Kimi oğlunu, kimi kızını arıyor; aralarında eşinin de kardeşinin de akıbetini soranlar da var. Cumartesi Anneleri tam 700 haftadır ‘Gözaltında kaybedilen sevdiklerimiz nerede?’ diye hesap soruyor.

İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 25 Ağustos günü 700’ncü haftalarında yeniden oturmaya hazırlanan Cumartesi Anneleri’nin isteği, sevdiklerinin bulunması kadar zorla kaybetmenin insanlığa karşı suç olarak, zaman aşımına uğramaksızın ceza kapsamına alınması.

Galatasaray Meydanı’nda yıllardır ‘Failler belli, kayıplar nerede?’ diyerek bir araya gelen Cumartesi Anneleri tam olarak 23 yıldır eylemlerine devam ediyor. Bu süre zarfında annelerden 16’sı çocuklarına kavuşamadan hayatını kaybetti. Bunlardan biri de Cumartesi Anneleri’nin de simgesi haline gelen Cemil Kırbayır’ın annesi Berfo Ana’ydı.

940 KİŞİ ZORLA KAYBEDİLDİ

İnsan Hakları Derneği’nin aktardığı bilgilere göre; Hasan Ocak’ın bulunamaması üzerine 1995’te başlatılan eylemlerin tarihçesi şöyle: “Gözaltında kayıplar için İHD ve Cumartesi Anneleri ilk oturma eylemini 27 Mayıs 1995’te İstanbul Galatasaray Lisesi önünde gerçekleştirdi. Bu eylem 200 hafta bin bir güçlükle ve polis baskısına rağmen sürdürüldükten sonra yaklaşık 10 yıl ara verildi. Ergenekon soruşturma ve dava süreciyle birlikte siyasal iktidarın gözaltında kayıpların akıbetini araştırması ve failleri bulabilmesi amacıyla İHD tarafından 7 Şubat 2009’da yeniden oturma eylemleri başlatıldı. Her cumartesi günü başta İstanbul Galatasaray Lisesi önü olmak üzere Amed, Şırnak, Urfa, Hakkari, Batman ve gözaltında kayıpların yaşandığı diğer kentlerde oturma eylemleri devam etmektedir.”

İHD’nin verilerine göre Türkiye’de zorla kaybedilenlerin sayısı 940 kişi. Ancak İHD tespit ettikleri 253 toplu mezarda 3 bin 248 kişinin gömülü olduğunu tahmin ettiklerini ifade ediyor.

ARJANTİN’DEN GALATASARAY MEYDANI’NA

Cumartesi Anneleri’nin 23 yılı geride bırakan bu sivil itaatsizlik eylemlerine örnek olan ise 1977’de başlayarak yıllarca çocuklarının akıbetini öğrenmek için Arjantin’de Plaza de Mayo’da toplanan annelerdir. 1977’de Azucena Villaflor de Vincenti, Berta Braverman, Haydée García Buelas, María Adela Gard de Antokoletz, Julia Gard, María Mercedes Gard, Cándida Gard, Delicia González, Pepa Noia, Mirta Baravalle, Kety Neuhaus, Raquel Arcushin ve Sra de Caimi adındaki kadınlar, Buenos Aires’in Plaza de Mayo Meydanı’nda bir eylem yapmaya başlar.

Adı geçen kadınların, beyaz başörtülerine kayıp çocuklarının adını yazarak yaptığı eyleme katılanların sayısı kısa sürede 300’e ulaşır. Arjantinli kadınlar da eylemleri sırasında birçok baskıya ve saldırıya maruz kalır. Hatta bu mücadelenin önderlerinden olan Azucena Villaflor de Vincenti ve onunla birlikte birkaç kadın hükümetin kontra güçleri tarafından kaçırılır ve kaybedilir. Arjantin’deki mücadele de 41. yılında devam ediyor.

KESİNTİSİZ DEVAM ETTİLER

Cumartesi Anneleri de eylemlerine başladığından bu yana birçok baskıyla mücadele etti. Polis saldırıları nedeniyle 13 Mart 1999’da oturma eylemlerine ara verseler de 10 yıl sonra, 31 Ocak 2009’da bu defa kesintisiz olarak, cumartesi buluşmalarına devam etti. Bu süre zarfında iktidarların tutumu benzer oldu. Temmuz 2010’da Cumartesi Anneleri için “Ne iş yaptıklarını bilmiyorum, Cumartesi Anneleri birileri tarafından kullanılıyor” diyen dönemin Başbakanı Erdoğan, 306. hafta sonrası Cumartesi Anneleri’yle bir araya gelip yanlış anlaşıldığını ifade etti. Fakat bu görüşmeden sonra da hükümet somut bir adım atmadı. Erdoğan, 2014’te BDP’ye çatıp dünya medyasına karşı sarf ettiği sözler içerisinde Cumartesi Anneleri’ni de suçladı.

TÜRKİYE AİHM’DE MAHKUM OLDU

Şimdiye kadar Türkiye’deki iç hukuk yolları ve siyasi iktidarlardan bir sonuç alamayan kayıp yakınlarından bazıları, davalarını AİHM’e taşıdı. Hakikat Adalet Hafıza Merkezi’nin aktardığına göre AİHM’de görülen davalar sonucu Türkiye Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) çeşitli maddelerini ihlal ettiği için mahkum oldu.

Türkiye’nin en uzun eylemini yapan Cumartesi Anneleri, 700’üncü haftada “Bitmedi bekleyişim” diyerek herkesi mücadeleye çağırıyor.