Avrupa Birliği (AB) ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında müzakere edilen Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması (TTIP) belgeleri Greenpeace Hollanda örgütü tarafından bugün düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı. İnternet ortamında da dosyalar halinde paylaşılan TTIP müzakere kayıtlarında ABD ve AB heyetleri arasındaki anlaşmazlık ve baskı noktaları dikkat çekiyor.

Dosyalar halinde www.ttip-leaks.org sitesinde yayınlanan müzakere kayılarına göre, AB ülkelerinden otomobil ithalatına yönelik kolaylıkların bloke edilmemesi karşılığında ABD’den daha fazla tarımsal ürün satın alınması istenmiş. ABD’nin otomobil pazarındaki Avrupa ürünlerine daha fazla gümrük vergisi indirimi  karşılığında özellikle genetiği değiştirilmiş tarım ürünlerine izin verilmesinde bastırdığı anlaşılıyor.

ABD’nin talepleri arasında gıda ürünlerinde gen tekniği kullanımının AB tarafından kabul edilmesi ve hormonlu etlere müsade edilmesi bulunuyor. Ancak bu tekniklerle üretilen gıdalara yönelik Avrupa kamuoyunda büyük bir tepki var ve Amerikan heyetinin bu tepkiyi görmezden gelinmesini istediği görülüyor.

Genetiği değiştirilmiş ürünlerin başında mısır gelirken, diğer tüm ürünlerde ‘önleyici prensip’ adlı prensip yerine, ‘risk prensipinin’ temel alınması isteniyor. Böylelikle, genetiği değiştirilmiş ürünlerin insan sağlığına yönelik kesinleşmemiş riskleri dikkate alınacak, ancak yasaklanmaları için sağlığa  zararları kesin olarak kanıtlanmış olması gerekecek.

ABD’nin birçok Avrupa ülkesinde tepki çeken iş davalarına özel mahkemelerin bakması koşulunda ısrar ettiği de belgelerde yer alıyor. ABD, şirketlerin devletlerle aralarındaki sorunları normal mahkemelerde çözmek istememesi halinde özel bir tür uluslararası hakemler kuruluna başvurmasını istiyor. ABD ayrıca, bu özel kurulun aldığı karar kamuya ait mahkemelerde itiraz edilmesine karşı çıkıyor.

Bu durum ise AB heyetlerini kamuoyu nezdinde en çok zorlayan konulardan biri. Zira AB ülkeleri ticari anlaşmazlıklara kamu mahkemelerine bakmasını ve temyiz hakkının korunmasını istiyor. ABD’nin bu konudaki tek tavizinin ise özel hakem kurullarının gördüğü davaların internette canlı olarak yayınlanmasını istemesi. Bu mahkemelere sivil toplum temsilcilerinin katılması da ABD tarafından kabul ediliyor. 

Greenpeace’in müzakere kayıtlarını sızdırdığına dair ilk bilgi Alman Süddeutsche Zeitung gazetesi ile NDR ve WDR radyoları tarafından duyurulmuştu. Örgütün internet ortamında paylaştığı ve üzerinde ‘AB-gizli’ ibaresi yer alan müzakere kayıtları 240 sayfalık 16 dosyadan oluşuyor.

Belgelerin bazılarında tarih ibaresi yer almazken, bazıları için geçtiğimiz yılın Kasım ayına ait. Bu yılın Mart ayına ait müzakere kayıtları da belgeler arasında yer alıyor.