Apple tedarikçisi Foxconn'da çalışan binlerce kadının Aralık ayında güney Hindistan'ın Tamil Nadu eyaletindeki en önemli sanayi bölgesinde Chennai ve Bangalore arasındaki bir otoyolu kapattıkları protestolardan önce işçilerin hangi koşullarda çalıştığı kimsenin dikkatini çekmemişti.

O zamanki protestoların bir nedeni vardı: 250'den fazla kadın aniden mide sorunları yaşadı ve bazılarının hastanede tedavi görmesi gerekiyordu. Nedeni sorulduğunda ise “gıda zehirlenmesi” denildi.

Protestolardan önce kadınlar yerde hiçbir şey olmaksızın uyuyordu. On kadın bir odayı paylaşıyordu ve kadınlar evin önündeki su deposundan su almak zorundaydı.

Şimdi artık, bir yatak, çarşaf ve yastıkları olacak, ranzalarda uyuyacaklar ve akan su var ancak yemekler hala çok kötü. Bu yüzden işçiler bazen öğün atlayıp işe öyle gidiyor.

KADIN İŞÇİLER HAKLARINI BİLMİYOR

Tayvanlı Foxconn şirketi, dünyanın en büyük elektronik parça üreticisi olarak kabul ediliyor. 5 binden fazla kadın, birçok uluslararası şirketin bulunduğu güneydoğu Hindistan'daki Chennai banliyösünde Apple tedarikçisi için iPhone 12 ve 13'ü monte ediyor. Bunları İPhone 14 takip edecek.

İşe alınan taşeron işçiler, çoğunlukla kırsal alanlardan genç kadınlardan oluşuyor. Genellikle ailelerinde bir fabrikada iş bulan ilk kişiler oldukları için haklarını bilmiyorlar. Haftada altı gün, günde sekiz saat çalışıyorlar.

Kadınlar ayda yaklaşık 170 Euro asgari ücret alıyor, sosyal güvenlik ve ulaşım için temel bir meblağ kesiliyor. Protestolardan bu yana Foxconn, pansiyon ve konaklama için biraz daha fazla para ödüyor. Tamil Nadu sendikasına göre, Foxconn onları güvenlik görevlileri tarafından korunan fabrikadan 60 kilometreye kadar olan barınaklara götürüyor. Bu, birçok işçinin işe gidip çok az uyuması için "iki saate kadar" işe gidip geldiği anlamına geliyor. 

Tamil Nadu sendikası genel sekreter yardımcısı Kannan Soundarrajan, Alman ARD televizyonuna verdiği röportajda, Foxconn tarafından zorla çalıştırma ve işçilerin sömürülmesinden bahsediyor. Tamil Nadu eyaletinin hükümeti, protestolara kadar yeterince kontrol etmedi. Zira yönetmelik, konaklama ve yemeklerin düzenli kontrolü gibi güvenlik önlemleri sağlanmasını gerektiriyor. Soundarrajan şöyle diyor: “Yetkililer, yabancı şirketlerde kadın işçilerin sömürülmesini kabul ediyor.” 

SENDİKALAR DAHA İYİ SÖZLEŞMELER İSTİYOR

Sendikacılar, hükümetin, "bu zorla çalıştırmayı sona erdirmek için" gerekli adımları atmasını talep ediyor. Kadın işçilerin de prim ödemeleri alabilmeleri ve sosyal sigorta kapsamına girebilmeleri için düzenli işçi olarak istihdam edilmeleri gerekiyor. Sözleşmelerinde bu öngörülmediğinden, herhangi bir zamanda feshedilebilirler.

Soundarrajan, "Her şey gitgide daha fazla kârla ilgili. Bizim istihdama, onların kara ihtiyacı var. Bu yasal. Ama verdiklerinden fazlasını sömürmemeliler" diyor.

Bu kısmi iyileştirmelerin ardında kadınların taleplerine kulak vermekten ziyade başka bir şey var. Akıllı telefon üretimi pazarı ve dolayısıyla daha fazla işçi talebi hızla artacak. Hindistan'ın Apple kadar başarılı bir firmayı bünyesine katması, özellikle Çin ile rekabette önemli bir adım. Apple'ın Hindistan'da üretmesi "bir ayrıcalık" olarak nitelendiriliyor. Nitekim son yıllarda üretim arttı.

Foxconn çalışanları, işlerine saygı gösterilmesini talep ediyor. Ana şey, onların sağlığıdır. “Ancak iyi olursak çalışabiliriz” diyorlar ve her ay bir işçinin bayıldığını bildiriyorlar. Tüm bekledikleri sağlıklarının iyi olması.