Van’ın Erciş İlçesi Geliyê Zîlan bölgesinde Zîlan Nehri üzerinde yapılan HES’ler, mermer ve maden ocakları doğal yaşamı yok ediyor.

Zîlan, Kürt halkı için önemli bir bölge. 1930’da binlerce Kürt’ün katliama uğradığı bölge, devletin hep hedefinde oldu. Katliamdan sonra köyler boşaltılarak insansızlaştırıldı. Devlet daha sonra bölgede çiftlik kurarak, yıllarca halkın arazilerini kullandı. 1980’li yıllarda bölgenin nüfus yapısını değiştirmek için Kırgızlar yerleştirildi. Bu dönemde de HES, baraj, maden ocaklarıyla bölgenin hafızası yok edilmek isteniyor. Bir dönem berrak ve temiz bir suya sahip olan Zîlan ve ana kolları, artık zehir, çamur ve çöp akıyor. Zîlan Nehri üzerindeki baraj ve HES’ler nedeniyle vadinin büyük bölümü susuz kaldı. Vadinin kuruması, suyunun azalması ve zehirlenmesi sonucu binlerce canlı yok oldu.

Zîlan Ekoloji Platformu Sözcüsü Mir Bahattin Demir, kelimelerle zor anlatılacak ekosistem problemi yaşandığını söyledi. Demir, “Ekokırıma sebep olan nedenlerden biri, Van Gölü’ne akan 100’e yakın irili ufaklı akarsulardan en büyüğü olan Zîlan Nehri’nin veya çayının mermer ve maden ocakları nedeniyle ağır metallerle akmasına neden oluyor. İkinci büyük neden ise kimsesiz ve sahipsiz kalan Zîlan yerleşkesinde onlarca köyün lağım akıtmasıdır” dedi.

TOPLU BALIK ÖLÜMLERİ GERÇEKLEŞİYOR

Bu olumsuzların yanında DSİ Bölge Müdürlüğünün yaptığı hesapsız, bilimsel temelli ekolojik verilerden uzak dere ıslahı adı altında derelerin doğal yapısını bozması olduğunu ifade eden Demir, şöyle konuştu: “Zîlan Vadisi’nde daha önce yapılan Koçköprü Barajı’nın yanı sıra baraj gölü üzerinde kurulan HES’in sebep olduğu suyun kalitesinin bozulması, oksijen seviyesinin düşürülmesi ve azalmasının yarattığı oksijensiz kalma sonucu suda alg patlaması olayı yaşanıyor. Özel cabalarımızla yaptığımız suyun analiz sonuçlarının korkunç olduğunu yetkililere yazmamıza rağmen sonuçsuz kaldık. Bundan dolayı öngördüğümüz toplu balık ve canlı ölümleri gerçekleşti. Zîlan’da yapılan bilimsel fauna ve flora çalışmaları ile ( Ankara Üniversitesi) 430 tür bitki ve sayısız endemik olduğu ortaya çıktı. 3 endemik tür keşfi ile Semender ve su samurlarının yaşam alanlarının yok edildiği, bu gidişata dur diyebilecek başvurularımıza olumlu rapor veren Danıştay’ın kararı ile Van 1. İdare’de açtığımız 3 dava dosyasının doğadan ve ortak yaşam alanlarımız ile ilgili olumlu kararlar alınacağını tahmin ediyoruz.”