Tarihi eserlerin sağlıklı taşınmasının mümkün olmadığını belirten Ayboğa, tarihi mirasları taşımanın kendi başına tarih katliamı olduğunu söyledi. Devletin tarihi mirasa yaklaşımında dini ayrımcılık yaptığına dikkat çeken Ayboğa, Ilısu Baraj projesinin engellenebileceğine vurgu yaptı.

Ilısu baraj projesi kapsamında Hasankeyf’te bulunan tarihi eserleri taşımaya başlayan devlet, ilk olarak Zeynel Bey Türbesini taşıma çalışmalarını başlattı. Tarihi eserlerin bulundukları yerlerden taşınmasına karşı harekete geçen çevre ve ekoloji hareketleri eserlerin taşınmasına karşı direneceklerini açıkladı.

Mezopotamya Ekoloji Hareketi Üyesi Ercan Ayboğa, Ilısu barajı kapsamında Hasanykeyf’te başlatılan tarihi eserlerin taşınması çalışmalarının yaratacağı tahribatı ve buna karşı yapılması gerekenleri ANF’ye değerlendirdi.

“ZEYNEL BEY TÜRBESİ HASANKEYF’TE BULUNAN EN ÖNEMLİ ESERLERDEN”

Zeynel Bey Türbesinin Hasankeyf’te bulunan önemli tarihi eserler arasında yer aldığını söyleyen Ayboğa, “Batman’dan Hasankeyf’e gelirken ilk gördüğümüz eserlerden biri. Mimarisi çok özgün, İran’a ait mimari ilk defa Zagroslar’ın batısında Hasankeyf’te uygulanmış. Türbenin 650 yıllık bir geçmişi var.

Zeynel Bey Türbesi’nin eser olarak çok önemli ve özel bir konum ifade ettiğini paylaşan Ayboğa, Devletin Ilısu Barajı kapsamında çok sayıda eseri alarak baraj alanı dışına, Yeni Hasankeyf’in bitişiğinde bulunan Hasankeyf Arkeoloji Parkına taşıyacağını iddia ettiğini söyledi.

Ayboğa, ancak böyle bir taşımanın sağlıklı şartlarda gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığını vurguladı.

“İLK TAŞINACAK ESER”

Zeynel Bey Türbesinin ilk taşınacak eser olduğunu söyleyen Ayboğa, devletin geçen yıldan beri ihaleler düzenlediğini ancak usulsüzlükler yaşandığı için tam bir ihale gerçekleştirilmeden, türbenin taşınmasının Erbu isimli bir restorasyon şirketine ihale edildiğini aktardı. Erbu isimli şirketin türbenin taşınması için raylı sistem kullanılacağını açıkladığını belirten Ayboğa, şirketin türbeyi yaklaşık iki kilometre mesafede bulunan alana taşımak istediğini kaydetti.

“ESERLERİ SAĞLIKLI TAŞIMAK MÜMKÜN DEĞİL”

Ilısu Barajı projesine başında beri karşı olduklarını aktaran Ayboğa, Zeynel Bey Türbesi ile başlayan taşınma sürecine de karşı duracaklarını söyledi. Eserlerin bulundukları mekanda anlam ifade ettiklerini dile getiren Ayboğa, eserleri bağlamı olmayan mekanlara taşımanın manevi anlamı yok edeceğini hatırlattı. Tarihi mirasın yerinde anlamlı olduğunu belirten Ayboğa, dünya tarih mirasının ancak bu şekilde korunabileceğine dikkat çekti.

Ayboğa, Zeynel Bey Türbesinin taşınmasının sağlıklı şartlarda gerçekleşmesinin mümkün olmadığını da belirterek, bu boyutlarda bir eserin parçalanmadan sağlıklı biçimde taşınmasının mümkün olmayacağına işaret etti.

Zeynel Bey Türbesinin özel bir harç ile yapıldığı bilgisini veren Ayboğa, türbeyi kesme yöntemi ile taşımanın türbeye ciddi zararlar vereceğini belirtti. Türbenin taşınması için kullanılması planlanan raylı sistem tekniğinin dünyada bu şekilde hiç kullanılmadığını aktaran Ayboğa, şöyle devam etti: “Erbu şirketi Bosna Hersek’te Mostar köprüsünü restore eden şirkettir. Ancak restorasyon ile taşıma aynı şey değildir, türbenin taşınmasında ciddi tahribatlar ortaya çıkacaktır. Dünyada eser taşıma konusunda yalnızca bir kaç örnek bulunuyor. Bunlar da hassas harç ile yapılmış, dağılabilecek eserler değildir. Taşınan eserler daha çok büyük taşlardan yapılmış, sökülmesi kolay eserlerdir”

Eser taşıma konusunda örneklerden birinin Mısır’da bulunan Ebu Zembel Türbesi heykelleri olduğunu anlatan Ayboğa, bu eserin taşınmasının kolay olduğunu ancak buna rağmen bu taşımanın da sağlıklı gerçekleşmediğini vurguladı.

“HASANKEYF’TE KOLAY TAŞINABİLİR ESER BULUNMUYOR”

Hasankeyf’te bulunan eserler arasında kolay taşınabilir herhangi bir eser bulunmadığına da dikkat çeken Ayboğa, taşımanın tarihi eserleri katletmek olacağının altını çizdi.

Hasankeyf’te şu anda tarihi köprünün ayakların kapatmak için çalışma yapıldığını da paylaşan Ayboğa, “Mardin, Midyat’tan getirilen taşlarla köprü ayaklarını kaplıyorlar. Birinci ayağı bitirip ikinciye geçtiler, güya amaçları köprüyü su altında korumak ama bu köprüye büyük bir zarar veriyor. Dünya da bunun bir örneği bulunmuyor. Köprü ayaklarına taş yapıştırmak büyük bir zarar veriyor” diye konuştu.

“DEVLETİ ESERLERE DİNİ AYRIMCILIK UYGULUYOR”

Devletin Ilısu projesini kamuoyuna sunarken köprüyü taşıyacağını iddia ettiğini hatırlatan Ayboğa, ancak bunu bile yapamadıklarını söyledi. Ayboğa, Zeynel Bey Türbesi dışında diğer eserlerin de taşınamayabileceğine işaret ederek, devletin Hasankeyf’te bulunan tarihi eserleri tamamen su altında bırakabileceğinden kaygı duyduklarını ifade etti.

Hasankeyf’te bulunan eserleri su altında bırakmak isteyen devletin Hasankeyf’te tarihi eserlere yaklaşımın da dini ayrımcılık olduğuna dikkat çeken Ayboğa, bu ayrımcılığın daha çok göz önünde bulunmayan yer altı kazılarına yönelik olduğunu vurguladı. Ayboğa, Yer altı kazılarında devletin İslami döneme öncelik verdiğini paylaşarak, bunun dışında Bizans ve Hristiyan dönemin gözardı edildiğini kaydetti.

“ILISU PROJESİNİ ENGELLEYEBİLİRİZ”

Ayboğa, Ilısu Baraj projesinin bir doğa ve tarih katliamı olduğunun altını çizerek, bu projenin engellenmesi için sonun kadar direneceklerini söyledi. Bu tür projelerin halkın mücadelesi ile engellenebileceğini kaydeden Ayboğa, dünyada bunun çok sayıda örneği bulunduğuna vurgu yaptı. Fransa, Taylan ve Yunanistan’da benzer projelerin iptal edildiğini veya yapımı biten projelerin bile işletilemediğini belirten Ayboğa, devamında şunları kaydetti: “Bu projeye başlanmış, önüne geçilemez diye düşünmemek lazım, mücadele ederek bu tür projelerin önüne geçebiliriz. Biz mücadelemizi sürdüreceğiz”

Ayboğa, devlet için güvenlik mantığını da içerek şekilde stratejik bir anlamı olan Ilısu barajının her dönemde hızlı bir şekilde bitirilmeye çalışıldığını ancak savaşın yoğunlaştığı dönemlerin fırsat olarak görülerek projeye daha da hız verildiğini de ekledi.

Zeynel Bey Türbesinin taşınmasını engellemeleri durumunda llısu projesinin diğer aşamalarının hayata geçirilmesine de engel olabileceklerini söyleyen Ayboğa, şu anda acil gündemlerinin bu türbenin taşınmasını engellemek olması gerektiğini ifade etti. Ayboğa, kamuoyunu Ilısu projesine karşı duyalı olmaya çağırdı.