE KESİLDİ

RSF, dünyada 1 Aralık itibarıyla 67 kadın gazetecinin hapiste olduğunu ve sekizinin demir parmaklıkların ardına 2023’te konulduğunu bildirdi. RSF'nin bilançosuna göre Çin, Belarus ve Myanmar, erkeklerde olduğu gibi kadın habercileri de tutuklamada başı çekiyor. Çin’in hapiste tuttuğu 121 gazeteciden 14’ü, Belarus’un hapsettiği 39 gazeteciden 10’u kadın. Ortadoğu’da İran da kadın gazetecilerin en ağır baskılarla karşılaştığı ülkelerden.

Dünyada gazetecilere verilen en ağır sekiz cezadan altısı kadınlara kesildi: Myanmar’da Sai Zaw Thaike 20 yıl, Çin’de Xu Zhiyong 14 yıl, İran’da Niloofar Hamedi 13 yıl, Belarus’ta Maryna Zolatava ve Lioudmila Tchekina 12’şer yıl, İran’da Elaheh Mohammadi 12 yıl, Burundi’de Floriane İrangabiye 10 yıl ve Belarus’tan Valeriya Kastsiouhova 10 yıl hapisle cezalandırıldı.
İran’a Jîna Emînî’nin 16 Eylül 2022’de katledilmesinin ardından etkinlik gösteren “Jin jiyan azadî” hareketini haberleştirmekten tutuklanan 31 kadın gazeteciden 5’i (Nilufer Hamedi ve Elaheh Mohammadi dahil) hala hapiste.

38’İ SURİYE’DE OLMAK ÜZERE DÜNYADA 54 GAZETECİ REHİN

Dünyada rehin tutulan 54 haberciye de değinen bilanço, bu yıl kaçırılan yedi gazeteciden ikisinin hala kendilerini kaçıran örgütlerin elinde bulunduğuna işaret ediyor: Mali’de Saleck Ag jiddou ve Moustapha Koné, Fransız haberci Olivier Dubois’nın bu ülkede salıverilmesinden birkaç ay sonra 7 Kasım’da ülkenin kuzeyinde kaçırıldı. Gazetecilerin 38’i Suriye’de, 9'u Irak’ta, 4'ü Yemen’de, 1'i de Meksika’da rehin durumda.