AB, Orta Asya’da etkisini arttırmaya çalışıyor

Çoğunlukla Rusya ile bağlantılı olan Orta Asya ülkelerinde bir yandan Çin yeni İpek Yolları projesi ile etkisini arttırırken, Ukrayna savaşı Avrupa Birliği ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ilişkilere yeni bir ivme kazandırdı.

Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, AB ile Orta Asya zirvesi için Cuma günü Kırgızistan’a ulaştı. Rusya’nın zayıflık belirtileri göstermesi ile birlikte bu bölge büyük güçlerin iştahını kabarttı.

Zirve için Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan devlet başkanları ile Türkmenistan’dan bir heyet bekleniyor.

Zirve Çolpon-Ata kentinde Issık Göl’ün dağlık kıyılarında gerçekleşiyor. Bundan iki hafta önce bu beş eski Sovyet ülkesi ile Çin de bir zirvede buluşmuştu. Çin de uzun zamandır, geleneksel olarak Rus etkisi altındaki bu bölgede iz bırakmaya çalışıyor.

Ancak Ukrayna savaşı AB ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ilişkilere de yeni bir ivme kazandırdı. Orta Asya ülkeleri bu vesileyle ortaklıklarını çeşitlendirdi.

Avrupa Birliği zaten 2014-2020 yılları arasında 1,1 milyar dolar yardımla bölgenin en büyük bağışçısı durumunda. Ayrıca Asya’da yatırım ortaklığında da yüzde 42 ile AB önde yer alırken, ABD yüzde 14,2, Rusya yüzde 6, Çin ise yüzde 3,7 ile çok gerilerden takip ediyor.

Son aylarda AB, Rusya’ya yönelik yaptırımları delen üçüncü ülkeleri de yaptırımla tehdit etti. Bunlar arasında Orta Asya cumhuriyetleri de var. Bununla birlikte AB, etkilenecek Orta Asya ülkelerinin Moskova’ya daha fazla yakınlaştırmamak için alınan tedbirlerin etkilerini yatıştırmaya çalışıyor.

Orta Asya ülkeleri çok vektörlü bir dış politika yürütme niyetini ortaya koysalar da bu ülkeler bölgenin tarihsel gücü Rusya’ya askeri, ekonomik ve kültürel olarak geniş bir şekilde bağlı kalmaya devam ediyorlar. Ancak Çin, özellikle yeni İpek Yolları’nın finanse etmek için önemli borçlar yoluyla, Rusya’nın bu rolünü elinden almaya çalışıyor.