30 Eylül’de Zahidan’da Cuma namazı ardından halk, 15 yaşındaki bir kız çocuğuna polis tarafından tecavüz edilmesini protesto etmek için sokaklara çıkmıştı. Polisin ateş açması sonucu, insan hakları örgütlerine göre 92 kişi katledildi. Bu nedenle “Kanlı Cuma” olarak adlandırıldı.

Zahidan’daki ayaklanma, Jina Emini’nin 16 Eylül’de Tahran’da katledilmesinden iki hafta sonra yaşandı.  

Katliamın 40’ıncı günü dolayısıyla Doğu Kürdistan’ın birçok kentinde greve gidildi. 9 Kasım günü Sine, Meriwan, Bane, Seqîz, Mahabad, Bokan kentlerinde esnaf kepenk açmadı. Öğle saatlerinden akşama kadar da sokak eylemleri gerçekleşti.

İran’ın Tebriz, Tahran, Meşed, İsfahan, Bender Abbas, Reşid ve daha birçok kentte Zahidan ile dayanışma eylemleri düzenlendi.

Çok sayıda kentte grev, mum yakma, slogan atma ve ateş yakma şeklinde eylemler gerçekleşti.

İsfahan’ın Qehdiricani ilçesinde gençler ateş yakarak yolları trafiğe kapattı.

DESTEK ARTIYOR

Öte yandan sanatçıların, aktivistlerin, aydınların, sporcuların ve akademisyenlerin protesto gösterilerine desteği de her geçen gün artıyor.

İranlı ünlü oyuncu Taraneh Alidosti, ‘Jin, Jiyan, Azadî’ sloganını yazdığı bir kağıtla fotoğraf çekilip paylaştı.

CEZAEVİNDE BAŞÖRTÜSÜ ZORUNLULUĞNA KARŞI AÇLIK GREVİ

İran devletinin cezaevlerinde de insanlık dışı uygulamalarının yanısıra başörtüsü zorunluluğu açlık grevi eylemine neden oldu.

Ağustos ayında tutuklanan aktivist Leyla Hüseyinzadeh, 6 Kasım’da babası ile görüştürü sırada başörtüsü takmayı reddettiği için görüşmesi engellenmişti.

İran Öğrenciler Birliği Konseyi’ne göre Hüseyinzadeh bu nedenle açlık grevine başladı. Konsey, soruşturma sona ermesine rağmen genç aktivistin keyfi olarak cezaevinde tutulduğunu ve ailesi ile iletişimden mahrum bırakıldığını belirtti. Leyla Hüseyinzadeh 2018 ve 2019 yıllarında da tutuklanmıştı.

MURTEZAYİ: JİNA GÜÇLÜ VE ÖZGÜRLÜK BİR KADINDI

Bu arada Tahran’da 13 Eylül’de iyi örtünmediği gerekçesiyle ahlak polislerince gözaltına alınan ve işkence nedeniyle komaya girdikten sonra 16 Eylül’de hayatını kaybeden Kürt genç kadın Jina Emini’nin kuzeni İrfan Murtezayi, devletin farklı senaryolarla cinayeti tersyüz etme girişimine tepki gösterdi.

RojNews’in haberine göre Güney Kürdistan’da yaşayan İrfan Murtezayi, mevcut isyanın İran İslam Cumhuriyeti’ne karşı biriken 43 yıllık öfkenin birikimi olduğunu belirterek, “Jina Mahsa Emini’nin ailesi olarak onun bu isyanın sembolü olmasından gurur duyuyoruz” dedi.

Jina Emini’nin katledilmesinden bu yana ailesinin baskı altında olduğunu ve eve giriş-çıkışların kontrol altına alındığını söyleyen Murtezayi, “İran rejim yetkilileri Jina’yı siyasi bir kişilik olarak lanse etmeye ve Doğu Kürdistan’daki siyasi partilerle ilişkilendirmeye çalışıyor. Ancak Jina, hiçbir siyasi tarafla ilişkili değildi. Ama güçlü ve özgürlükçü bir kadındı. Açık ve kararlı bir kişilikti” dedi.

YÜZLERCE KİŞİ KATLEDİLDİ

İran’da protesto eylemlerinin başından bu yana yüzlerce kişi katledildi. İnsan hakları örgütleri ve muhaliflerin tuttuğu kayıtlara göre hayatını kaybedenlerin sayısı 200 ile 550 arasında değişiyor. Gözaltına alınan veya tutuklananların sayısı ise onbinlerle ifade ediliyor. Bazı kaynaklar tutuklu sayısının 30 bine vardığını iddia ediyor. İran’ın iletişim kaynaklarına getirdiği kısıtlamalar ve bağımsız medyaya izin vermemesi nedeniyle, işlenen suçların gerçek boyutlarını tespit etmek zor görünüyor.

15 KADIN GAZETECİ TUTUKLU

Tutuklananlar arasında onlarca gazeteci de var. Sınır Tanımayan Gazetecilere göre özellikle tutuklu kadın gazetecilerin sayısında benzeri görülmemiş bir artış yaşandı.

RSF, 16 Eylül’den beri 42 gazetecinin gözaltına alındığını, bunlardan 8’inin serbest bırakıldığını ancak 15’i kadın olmak üzere 34’ünün halen tutuklu olduğunu belirtti. RSF, cezaevine konulan kadın gazetecilerin sayısının hiç bu kadar yüksek olmadığını belirtti. Açıklamada “Mevcut durumda İran’ta tutuklu gazetecilerin yüzde 44’ü kadınlardan oluşuyor” dedi.