Bundan 100 yıl önce 19 Kasım 1915 günü işçi önderi ve müzisyen Joe Hill ABD’de Salt Like City’de tutulduğu cezaevinde kurşuna dizildi.

İsveç’in Gävle ilinde 1879 yılında dünyaya gözlerini açan Joel Emanuel Hägglund, 1800’lü yılların sonları ve 1900’lü yılların başlarında daha iyi bir yaşam umuduyla ABD’ye göç eden 1,5 milyon İsveçliden biri. Bir demiryolu işçisinin 8 çocuğundan biri olan Joel Emanuel Hägglund 1902 yılında ağabeyi Paul’le birlikte New York dışındaki Ellis Island’a yerleşti. Joseph Hillstroem adını alan Hägglund, restoranlarda garsonluk ve piyanistlik yaparken Dünya Sanayi İşçileri Federasyonu (IWW) ile ilişki kurdu.

Göçmen işçiler, yoksullar, işsizler ve kadın işçileri örgütleyen IWW’nin düzenlediği ‘Özgür Konuşma Kampanyaları’na katılan ve örgütlediği grevlere önderlik yapmaya başlayan Hill, aynı zamanda sendika ve işçiler için barış ve mücadele şarkıları yazdı ve söyledi.

İşverenler tarafından kara listeye alınan Hillstroem, 1913 yılında adını Joe Hill olarak değiştirerek Utah’a taşındı. Salt Like City’de yakınlarındaki bir maden ocağında işçi olarak çalışmaya ve işçileri sendikada örgütlemeye başladı. 1914 yılının Ocak ayında Salt Like City’de bir iş adamı ve oğlu silahlı bir soygun sırasında öldürüldü.

Cinayetin işlendiği akşam Joe Hill vücudundaki bir kurşun yarasının tedavisi için hastaneye gitti. Doktorun bildirimi üzerine göz altına alındı, soygun yapmak ve cinayet işlemekle suçlanarak tutuklandı ve cezaevine gönderildi.

Polis ve mahkemedeki sorgularında suçlamaları reddeden Hill, soygunun yapıldığı gece bir kadınla birlikte olduğunu ancak kadının onurunu düşündüğü için adını açıklamayacağını söyledi.

Hill, kendi masumiyetini ispat etmek zorunda olmadığını savcının onu suçlu olduğunu ispat etmesi gerektiğini savundu. Suçsuz olduğunu söyledi ve af talebinde bulunmayı reddetti. Mahkemenin ölüm cezasına çarptırdığı Hill’in bağışlanması için kampanyalar düzenlenmesine ve dönemin dönemin ABD Başkanı Woodrow Wilsson’un affedilmesini istemesine rağmen Hill, 19 Kasım 1915 günü kurşuna dizilerek infaz edildi.

‘YAS TUTMAYIN, ÖRGÜTLENİN’

Kurşuna dizilmeden önce yazdığı vasiyetinde Hill, işçi arkadaşlarına “Yas tutmayın, örgütlenin” diyordu. Hill’in örgütlenin vasiyeti etkisini gösterdi ve ölümünden bir yıl sonra IWW’nin üye sayısı iki kat arttı.

25 Kasım günü Chicago sokaklarında toplanan 30 bin işçi Hill’in şarkılarını hep birlikte söyleyerek yoldaşlarına veda ettiler. Bir gün sonra da naaşı yakıldı. Külleri 600 zarfa yerleştirildi. 1916 yılının başında toplanan IWW kongresinde 600 işçi delegeye zarflar dağıtıldı ve kendilerinden 1 Mayıs 1916 günü yapılacak gösterilerde külleri rüzgara savunmaları istendi. Böylece kendini bir dünya vatandaşı olarak tanımayan Hill’in külleri 4 kıtada 600 yerleşim birimine yayıldı.

Hill’in yazdığı ve bestelediği şarkılar ölümünden sonra grevlerde ve gösterilerde söylenmeye başlandı. “Yas tutmayın, örgütlenin” sözleri gösterilerde slogan olarak atıldı. Afişlerde ve pankratlarda kullanıldı.

Woody Guthrie, Pete Seeger, Billy Bragg, Joan Baez ve Bob Dylan gibi tanınmış müzisyenler Hill’in yazdığı ve bestelediği şarkıları okudular.

ABD’de Jeo Hill’in yaşamını, mücadelesini ve idam edilme nedenlerini ele alan pek çok makale ve kitap yayımlandı. ABD’li yazar William M Adler 2011 yılında yayımlanan “The Man Who Never Died” kitabında Joe Hill’in suçsuz olduğunu ve cinayetin bir Norveçli olan Magnus Olsson tarafından işlendiğini ve Hill’in adını açıklamak istediği kadının Hilda Erickson olduğunu açıkladı.

İSVEÇ HİLL 1968’DEN SONRA KEŞFETTİ

ABD’de en fazla tanınan İsveçli olmasına rağmen uzun yıllar mücadelesi ve yazdığı mücadele şarkıları İsveç’te bilinmiyordu. Hill hakkında yayımlanan ufak tefek makaleler bir yana bırakılırsa Hill’in İsveç kamuoyunu tarafından tanınması 1968’lerdeki devrimci dalgadan sonra gerçekleşti. Sosyal Demokrat İşçi Partili Enn Kokk, 1969 yılında Hill’in yazdığı şarkıları bir kitapta yayımladı. Hill’in Gävle’de doğduğu ev sendikalar tarafından satın alınarak bir eğitim merkezine dönüştürüldü.

İsveçli Yazar Kerstin Ekman, 1970 yılında Joe Hill’in yaşam mücadelesini ve akibetini ele alan Menederna romanını yazdı. Bir yıl sonra da İsveçli Yönetmen Bo Widerberg, “Jeo Hill” filmini yaptı.

SENDİKALAR VE DEVRİMCİLER HİLL VE MÜCADELESİNE SAHİP ÇIKIYOR

1970 yılından beri İsveç’te sendikalar ve devrimciler Hill ve mücadelesine sahip çıkıyor. Ölümünün 100. yıldönümü dolayısıyla de İsveç’in pek çok yerleşim biriminde Hill’in yaşamını, mücadelesini ve sanatını konu alan panel, konferans ve film gösterileri düzenleniyor.

Etkinliklerin en yoğun olduğu yer ise Hill’in doğduğu Gävle. Bu yılın 14 Mart’ında İl Müzesi’nde açılan “Joe Hill Sergisi” yıl sonuna kadar devam edecek.

Hill’in ölümünün 100. yıldönümü dolayısıyla 19 Kasım günü Gävle ilinde Hill’in kurşuna dizildiği saat 15.00’de bir dakikalık saygı duruşuyla başlayacak “Joe Hill Bahçesi”nde düzenlenecek etkinlikte Yazar Anna Jörgensdotter, Hill’in arkadaşlarına yazdığı son mektubunu okuyacak.

Dah sonra Fredrik Ceson ve Mikael Strömberg’nin “Özür dilerim İsveç” sergisinin Jeo Hill Müzesi’nde açılışı yapılacak. Ardından da işçilerin örgütlenmelerinin, barışcıl gösterilerin ve ifade özgürlüğünün tartışılacağı bir panel düzenlenecek.

ÖLÜM CEZALARI HALA GÜNDEMDE

Hill’in amna etkinliklerine daha sonra da eski bir cezaevi olan Gävle’deki Kültür Evi’nde devam edilecek. Cezaevi Müzesinde “Joe Hill ölüm cezasını beklerken” adlı serginin açılışından sonra “Ölüm, devlet ve ölüm cezaları” konulu bir konferans düzenlenecek.

Cezaevi Müzesi Müdürü Desiree Kjellberg, Hill’in kurşuna dizilmesinden 100 yıl sonra hala Utah’ta insanların kurşuna dizildiklerini hatırlattıktan sonra “İsveç’te ölüm cezası olmasa da başka ülkelerinde ölüm cezaları olması bizi ilgilendiriyor. Ölüm cezası aldığı ya da yakınları idam edildiği için ülkelerinden gelip buraya yerleşen ilticacılar var” diyor.

19 Kasım günü İsveç’in bir çok biriminin yanı sıra başkent Stockhom’de de Hill’i anmak için bir dizi etkinlik düzenlenecek ve Yazar Göran Greider’in konuşmacı olarak katılacağı bir panel yapılacak.

İsveç’in 11 yerleşim birimindeki 11 sinemada saat 18.OO’de Hill’in yaşamını ve mücadelesini konu alan filmin gösterimi yapılacak. Filmin gösteriminden sonra seyirciler Stockholm’de düzenlenen paneli de perdeden canlı yayından izleyebilecek.