İnsan Hakları Derneği (İHD), deprem bölgelerinde yer alan cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine dair hazırladığı izleme raporunu, derneğin genel merkezinde düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna açıkladı. Toplantıya, İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan ve İHD Hapishaneler Komisyonu Eşsözcüsü Nuray Çevirmen katıldı.

Toplantıda konuşan Türkdoğan, depremin acısının devam ettiğini hatırlatarak, “İHD olarak bölgeye defalarca gittik. Deprem bölgesindeki sevk edilen mahpusların yanına gitti arkadaşlarımız. Adalet Bakanlığı’nı kamuoyunu bilgilendirmeye davet ettik, aileler ile görüşmeye davet ettik. Bu süre içerisinde 2 mahpus yaşamını yitirdi, 12 mahpus yaralandı. Çok sayıda mahpus işkence ve kötü muamele iddiasında bulundu” dedi.

'SEVK SIRASINDA İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YAPILDI'

İHD Hapishaneler Komisyonu Eşsözcüsü Nuray Çevirmen ise cezaevlerindeki çok sayıda tutsağın başka cezaevlerine sevk edildiğini hatırlatarak, “Hatay T Tipi’nden 250 mahpus farklı cezaevlerine sevk edildi. Pek çok sorun yaşandı bu sevkler esnasında. İşkence ve kötü muameleye maruz kaldı mahpuslar. 41 mahpus işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştır. Samsun Kavak S Tipi’nde mahpuslar ilk girdiklerinde çıplak aramaya maruz kaldılar. İskenderun T Tipi Kapalı Cezaevi’nde mahpusların darp edildiği ve 2 mahpusun Tokat’a sevk edildiği bilgisi ulaştı” dedi.

Deprem nedeniyle birçok tutsağın psikolojik sorunlar yaşadığına dikkat çeken Çevirmen, tutsaklara psiko-sosyal destek verilmesi gerektiğinin altını çizerken, aileleri depremden etkilenen tutsakların maddi sıkıntılar da yaşadığını belirterek, “Mahpus ailelerinde yoksullaşma artıyor. Mahpusların deprem bölgelerinde yaşayan ve depremden etkilenen aileleri nedeniyle mahpuslar da depremzede olarak değerlendirilmeli ve aileleri tarafından karşılanamayan tüm ihtiyaçları idare tarafından karşılanmalıdır” dedi.  

Malatya, Maraş ve Hatay cezaevlerinde meydana gelen vakalar ve edinilen bilgilerin yaşam hakkının korunmasını, işkence ve kötü muamele yasağını ihlal eder nitelikte olduğunu ifade eden Çevirmen, “Hapishane idareleri, mahpusların yaşam hakkını mutlak surette korumak zorundadır. 29 Mart 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ‘Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik’te deprem bir iç güvenlik sorunu olarak yer almaktadır. Oysa deprem bir güvenlik sorunu değil, yaşamsal tedbirlerin hızlıca alınması gereken bir doğal afettir” diye konuştu.

'HASTA VE ENGELLİ TUTSAKLAR TEK KALAMAZ'

Anayasa’nın 17’nci maddesi ve uluslararası sözleşmelere işaret eden Çevirmen, “Deprem bölgesindeki tüm mahpusların yaşam hakkının mutlak korunması sağlanmalıdır. Meydana gelen ölüm ve yaralanmalarda sorumluluğu olanlar hakkında mutlaka soruşturmalar açılmalı ve bu süreç şeffaf bir şekilde yürütülmelidir” diye belirtti.

Tutsakların sevk edildikleri cezaevlerinde uğradıkları işkence ve kötü muameleye dair de görevliler hakkında soruşturma süreci başlatılması gerektiğine değinen Çevirmen, “Özellikle Yüksek Güvenlikli ve S Tipi Hapishanelerdeki tek kişilik yerde tutulma uygulamasından vazgeçilmeli, depremden etkilenen yerlerdeki mahpusların durumları dikkate alınarak bu uygulama yerine daha kalabalık odalara verilmelidir. Ayrıca hasta mahpusların ve engellilik durumu olanların da tekli yerde kalamayacağı da göz önünde bulundurulmalıdır” dedi.

Deprem sürecinde tutsakların birçok sağlık sorunu ile karşı karşıya kaldıklarına vurgu yapan Çevirmen, yeni açılan cezaevlerindeki revir sorununun çözülmesi ve tedaviye erişim hakkının sağlanması gerektiğini dile getirdi. Çevirmen ayrıca, tutsaklara dayatılan ayakta sayım ve ağız içi arama uygulamasına son verilmesi çağrısında bulundu.

TUTSAK ÇOCUKLAR

Çocuk tutsakların yargılamalarından vazgeçilmesi gerektiğine dikkat çeken Çevirmen, tahliyelerinin bir an önce sağlanması için harekete geçilmesi gerektiğini söyledi. Çevirmen, “Çocuklarıyla birlikte hapishanelerde tutulan kadınların çocuğun yüksek yararı gözetilerek hapishanede dışında tedbir alınarak tahliyeleri sağlanmalıdır. Yine çocukları depremden etkilenmiş, barınma ve destek ihtiyacı olan kadın mahpusların infazları ertelenmelidir. Kadın mahpusların tüm hijyen malzemeleri ve ped ihtiyaçları ücretsiz olarak karşılanmalıdır” şeklinde konuştu.

Çevirmen’in ardından söz alan Türkdoğan, hazırladıkları İnceleme ve Gözlem Raporu’nu ilerleyen süreçlerde kamuoyu ile paylaşacaklarını söyledi.