Kadın özgürlüğüne dayalı bir kimlikle şekillenen Rojava Devrimi, 2012 yılında Kobanê'de başlayıp hızla büyüdü, 2014'te DAİŞ'e karşı önemli bir zafer elde ederek dünyada yankı buldu. Demokratik, ekolojik ve kadın özgürlükçü bir paradigma temelinde yükselen bu dalga, halkların baharını getirdi. 19 Temmuz 2012 yılında Rojava'da başlayan devrim, kadınların özgürlük mücadelesinde yeni bir dönem başlattı. Rojava Devrimi'nde kadınlar, ekonomiden sanata, kültüre, sağlığa, diplomasiye ve öz savunmaya kadar birçok alanda etkin rol üstlendi. Kadınlar, özgürlüklerini elde etmek için mücadele ederken, toplumun diğer kesimlerine de ilham verdi. Bu devrim, kadınların sadece kendi hakları için değil, tüm toplumun özgürlüğü ve adaleti için mücadele ettiği bir örnek haline geldi.

Dosyamızın birinci bölümünde Yekîtiya Star’dan Kongra Star’a, Kadın Evi’nden Zenobiya Kadın Topluluğu’na kadın örgütlülüğünü ele alacağız.

YEKÎTİYA STAR’DAN KONGRA STAR’A KADIN ÖRGÜTLENMESİ

Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın 1979’da Rojava’ya geçişiyle Kurdistan Özgürlük Mücadelesi yeni bir aşamaya taşındı. 20 yıl boyunca bulunduğu Rojava alanını her açıdan etkileyen Önder Abdullah Öcalan, kadın örgütlülüğünün tohumlarını Rojava topraklarından tüm Kurdistan’a serpti. Toplumsal gerçekliği ve kadın hakikatini göz önünde bulundurarak kadın örgütlenmesi için yol gösterici oldu. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın kadın özgürlüğü ve örgütlülüğü fikriyle güçlenen kadın militanların da tecrübelerini aktardığı Rojava halkı, 15 Ocak 2005’te Yekîtiya Star adıyla özgün örgütlülüğünü oluşturdu. Bu örgütlenme Önder Apo’nun felsefesiyle başladı, ardından Kürt Kadın Hareketi’nin mücadelesi ve Rojava’da yürütülen faaliyetlerin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Yekîtiya Star, 15 Ocak 2005’te bir grup mücadeleci, devrimci ve anne tarafından kuruldu. Gizli olarak başlanan kadın örgütlülük çalışmalarında Rojavayê Kurdistan’da kadın devrimi için güçlü bir temel atıldı. 12 yıllık mücadele mirası, Şubat 2016’da Kongra Star adıyla yola devam etti. Kongra Star, sınırları aşarak dünyanın her yerine ulaşmayı başardı. Lübnan, Başûrê Kurdistan ve Avrupa ülkelerinde temsilciliklerini açtı. Dünyadaki diğer kadınlar da mücadeleye ortak edildi.

ÇÖZÜM ADRESİ KADIN EVİ

Rojava Devrimi’nde öncülük üstlenen kadınlar, sadece askeri alanda değil hayatın her alanında topluma öncü oldu. Çeteler ve güdümündeki güçler tarafından işgal edilen Kuzey ve Doğu Suriye’nin özgürleştiği her bir şehre önce kadınlar ayak bastı, özgün örgütlenmelerini gerçekleştirdi. Bu doğrultuda her bir şehir ve bağlı ilçe ve beldelerde Kadın Evi kuruldu. 20 Mart 2011 tarihinde Qamişlo’da 3 kadınla, 2011 tarihinde 4 kadınla Amûdê’de, 2012'de Tirbêspiyê’de 8 kadınla, 1 Ocak 2012 tarihinde Dêrîk’te 8 kadınla, Ağustos 2012’de Çilaxa’da 15 kadınla kurulan Kadın Evi, Kuzey ve Doğu Suriye’nin 7 kantonunda örgütlü ve şu ana kadar 53 merkezde Kadın Evi açıldı.

KADIN ORDULAŞMASI: YPJ

YXK içerisinde küçük küçük gruplardan oluşan kadınlar bir araya gelerek öz savunmasını sağladı. Aynı zamanda 2012 yılında kurulan Halk Koruma Birlikleri içerisinde de yer aldı. Öz savunma faaliyetlerine katılan kadınların sayılarının artmasıyla Cizîr, Kobanê ve Efrîn’de özgün kadın taburları kuruldu. İlk kez Efrîn’e bağlı Cindirês ilçesinde Şubat 2013 yılında kurulan Şehit Rûken taburuydu. Bu tabur Şehit Ruksen Efrîn tarafından örgütlendirildi. Bu taburla birçok özgün tabur kurulmaya başlandı: 25 Şubat 2013 Şehit Berçem Taburu Dirbêsiyê’de, 8 Mart 2013 yılında Şehit Adalet Taburu Qamişlo’da, 24 Mart 2013 yılında Şehit Dicle Taburu Kobanê’de ve Şehit Zozan Taburu Dêrîk’te kuruldu. Kurulan bu taburlarla Rojava kadın ordulaşmasının zemini atılmış oldu. Böylece 4 Nisan 2013 yılında Kadın Koruma Birlikleri'ni (YPJ) oluşturdu. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın doğum tarihinde kuruluşlarını ilan eden YPJ, Önder Öcalan’ın Demokratik, Ekolojik ve Kadın Özgürlükçü paradigması dahilinde yaşamını ördü. Kadın ordusu olarak her geçen gün büyüyen YPJ, daha sonra bünyesine Arap, Ermeni, Süryani kadınları da katmaya başladı. Kendisini Rojava ile sınırlı görmeyen YPJ, DAİŞ çetelerinin Şengal’e saldırmasıyla fermana uğrayan Şengal halkının çığlıklarına yetişti. Yüzlerce Êzidî kadını DAİŞ’in pençesinden kurtardı. Tecrübelerini YJŞ’ye de aktaran YPJ, Şengal Kadın Birlikleri’nin kurulmasında büyük rol oynadı.

SURİYE KADIN MECLİSİ

8 Eylül 2017 yılında Suriye genelinde 200 kadının katılımıyla Minbic’te gerçekleşen kuruluş kongresiyle ilan edilen Suriye Kadın Meclisi, 7 yıldır aralıksız bir şekilde Suriyeli kadınların örgütlendirilmesi için faaliyet yürüttü. 20 Mayıs’ta Halep’in Şêxmeqsûd Mahallesi’nde 2’nci kongresini gerçekleştiren Suriye Kadın Meclisi’nin kongresine 250 Suriyeli kadın delege katıldı. Kadın özgürlüğüne dayalı demokratik ve ekolojik bir toplum inşa etme, Suriye'deki krizin demokratik diyalog ve merkezi olmayan demokratik sistemin uygulanması yoluyla çözülmesi, Suriye'deki tüm etnik, kültürel ve toplumsal kimliklere özgürlük, demokrasi ve adaletin sağlanması, kadınları örgütleme, eğitme ve özgür eşitlikçi bir yaşam anlayışını geliştirme, Suriye'nin yeni anayasasının oluşturulmasında ve diyalog süreçlerinde kadınların rolünün desteklenmesi, kadın haklarını her alanda güvence altına alınması için mücadelesine devam etti. Suriye Kadın Meclisi’nin işgal edilen topraklarda yaşayan kadınlar başta olmak üzere tüm kadınlarla diyalog halinde olma, Suriye anayasa komisyonunda yerini alabilmesi için ilgili taraflara baskı yapma, bölgesel ve uluslararası kadın hareketleriyle iletişim ve işbirliğini genişletme, kadın, güvenlik ve barışa ilişkin maddeleri (2245 ve 1325) hayata geçirme, kamplarda yaşayan kadın ve çocukların yeniden eğitimi konusunda çalışmalara hız verme, meclisin yurt dışındaki faaliyetleri genişletme, özellikle işgal altındaki topraklarda kadınlara yönelik ihlalleri belgeleme gibi önemli planlamaları da bulunuyor.

52 KADIN HAREKETİ VE ÖRGÜTÜ MECLİSİ: KUZEY VE DOĞU SURİYE KADIN MECLİSİ

12 yıllık Yekîtiya Star ve sonrasında Kongra Star olarak devam eden kadın örgütlülüğü, birçok alanın özgürleştirmesinde ve toplumda askeri, diplomasi, kültürel, siyasi, ekonomide rol oynadı. Her parti, sivil toplum kuruluşu, siyasi partiler ve uluslar vb. kurum ve kuruluşlar kendi alanlarında faaliyet yürütüyordu. Özellikle Reqa, Tebqa, Dêrazor ve Minbic gibi alanların işgalden kurtulmasının ardından ortak bir meclise ihtiyaç duyuldu. Kongra Star öncülüğünde bölgedeki kadınlar ve hareketleri, ortak bir kadın meclisinin olması gerektiği tartışmasıyla 2019’da harekete geçti ve büyük bir adım attı. Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Meclisi, üç ana çalışma esasıyla 14 Haziran 2019’da kuruldu. Kürt, Arap, Süryani, Ermeni, Keldani, Türkmen ve Çerkeslerin içinde yer aldığı 52 kadın hareketinin meclisi oldu.

Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Meclisi Kuruluş Kongresi, 14 Haziran 2019’da Amûdê kentinde gerçekleşti. 11 Haziran 2021’de ise 1. Kongre yapıldı. 24 siyasi partinin içerisinde yer alan kadın meclisleri, 18 sivil toplum kuruluşları, bölgedeki Keldani, Süryani, Çerkes, Ermeni ve Türkmen halklardan ve bağımsız kurum ve kuruluşlarla birlikte 52 Kadın Hareketi ve örgütü bulunuyor. Ayrıca Kuzey ve Doğu Suriye genelinde Qamişlo ile Reqa merkezli çalışmalar yürütüyor.

ÖZGÜRLEŞTİRİLMİŞ ALAN ODAKLI ÖRGÜTLENEN ZENOBİYA KADIN TOPLULUĞU

Rojava Devrimi’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye yayılmasıyla Minbic, Tebqa, Reqa ve Dêrazor gibi kurtarılmış alanlar için yeni bir kadın örgütlülüğü tartışmaları başladı. Kongra Star örgütü çatısı altında yapılan bu çalışmalar, 1 Haziran 2021 yılında kuruluşu ilan edilen Zenobiya Kadınlar Topluluğu’na devredildi. Reqa, Tebqa, Minbic ile Dêrazor gibi kurtarılmış alanlarda örgütlenerek Kuzey ve Doğu Suriye’deki tüm halk birleşenlerinden kadınlara ulaşma temelinde çalışmalara başlandı. Zenobiya Kadınlar Topluluğu tüzüğü temelinde Minbic, Reqa, Tebqa ve Dêrazor’da 4 büro açıldı. 7 yönetim kurulu tarafından bu bürolar yönetilmeye başlandı. Adalet, Eğitim, Şehit Aileleri, Ekonomi, Savunma, Maliye, İletişim, Sağlık ve Kültür-Sanat vb. birçok çalışmaya ilişkin 11 komite olarak çalışmalarını örgütledi. Bu komitelerin temel rolü kadınları kurtarılmış alanlardaki kadın örgütlülük çalışmalarına dâhil ederek herkesi örgütlemek ve eğitmektir. Böylece demokrasi ve özgürlük mücadelesi temelinde kadın hakikat örgütlülüğünü sağlamaktır. Tebqa Bölgesi’nde bulunan Şehîd Adar Harun Akademisi merkezinde akademi çalışmalarını yürüten Zenobiya Kadın Topluluğu, bu akademiyle sadece kadınlara değil tüm topluma ulaşma hedefiyle faaliyet yürüttü.

KUZEY VE DOĞU SURİYE KADIN İÇ GÜVENLİK GÜÇLERİ

Sık sık saldırıların hedefinde olan Kuzey Doğu Suriye’de de kadınlar iç güvenliği sağlamak için birimler oluşturdu. İki kişiyle örgütlenen Kadın İç Güvenlik Güçleri, 10 Kasım 2013 tarihinde ilk kez örgütlenmeye başladı. 30 Haziran 2014 yılında kuruluşunu ilan etti. Kuzey ve Doğu Suriye Kadın İç Güvenlik Üyelerinin profesyonelleştiği Şehit Hîra Wan Akademisi her yıl yüzlerce mezun verdi. Toplumda huzur ve düzenin sağlanması için çeşitli tedbirler alan ve olaylara karşı önleyici bir rol oynayan Kadın İç Güvenlik Güçleri; kadına yönelik şiddet, çocuk istismarı ve aile içi şiddet gibi konularda müdahale etti, kadına yönelik şiddet gibi konularda farkındalık yaratmak amacıyla eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri yürüttü.

DEVAM EDECEK…