Efrîn-Şehba Kantonu ve Halep’te (Eşrefiye-Şêxmeqsûd) ilkokul, ortaokul ve lise öğrencisi olmak üzere 14 bin 793 öğrenci eğitim görürken bin 90 öğretmen bulunmakta. 61 okulu bulunan kantonda 2019 yılından bu yana 133 öğrenci, Şehit Viyan Amara Enstitüsü’nden mezun oldu. 2023-2024 yılında ise 179 öğrenci eğitim ve öğretime devam ediyor.

Efrîn-Şehba Kantonu Eğitim ve Öğretim Kurulu Eş başkanı Fadil Çawîş, kantonda oluşturulan eğitim sistemine, öğrenci ve öğretmenlerin gelişim düzeyine ve yaşanan zorluklara ilişkin ajansımıza değerlendirmelerde bulundu.

Efrîn işgali ardından yaklaşık bir yıl boyunca eğitim ve öğrenim sisteminin oturtulamadığını belirten Fadil Çawîş, “2018 yılında Şehba’ya geldiğimizde hem halkımız hem de öğretmenler dağınıktı. İşgal yeni yaşanmıştı. Bu nedenle ilk yıl eğitim sistemimizi tam olarak oturtamadık, bir boşluk yaşandı. İlk olarak Berxwedan Kampı’nda kalan öğretmenlerimiz, okula giden çocukların durumlarını gözden geçirdi ve hangi koşullarda olursa olsun bu çocukların kucaklanması gerektiği kararına vardı. Berxwedan Kampı’nda yaklaşık 20 öğretmen bulunuyordu. Defter, kalem ve kitaplarımız yoktu fakat bu kamptan bulunan öğrenciler için bir okul açma kararı alındı. Projemiz sadece dil ve temel eğitimlerin verilmesi temelindeydi. Şehba’da mı kalacaktık yoksa Efrîn’e kısa sürede gidecek miydik; bizi nelerin beklediğini bilmiyorduk. Bu nedenle en azından kamplarda yaşayan çocuklarımız üzerindeki savaş psikolojisini atlatmak ve var olan dağınıklıktan kurtulmak için Berxwedan Kampı’nda okul açma kararı aldık.

Bu şekilde 10 çadır kurarak temel eğitimlere başladık. Yaklaşık bir buçuk ay sonra Şehba’da ne kadar öğretmen kaldığını araştırmaya başladık. Öğretmenlerin sayısını netleştirerek yol haritamızı belirleyebilirdik. Sadece bir kampta eğitim sistemini oturtmak yetersiz kalacaktı. İkinci adımımız ise öğretmenlerin sayısını çıkarmak oldu. Şam hükümeti döneminde Ehdas Çocuk Zindanı olan yere yerleşerek orayı kütüphane, okul ve eğitim kurumuna dönüştürdük. Zindan olarak belirlenen yeri bir öğrenim merkezine çevirdik. Bu şekilde 2018 yılı yeniden örgütlenme yılı oldu. Yeni yeni adımların atıldığı yıl oldu” diye konuştu.

2019 YILINDA GÜÇLÜ BİR EĞİTİM SİSTEMİNE GEÇİŞ YAPILDI

2019 yılında eğitim ve öğretimin daha da güçlü örgütlenmesi için girişimlerde bulunduklarını kaydeden Çawîş, “Eğitim materyallerimiz yoktu. Kırtasiye malzemelerine ulaşmak çok zordu. Bunlara ulaşma girişimlerimiz oldu. Çocuklarımızın sağlıklı ve güçlü eğitimlerden geçebilmesi için öğretmenlerimizin durumlarının gözden geçirilmesi gerekiyordu. 12’nci sınıfı tamamlamış ve üniversiteye gitmesi gereken bazı öğrenciler de vardı. Yollar kapalıydı ve üniversite adaylarının Firat veya Cizîr’e geçmesi gerekiyordu. Bu durum da büyük bir sorundu. Viyan Amara Enstitüsü’ne öğretmenlerin daha da derinleşmesi ve ihtiyacımız olan branşlarında uzmanlaşmaları için bölgenin ihtiyacına göre devam etme gereksinimi doğdu” ifadelerini kullandı.

3 DİLLİ EĞİTİM SİSTEMİ

Efrîn-Şehba Kantonu'nun eğitim ve öğretim sistemini değerlendiren Fadil Çawîş, şunları belirtti: “Eğitim sistemimiz, önceleri sınav sistemine dayalıydı. Bu iki yıldır, yani 2022-2023 yılı eğitim ve öğretim dönemiyle sınav sisteminden değerlendirme sistemine geçiş yaptık. Bu sistemi ilk olarak ilkokullarda uyguladık. 2023-2024 yılı eğitim ve öğretim dönemiyle ilkokuldan liseye kadar değerlendirme sistemini uyguladık. Bazı derslerde sınav var fakat eğitim sistemimiz sınavlara önem veren bir sistem değil, öğrencilerimizin potansiyellerini değerlendirmeye dayalı bir sistemdir. Sınav sistemi ezbere dayalı bir sistemdir. Değerlendirme sistemi ise öğrencinin bilinç düzeyini, değerlendirme düzeyini ve katılım düzeyini ortaya çıkarıyor.

Okullarımızda üç dilli eğitim sistemi bulunmakta. Anadili Kürtçe olan bir öğrenci 3. sınıfa kadar salt anadilinde eğitim görüyor. 4. sınıfa geldiğinde ise Arapça dili dersi görmeye başlıyor. 5. sınıfta da İngilizce dil eğitimi alıyor. Anadili Arapça olan bir öğrenci ise 3. sınıfa kadar Arapça, 4. sınıfta Kürtçe dil eğitimi ve 5. sınıfta İngilizce dili-yabancı dil dersi görmeye başlıyor. 5. sınıfta İngilizce dili öğrenmeleri şarttır. Fakat önümüzdeki süre zarfında seçmeli ders olarak bir değişime gitme planlamamız bulunmakta. Öğrencinin tercihine bırakma gibi bir düşüncemiz var.”

VIYAN AMARA ENSTİTÜSÜ UZMANLAŞMA YERİ OLDU

Viyan Amara Enstitüsü’nün 2013 yılında Efrîn’de açıldığını ve 2019 yılında Efrîn-Şehba Kantonu’nda da enstitünün eğitime devam ettiğini kaydeden Fadil Çawîş, şu bilgileri paylaştı: “Öğretmenlerin uzmanlaştığı bir enstitü oldu. Özellikle Kürt Dili ve Edebiyatı’na ağırlık verildi. Ayrıca matematik ve fizik branşlarına ihtiyacımız vardı. Kantonun ihtiyacına göre enstitü de rotasını belirliyor. Özellikle Arapça dili, matematik, fizik, tarih ve coğrafya öğretmenlerine ihtiyacımız var. Mevcut öğretmenlerimizin uzmanlaşması, eğitim ve öğretim kurulumuzun güçlü kadrolarını oluşturmak için bu branşlara yöneldik.” 

AMBARGOLU BİR YILDA EĞİTİME ARA VERİLMEDİ

2023-2024 eğitim ve öğretim yılında eğitim ve öğretim kurulundan ziyade öğrencilerin de ısrarıyla daha güçlü bir eğitim sisteminin oluşturulduğunu belirten Çawîş, “Zor süreçlerden geçtik. 2018 yılında tam olarak eğitim sistemini oturtamadık. Bir yandan işgalin kalıntılarını yaşarken, bir yandan da devam eden Türk devletinin saldırıları ve Şam hükümetinin ambargosu, eğitim sisteminin düzenli devam etmesini engelledi ve koşullarımızı yaratamadık. 2022-2023 yılında eğitim sistemimiz güçlendi. Bu doğrultuda öğrencilerin çabaları görmezden gelinemez. Zaten bulunduğumuz kantonun koşulları yeniden düzeltilmiş, yaşam alanına dönüştürülmüştü. Denilebilir ki sıfırdan bir başlangıç dönemiydi. Ambargodan kaynaklı kırtasiye malzemelerinin bile kantona geçişi engelleniyor. Ayrıca yakıtın da kantona ulaşmaması sistemi olumsuz etkiliyor. İlçe ve köyler birbirine uzak ve geliş gidişleri etkiliyor.

Okula gelmek isteyenler yerlerine ulaşamıyordu. Bu nedenle çoğu zaman aylarca okullara ara vermek zorunda kaldık. Ara verilen eğitim sistemini tekrardan başa sarma gibi durumlarla çoğu kez karşılaştık. Diğer kantonlara göre Efrîn-Şehba Kantonu’nun iklim koşulları uygun değil, havalar soğuktur. Bu yıl kış mevsimi Şam hükümetinin ambargosuyla tamamlandı. Yakıtın olmayışı hem öğrencilerin uzak mesafelerden okullara yürüyerek gelmesine hem de soğuk ortamlarda eğitime devam etmesine neden oldu. Bundan dolayı öğrenciler sağlıklı bir eğitim görebilsin diye eğitim saatlerinin yaklaşık bir saati sporla, yani ısınma hareketleriyle geçti. Bir süreden sonra okullara gelişlerde sıkıntı yaşanmasın diye kantondaki kurum ve kuruluşların yardımıyla yakıt toplandı fakat ısınma sorununa çözüm bulunamadı” ifadelerini kullandı.

YENİ OKULLAR AÇILACAK

Yeni eğitim ve öğretim yılında okulların ihtiyaçlarının giderilmesine ağırlık verileceğini söyleyen Fadil Çawîş, konuşmasını şöyle tamamladı: “Çoğu okulumuz, eğitim ortamı için uygun değil. Hasarlı olan birçok okulumuz var. Bu nedenle bazı okullarımızı kapatmak zorunda kaldık. Hasarlı olan çoğu okul tadilatlardan geçti fakat daha iyi bir eğitim için sağlıklı ortam oluşturmak şart. Kış koşullarına uygun yapılara dönüştürülmeli. Yağmur yağdığında okulların içi su ile dolup taşıyor, fırtınalı havaya dayanıklı yapılara ihtiyaç var. Tabii elimizdeki imkanlara göre ihtiyaçlarımızı gidereceğiz. Bazı köyler için 5 ev kiraladık ve okul olarak kullanıyoruz. Bu köylerimiz için yeni okullar inşa etme planlamamız bulunmakta. Yıl sonunda öğrencilerinin düzeylerini değerlendirdiğimiz süreçte öğretmenlerin ihtiyaçları da tartışılarak yaz aylarında, yani tatil döneminde enstitüye devam edeceğiz. Ambargo nedeniyle şimdiden kırtasiye malzemelerini ve eğitim materyallerini hazırlamaya başladık.”