Bölgede yüzyıllardır doğada kendiliğinde biten üzerlik bitkisi ile yapılan duvar süsleri, günümüzde her ne kadar eskisi gibi yoğun olarak rağbet görmese de halen kadınlar tarafından el emeği ve göz nuru olarak birçok evin duvarını süslemeye devam ediyor. Urfa'nın Halfeti ilçesinde bozkır alanlarda yetişen üzerlik bitkisini işleyerek, evlerin duvarlarına süs olarak asan kadınlar, evlerine renk katıyor. Bölge insanı tarafından nazardan koruduğu da düşünülen üzerlik, bu anlamda da kadınların vazgeçilmezi arasında yer alıyor. Folklorik bir görünüme sahip olan üzerlik duvar süslemesinin dışında yeni evlenen çiftler tarafından düğün günü evlerin önünde yakarak, nazardan koruduğuna inanılıyor. 

BÖLGEDE DUVARLARI SÜSLEMEYE DEVAM EDİYOR

Kendine has kokusu olan üzerlikin içinde bulunan siyah tohumların yakılarak nazara karşı koyduğu inancı bir tarafa yaşlı kadınların daha çok tane tane ipten geçirerek, yaptıkları süslemeler ile duvarlarda rengarenk bir görüntü oluşturuyor. Duvarlarda bir aksesuar olarak duran üzerlik, ipten geçirilmiş haliyle kapsüller halinde dökümlü bir şekilde sergileniyor. 

Nohut büyüklüğü ve görünümünde olan bitkinin verdiği ürünün süsleme için kullanıldığı üzerlik, yapılan süslemelerin de istenilen şekil verilebiliyor. Halfetili yaşlı kadınların tane tane iğne yardımıyla ipten geçirdiği üzerlik, duvar süslemesi olarak talep olduğu takdirde kadınların ev ekonomisine de katkı sunmak üzere zaman zaman pazarlandığı da oluyor. Kuraklığa dayanıklı olması itibariyle kolay kolay kurumayan ve her yıl yeni mahsul vererek, toplanabilen üzerlik bu şekilde kadınların el emeği ve göz nuru olarak karşılaşılıyor. 

HER YIL KENDİSİNİ YENİLİYOR

Bozkır bitkisi olan üzerlik, otçul hayvanlar tarafından damakta bıraktığı tatsızlıktan ötürü tercih edilmeyen bir bitki türü. Bu da üzerlik bitkiyi ayak altında olmak yerine yerleşim yerlerinin uzağında yetişmesi anlamına geliyor. Beyaz çiçek de açan üzerlik, narin bir çiçek görüntüsüne sahip. Üzerlik, yetiştiği yerde uzun süre koparılmadığı takdirde öbek halinde büyüyor. Her yıl kendisini yenileyerek devamlılığını sağlayan üzerlik bitkisi, bölgede değer verilmesinden ötürü yer yer mezarlıklarda da karşılaşılabiliyor. 

Son yıllarda sağlık alanında da kullanılmayan başlanan üzerlikin sinir sistemini uyarmada, balgam söktürmede, mide ve kulunç ağrıları ile sulu egzama şikayetlerini gidermeye yardımcı olduğu şeklinde birçok faydasının olduğu belirtiliyor. 

Üzerlik farklı coğrafyalarda da yetişmesi itibariyle verilen isimleri ise şöyle sıralayabiliriz; Nazarotu, Peganum African rue, Peganum