Amed Büyükşehir Belediyesi ile Büyükşehir Belediyespor Kulübü’nün ortaklaşa düzenlediği 3. Geleneksel Birê Müsabakası’na çeşitli il ve ilçelerden 14 takım katıldı.

Amed Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı Spor Müdürlüğü’nün koordinatörü Bişar İçli ile Büyükşehir Belediyespor Kulübü’nün ortaklaşarak 5 yıldan bu yana üzerinde çalıştıkları Mezopotamya’nın geleneksel Birê oyunu üçüncü kez sahayla buluştu. “Birê tarih, kültür, spordur…”, “Birê Mezopotamyadır...” sloganıyla Amed Şilbe Atletizm Sahası’nda 3. Geleneksel Birê Müsabakası düzenlendi.  Çınar, Bismil, Batman, Hazro, Lice, Eğil, Karacadağ, Van, Kızıltepe, Cizre, Hakkari, Urmiye gibi merkezlerden Birê takımlarının katıldığı müsabakada her takım kıyasıya mücadele etti.

Dengbejlerin, Büyükşehir Belediyespor Kulüp Teknik Direktörü Turhan Özyazanlar, kulüp yönetici ve oyuncuların da seyirci olarak izlediği müsabakada açış konuşmasını Büyükşehir Belediyespor Kulübü Başkanı Metin Kılavuz yaptı. Kılavuz, diğer kentlerden gelen Birê oyuncularını Amed'de ağırlamaktan duydukları memnuniyeti dile getirdi. Kılavuz, hem kulüp olarak hem de belediye olarak sporu “Dili, dini, etnik kökeni farklı olanları bir araya getiren ve evrensel barışa hizmet sunması gereken etkinlikler bütünü” olarak tanımladıklarını söyledi.

“Maalesef bugün spor denince akla futbol ve elit bir anlayış geliyor” diyen Kılavuz, “Bize göre spor demek birê demektir, engelli basketbol demektir, kadın futbolu demektir. Kadının sportif faaliyetlere daha aktif katılımı demektir. Bireysel çabaların yanında sporun toplumsal bir yaşam biçimi demektir” şeklinde konuştu.

Başlangıcından bugüne kadar Birê için çaba gösterenleri kutlayan Kılavuz, Birê’nin birçok sporun atası olduğunu söyledi. Kale ve kaleyi savunma stratejisi üzerine kurulu bir spor olan Birê’nin saldırı ve savunma takımlarından oluştuğunu belirten Kılavuz, çevikliği, ataklığı, stratejiyi içinde barındırdığını kaydetti.

Kılavuz, “Bize göre Birê geçmiş ile geleceği bir birine bağlamadır. Kültürdür, tarihtir, yaşamdır” diyerek gelecekte daha iyi temsil edilmesi gerektiğini bildirdi.

Bir dövüş oyunu olan Şenfu Federasyon Başkanı Ferjit Bakiri de açılışta kısa bir konuşma yaparak Birê’nin Kürtlerin dört bir bölgesinde yaygınlaşması gerektiğini söyledi.

Doğu Kürdistan'ın Sine kentinden gelen Ferjit Bakiri, bir gün Kürtlerin Olimpiyatlara kendi oyunları ile girmesini umduklarını belirterek, halen 22 ülkede bilinen Şenfu’nun Türkiye’de de bilinmesi ve temsilciliğinin oluşturulması gerektiğini kaydetti. Akşama kadar yapılacak karşılaşmada her takıma katılım plaketi verilecek ve birinciler seçilecek.

BIRÊ NASIL OYNANIR?

Amed Büyükşehir Belediyesi, Birê oyununu yeniden canlandırmak, sporda geçmiş ile geleceği buluşturmak amacıyla Amed, Hakkari, Cizre, Kızıltepe, Duhok, Urmiye, Qamışlo gibi kentlerde saha araştırmaları yaptı.

Her bölgede “cirê”, “ciran biranî”, “birrê”, “birr” gibi isimlerle bilinen Birê, farklı farklı oyun kurallarıyla oynanıyor. Ancak Amed Büyükşehir Belediyesi sözlü anlatımlardan yola çıkarak oyunun kurallarını standarda kavuşturdu ve sahaya uyarladı. Buna göre oyun şöyle oynanıyor:

7 asil ve 3 yedek oyuncudan oluşan toplam 10’ar kişilik iki takım ile oynanır. 15’er dakikalık üç devre halinde oynanan Birê’nin maksimum maç süresi 45 dakikadır. Oyuncuların elemelerine göre maç süresi daha da kısalabilir.

Maç, saldırı ve savunma olmak üzere iki takım üzerine kurulur. Amaç; rakip takımdaki oyuncuları eleyerek kaleye ulaşmaktır. Oyuncu elemenin her iki takım açısından farklı yöntemleri vardır.

Maç, kurada kazanan tarafın saldırıya geçmesiyle başlar. Takımların başında bulunan takım liderleri, oyuncuların sahadaki dağılımını yaparlar. Saldırıya geçen oyuncuların savunmadaki oyuncuları ile kale arasından geçmesi ile oyuncu(lar) elenir. Saldırıdaki oyunculardan herhangi birinin kaleye ulaşması ile maçın o devresi kazanılır.

Savunmadaki oyuncular ise karşı takımın oyuncularına dokunarak onları eleyebilir. Saldırı takımının tüm oyuncuları elenirse, maçı savunma takımı kazanmış olur. Üç devrenin ikisini alan takım maçın galibi olur. Maç,15 dakika içinde bitmediği takdirde takımların elenen oyuncu sayısına bakılarak o devrenin sonucu belirlenir. En çok oyuncusu elenen takım mağlup sayılır. Üç devrede de beraber kalınması halinde ise, tüm devrelerdeki elenen oyuncu sayısına bakılarak karar verilir. Üç devrede de beraberlik söz konusu olursa dördüncü devre oynanır. Dördüncü devrede ilk oyuncusu elenen takım mağlup sayılır. Maç dört hakem tarafından yönetilir.

Takımlar yedek oyuncularını devre aralarında bir, iki veya üçünü birden değiştirebilir. Sakatlanma durumunda ise devre içinde oyuncu değişikliği yapılabilir. Çıkarılan oyuncu tekrar oyuna alınabilir ancak, takımlar maç boyunca en fazla üç oyuncu değişikliği yapabilir.

Maç sırasında ceza alanı kurallarına uymayan ve teknik hatalardan hakemin iki uyarısını alan oyuncu devre dışı kalır. Oyuncu bir sonraki devrede oyuna dahil olabilir. Küfür ve şiddet, oyundan çıkarılma nedenidir. Bu gerekçelerle maçtan çıkarılan oyuncu o maçın diğer devrelerinde de oynayamaz.