Folklor sadece bir halay değil, bir halkın kültürü, tarihi, öyküsü, efsanesi. Rojava’da 2015 yılında örgütlenen folklor komünü, halkların kültür ve sanatını koruması için eğitime ağırlık veriyor.

2011 yılı öncesi Şam hükümetinin baskıları nedeniyle folklor örgütlü olmasa da Kuzey ve Doğu Suriye halkı kendi imkânlarıyla Kürt folklorunu geliştirdi. Kimi zaman gizli kutlamalarla kimi zaman aile içinde sergilenen Kürt folklor kültürü, yeri geldiğinde açıkça halka sunulurken Şam hükümetinin baskılarına maruz kaldı.

Rojava Devrimi’yle birlikte Kürt, Arap, Süryani, Ermeni ve Türkmen halkı kültürünü kaygısız ve korkusuz yaşadı. Devrimle kültür ve sanat faaliyetleri yaygınlaştı, bu faaliyetlerden foklor en ön sıralarda yer aldı.

ÖNCELİK EĞİTİM

Kuzey ve Doğu Suriye’de folklor komünü, kurumlaşma aşamasından önce doğalında gelişen ekip çalışmaları şeklinde yürütülür. 2015 yılı ile birlikte örgütlülüğe kavuşturulur ve Dêrîk’ten Şehba’ya, Reqa’dan Dêrazor’a kadar folklor komünleri kurulur.

Komün, öncelikle eğitim çalışmalarına önem veriyor. Tüm kentlerde en az iki öğretmenin -ihtiyaçlara göre artış ve azalış gösteriyor- olduğu folklor komünde folklor üyeleri de artık eğitim verebilecek düzeyde.

Yaşanan savaş nedeniyle ilk kez 2015 yılında folklor eğitim devresi başlatıldı. 2018 yılında kadar Şehit Yekta Herekol Akademisi’nde görülen eğitimlerle toplam 9 eğitim devresi açıldı ve aynı yıl Roj Folklor Komünü olarak örgütlenmeye gidildi. Folklor eğitiminin örgütlendirildiği bu komün, 2018’den bu yana Kuzey ve Doğu Suriye Roj Folklor Komünü olarak biliniyor. Komünün ilk örgütlenme yıllarında sadece Kürt folklor eğitimi verilirken buna Arap folkloru eğitimleri de dahil ediliyor.

20 FOLKLOR KOMÜNÜ ÖRGÜTLENDİ

Şehba, Halep, Kobanê, Minbic, Tebqa, Reqa, Hesekê, Til Temir, Dirbêsiyê, Amûdê, Girbawî, Qamişlo, Tirbespiyê, Maşok, Rimelan, Koçerat, Dêrîk, Til Koçer, Til Berak, Til Hemis’te olmak üzere 20 folklör  komünü bulunuyor. Komünlerde 8-14, 15-20, 20-25 ve 25 yaş üstü olarak yaş aralığı 4 kademeden meydana geliyor.

Her bir komün en az 10 kişiden oluşuyor. 2015 yılından itibaren komün, Kuzey ve Doğu Suriye genelinde festivaller düzenleniyor. Son festival 2021 yılında Şehit Bawer Ronahî festivali olarak düzenlendi. Festivallere her ulus kendi kültürel ve yöresel özelliklerine göre katılıyor.

HALKLAR KÜLTÜRÜNÜ KORUYOR

Şu an komünlerde sadece Kürt ve Arap komünü aktif. Süryani, Çerkes ve Türkmen halkları, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi çatısı altında kendilerini gelenek ve göreneklerine göre örgütlüyor.

Folklor Komünü, kostüm ile özel ilgileniyor. Bakur, Başûr, Rojhilat ve Rojava folklor kültürü araştırılarak sergilenen folklora göre kılık kıyafet seçiliyor. Önceleri Kürdistan’ın dört parçasından istenilen kıyafet örneklerine göre imkânlar dahilinde dikimi ile kendileri ilgileniyor.

PROJELERİN DEVAMI OLACAK

İlk proje Önder Abdullah Öcalan’ı anlatan bir folklorla gündeme geliyor ve devamında iki projeye daha imza atılıyor. 2017 yılında ise Demokratik Ulus’u anlatan Arap, Kürt ve Süryani halkının yer aldığı bir folklor sergileme kararı alınıyor fakat 2018 yılında Efrîn’e dönük işgal saldırılarının başlaması ardından proje durduruluyor. 2019 yılında da Serêkaniyê işgalinin anlatıldığı bir folklor sergilendi. Komün folkloru bir halaydan ziyade toplumu bilinçlendirme, topluma mesaj verme ve tarihsel olayları folklor aracılığı ile halka ulaştırmayı amaçlıyor.

Kürdistan’ın dört parçasına ait folklor kültürünü sergileyen komün üyeleri, Bakur, Başûr, Rojava ve Rojhilat’ın halaylarını oynuyor.

BİREY DEĞİL BÜTÜN

ANF’ye konuşan Kuzey ve Doğu Suriye Folklor Komünü sorumlularından Îbrahîm Hemê, folklorun birlik yarattığına işaret ederek şunları söyledi: “El ele verdiğin an birey değil bütünsün, toplamsın. Folklor ruh birliğidir. 10 kişinin bir kişi olarak yansımasıdır. Birden fazla rengin toplamından bir rengin doğması, gelenek ve göreneklerin korunmasıdır.”

Kendisinin de üyesi olduğu folklor komünün tamamlanması gereken yönlerine işaret eden Îbrahîm Hemê, daha kat edilmesi gereken uzun bir yolun olduğunu söyledi. Hemê,  “Kürdistan’ın dört parçasında folklor kültürüne hâkim olabilmemiz için araştırmaları geliştirmemiz gerekir. Yoksa mevcut tablo gelişmeyi sınırlayabilir. Sadece Bakur’un ya da Rojava’nın folklor kültürünü bilmek yeterli değil. Folklor bütünsel yaklaşım ister. Bütünlüklü yaklaştığımız sürece daha verimli projelerle devam edebiliriz” dedi.

FOLKLORLA DEVRİM ANLATILMALI

Folklorun sadece halay çekmekten ibaret olmadığına değinen Hemê, “Her bir folklor komününün sahne alması bir anlam taşıyor, bir tarihi anlatıyor ve bir anısı bulunuyor. Folklor ile bir halka kendi kültürünü veya bir devrimi anlatabilirsin” dedi.