Irak'ta 18 Aralık'ta yerel seçimler yapıldı. Irak kanunlarına göre 4 yılda bir yapılması gereken seçimler Kerkük’te 18 yıl aradan sonra ilk kez gerçekleştirildi. Musul’da ise en son 2013 yılında seçim yapılmıştı.

Seçimlerin ertelenmesinin nedenlerinden biri bölgesel güçler arasında yaşanan siyasi çatışmalar. Başta Türkiye ve İran olmak üzere her iki bölgesel güç de Irak topraklarında kendi çıkarları doğrultusunda politika yürütüyor, uluslararası güçler de büyük Ortadoğu projesi çerçevesinde bölgeye müdahale ediyor. Bu siyasi çatışmalar, bölgedeki güç değişimleri ve iç anlaşmazlıklar seçimlerin sürekli ertelenmesine neden oldu.

Irak, Ortadoğu'da stratejik bir konuma sahip ve bu nedenle iç ve dış güçlerin oyunlarının merkezi haline geliyor.

Irak sistemi federal bir sistemdir. Irak yasalarına göre her kesime yer var ama siyaseti ve zihniyeti demokratik olmadığı için bu yasa uygulamaya konulamıyor. Tam tersine mevcut yasalar Irak'ın demokratik olmayan politikalarının kurbanı oluyor ve bu şekilde çatışmalar derinleşiyor. Dolayısıyla yerel seçimlerin zamanında ve yasalara uygun bir şekilde yapılmasının önemli olduğunu söyleyebiliriz. Yerel seçimler parlamento seçimlerine göre topluma daha yakın olduğu için daha demokratik niteliktedir.

HERKESİN GÖZÜ MUSUL VE KERKÜK’TEYDİ

Irak'ın 15 vilayetinde seçimler yapıldı ve bu seçimlere yüzlerce parti katıldı. Bu partilerden bazıları seçimlere ittifakla katıldı. Ancak bu seçimde herkesin gözü özellikle Musul ve Kerkük vilayetlerindeydi. Musul'da Eski Vali Necim Ciburi öncülüğündeki Ninowa Koalisyonu, KDP ve YNK karşı karşıya geldi. Kerkük'te ise YNK, KDP, Türkmen cephesi ve Arap cephesi karşı karşıya geldi. Merkezi Musul olan Ninowa vilayetinde Sunni Ninowa Koalisyonu, Kerkük'te ise YNK birinci parti oldu.

23 milyon seçmenin yalnızca 6,5 ​​milyonu sandık başına gitti. Bu, Irak'ın tamamında halkın yalnızca yüzde 41'inin sandık başına gittiği anlamına geliyor. Seçimlere katılım oranı Musul’da yüzde 52, Kerkük'te ise yüzde 70 oldu. Bağdat'ta ve birçok ilde seçimlere katılım oranı ise oldukça düşüktü.

Toplumun seçimlere yoğun veya düşük oranda katılım sağlanması bir tutum göstergesidir. Bu aynı zamanda illerdeki iktidar partilerinin topluma pek umut vermediğini, marjinal kaldıklarını ve halkın sorunlarını çözecek güce ve projeye sahip olmadıklarını da gösteriyor.

Ayrıca vilayetlerin kontenjanlarında da kadınlara siyaset alanında nasıl bir rol verildiğini görüyoruz. Bu, kotaya göre koltukların yalnızca yüzde 25'i kadınlara ayrıldı. Kadınlara Irak siyasetinde belirleyici bir rol verilmiyor. Irak siyasetinde yer alan kadınlar ya sadece erkek zihniyetinin gölgesinde kalıyor ya da bu gölgede bırakılıyor. Irak'ta kadınların siyasetteki durumunun diğer ülkelerden farklı olmadığı söylenebilir. Kadınların katılımı, kadın kimliğine ve kendini ifade etmesine göre değil yasalara göredir. Kadınların özellikle son 10 yıldır bunun için verdiği mücadele de hala ciddi bir değişiklik yaratmış değil. Sistemin demokratikleşmesi için kadının siyasetteki rolünün daha aktif olması gerekiyor. Kadınların siyasete katılım düzeyi aynı zamanda topluma katılım düzeyini de belirlemektedir.

KERKÜK’TE ÇIKAN SONUÇLAR TÜM ÜLKEYİ ETKİLEYECEK

Bir ülkede kadın ne kadar görünür olursa o ülke değişime o kadar açık olur. Dolayısıyla kadınların Irak siyasetinde etkili olduğunu söyleyemeyiz. Kadınlar siyasete nasıl ve ne kadar katılacakları konusunda ön planda değiller. Kadın aday sayısının çok az olduğu tüm parti listelerinde görülüyor. Gösterilenlerin çoğu da seçilmedi. Ancak Êzidî kadınların mücadelesi ve Rojava'daki kadın devrimi Irak kadınlarını da bir ölçüde etkiledi. Bu nedenle Iraklı kadınların da belli düzeyde bir mücadeleleri olduğunu ifade edilebiliriz. Genel olarak Irak'ta kadınların kadın hakları için verdikleri bir mücadele var. Önder Apo'nun fikirleri kadın akademisyenleri, aydınları ve politikacıları etkiledi. Siyaset ve toplumsal alan başta olmak üzere hayatın her alanında kadın hakları mücadelesi daha fazla ön plana çıktı.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu seçim özellikle Kerkük açısından önemliydi. 18 yıl sonra ilk kez seçimler yapıldı. Kerkük'teki seçim sonuçları genel olarak Irak siyasetini etkileyecek. Seçimlerden önce bile Kerkük üzerinde ciddi oyunlar oynanıyordu. Özellikle şovenist Araplar, Türk devletine bağlı Türkmenler, KDP ve Türkiye Kerkük üzerinde ciddi bir oyun oynadı. Türk devleti bunu özellikle KDP aracılığıyla yaptı. Seçimlerden önce Araplarla Kürtler arasında provokasyon yaparak Kerkük'teki seçimleri iptal etmek istediler. Ancak Kerkük halkı Türk devleti ve KDP'nin oyunlarını boşa çıkardı. Kerkük'teki seçimlerin sonucu da bu oyunların boşa çıkarılmasının neticesidir.

Kerkük'te partiler arasında demokratik bir sistemin kurulması gerekiyor. Ancak seçim sonuçları tek liste olmasa da Kürtler açısından önemliydi. Seçim sonuçları önemli bir başarıdır, eğer Kürt partileri tek liste ve ittifakla seçime katılsaydı bu başarılar daha da büyük olurdu. KDP Kerkük'te yenilgiye uğrayacağını bildiği halde Kürtler arasında bir ittifakın kurulmasına engel oldu. Türk devletine bağlı şovenist Araplar ve Türkmenlerle anlaştı. Kerkük’te KDP'nin gerçek yüzü ve işgalcilerle yaptığı işbirliği politikası bir kez daha ortaya çıktı. 2017 yılında KDP’nin bu politikası yine birliğin önünde engel olmuştu. Referandum adı altında Kerkük'ü Kürtlerin elinden aldılar ve böylece ihanet çizgisinde ısrarlarını ortaya koydular. Ancak Kerkük'teki seçim sonuçlarında, KDP'nin Türkiye ile yürüttüğü politika ve işbirliği planlarının, kendi başarısı için oynadığı oyunlar boşa çıktı.

ÖNDER APO’NUN 3. YOL PROJESİ KERKÜK’TE EN ETKİLİ ÇÖZÜM OLABİLİR

Kerkük'teki seçimler Kürtler açısından önemli bir sonuç getirdi. Ne Türk devleti, ne de KDP bu sonuçtan memnun ve bu durum da bir tehlikeyi beraberinde getiriyor. İleride buna göre farklı oyunlar geliştirebilirler. Türk devleti ve KDP'nin hilelerinin bitmesi pek mümkün değil, daha önce de defalarca hilelerle, oyunlarla kazanmaya çalıştılar. Kerkük'ün kazanımları güçlü sonuçlar getirebilir ve Türkiye ile KDP'nin Kerkük'e karşı oynayacağı oyunlar başarılı olmayabilir. Ancak bunun için dikkatli oluması gerekir. Bu bölgelerdeki tehlikeler de, çatışmalar da yakın zamanda bitmeyecek. Ama Kerkük'te en kalıcı çözüm üçüncü yol olacaktır. Mozaik ve zengin bir şehir olan Kerkük’te insanlar binlerce yıldır birlikte yaşıyorlar. Kürtler burada öncülük yapabilirler. Kirli siyasetin sona ermesi halkların birliğiyle olacaktır. Kürtlerin bu konuda bir projesi de var. Önder Apo'nun demokratik siyaset olarak tanımladığı üçüncü yol projesi Kerkük'te en etkili çözüm ve strateji olabilir.

Irak vilayetlerindeki seçim sonuçları Güney Kurdistan'daki seçimleri de etkileyecek. Şu andan itibaren tüm taraflar hazırlık aşamasında. Ama Kürt partilerinin ortak bir politikası yok. Güney Kurdistan'da hükümet kurma sistemi olmasına rağmen uygulamada halka hizmet bulunmamaktır. Halk KDP’den yana büyük bir umutsuzluk yaşıyor. Güney Kurdistan'ın Türk devletinin işgaline teslim edilmesi halkta büyük bir tepkiye neden oluyor. Diğer partiler de çözüm konusunda halka pek umut vermiyor. Bu nedenle seçimler için şimdide ciddi hazırlıklar yapılması gerekiyor.

Halkın beklentileri var, işsizlik var, toplu göç var, maaşların ödenmemesi nedeniyle iş boykotları var... Bütün bunlar halkta tepki yaratıyor. Güney Kurdistan siyaseti halkın ihtiyaçlarına cevap vermiyor. Bu memnuniyetsizlik sandıklara da yansıyacaktır. Her seçim öncesi özellikle hükümet güçleri halkı memnun etmek ve halkın maaşını artırmak için bazı değişiklikler yapıyor. Bu açıkça halkın parayla susturulması olarak görülmelidir. Seçimler demokratik bir şekilde yapılmazsa Güney Kurdistan'da özellikle siyasi alanda ciddi değişiklikler de olmayacaktır. Irak'ta yapılan vilayet seçimlerinde Kürtlerin kendi siyasi ittifaklarını kurmaları halinde önemli sonuçlar elde edebilecekleri ortaya çıktı. Irak siyasetinde de etkili ve öncü bir rol oynayabilirler. Ama KDP bunun önünde engel oluşturuyor. Kürtlerin eli bu seçimde güçlüdür. İyi ele alınırsa ve halkın iradesi dikkate alınırsa önümüzde ki süreçte Kürt halkı açısından önemli sonuçlar doğuracaktır.

ÊZİDÎ HALKI KDP’YE TARİHİ BİR DERS VERDİ

Elbette Musul’daki seçimler de Kürtler ve özellikle Şengal için Kerkük kadar önemliydi. Seçimlere Kürtlerin katılım oranı yüzde 52 oldu. Halkın seçimlere katılımının diğer bazı vilayetlere göre daha iyi olduğunu söyleyebiliriz. Musul vilayetinin en merak edilen yeri ise Şengal şehriydi. Bu seferki seçimde Şengalliler açısından pek çok farklılıklar vardı. Bu seçimlerin önemi Êzidî halkı tarafından önemli düzeyde anlaşılmıştır. Bu nedenle katılım önceki seçimlerden farklıydı. Seçimler nedeniyle Güney Kurdistan'daki kamplarda Êzidî halkını esir alan KDP, sadece kamplarda değil Şengal'in tamamında kaybetti.

Êzidîxan KDP’ye tarihi bir ders verdi. Seçim sonuçlarına göre Ninova vilayetinde ikinci parti olarak açıklanmış olabilir ama Şengal'de ve daha önce halkın desteğini aldığı birçok yerde kaybetti. Ninova eyaletinde de KDP, Kürtlere ve özellikle Êzidîlere kaybettirmek için bir politika yürüttü. Ancak demokratik siyasetin ahlak ve değerleriyle hiçbir ilgisi olmayan KDP'nin tüm çabalarına ve kirli politikalarına rağmen Şengal ve Ninova vilayetinde halkının birliği önemli bir zafer kazandı. Böylelikle Şengal halkı KDP’ye büyük bir ders vermiş oldu. Bu seçim fermanların intikamıydı. KDP’nin Şengal'le ilgili hesapları farklıydı ama Êzidî halkı bu hesapları boşa çıkardı.

 Bu seçimin Kürtler ve özellikle Şengal halkı açısından başarılı olduğunu söyleyebiliriz. 2014 yılından sonra Êzidî halkı ilk defa Qasim Keşko’yu temsilcileri olarak seçti ve Ninowa Halkının Birliği listesinden seçimlere giren Keşko da seçimleri kazandı.  Bu seçim sonuçlarının önemli siyasi ve toplumsal sonuçları olacaktır. Birçok parti böyle bir sonucu beklemiyordu. Êzidî halkımız herkese bir mesaj vermiştir. 'Benim adıma kimse karar veremez, beni kimse temsil edemez, ben kendi irademi ortaya koyacağım’ dediler. Bu mesaj öncelikle KDP ve Türk devletine yönelikti.

ŞENGAL’DE RÊBER APO’NUN İŞARET ETTİĞİ DEMOKRARİK İTTİFAK KAZANDI

Êzidî toplumunun seçimlere katılımı da örnek oldu. Özellikle Êzidî kadınlar bu seçimlerde eşi benzeri görülmemiş bir emek sergilediler. Gece gündüz çalıştılar. Bütün seçim çalışmalarına büyük bir umut ve inançla öncülük ettiler. Hayatında hiç oy kullanmamış birçok annenin bu kez oy verdiğini birçok yerden duyduk. Bu bir örnektir. Bu, Êzidî kadınının topraklarına ve iradesine bağlılığını ve sevgisini gösteriyor. Êzidî kadınlarının bu duruşu tüm toplumu da etkiledi. Önder Apo'nun sözünü bir kez daha hatırlayalım; "Bir kadın özgürlüğe adım attığında toplumu da kendisiyle birlikte ayağa kaldırabilir."

Bu hakikati her Êzidî kadınının gerçeğinde somut olarak görebiliriz. Şengal’de elde edilen bu başarıda Êzidî kadınlarının rolü çok büyük ve anlamlıdır. Şu ana kadar oy kullanmayanlar bile büyük bir umutla sandık başına giderek Qasim Keşko’ya oy verdi. Ninova halkının ittifakı öncelikle seçim için önemli bir ittifaktı. Ama bu ittifak sadece bu seçim için değildi, bir model olarak da görülebilir. Şengal halkı için stratejik bir ittifaktı. İttifakın siyasi yönleri olsa da temelde halk için toplumsal bir ittifakın yaratılmasıdır. Bu ittifak Şengal için kurulmuştur ve tüm vilayetlere çözüm modeli olabilir. Seçim sonuçlarından duyulan memnuniyet Êzidî toplumunda da önemli ölçüde görüldü. Şengal’de seçim zaferi büyük bir coşkuyla kutlandı. Şengal'de halkın birliği ve iradesi kazandı, kendi çıkarları doğrultusunda siyaset yürüten partiler mağlup oldu.