İsveç’in başkenti Stockholm İsveç’te azınlık olarak kabul edilen 5 halkın dil, kültür ve geleneklerinin tanıtıldığı “5 Halk Festivali’ne ev sahipliği yaptı.

İsveç’in Ulusal günü 6 Haziran’da Stockholm’deki Hesselby Sarayı’nda startını veren festival 16 Temmuz ve geçtiğimiz hafta sonu Stockholm’un merkezindeki Kralın Bahçesi’nde düzenlenen bir dizi etliklikle devam etti.

“5 Halk Festivali” kapsamında yapılan etkinliklerde azınlık halkların müzisyenleri kendi dillerinde şarkılar okurken, folklor ekipleri de oyunlarını sergiledi. Azınlık halkların sanatçıları festivali izleyen halka kültür ve gelenekleri ile ilgili açıklamalarda bulundular. Katılımcılara kendi folklor oyunlarını öğretmeye çalıştılar.

Festival alanında kurulan çadırlarda resim ve kitap sergileri açıldı. 5 azınlık halkın dil, kültür ve geleneklerinin tanıtıldığı broşürler dağıtıldı.

Bu yıl 2. düzenlenen “5 Halk Festivali” hakkında medyaya açıklamalarda bulunan E Romani Glinda örgütünden Fred Taikon, çoğunluk halkın İsveç’in azınlıkları hakkındaki bilgilerinin sınırlı olduğunu fark ettikleri için böylesi bir etkinliği düzenlediklerini söyledi.

FESTİVALİN AMACI: ÖNYARGILARA KARŞI MÜCADELE

Yapılan kamuoyu araştırmaları ve anketlerin sonuçlarının İsveçlilerden sadece % 20’sinin azınlıkların dilleri hakkında bilgi sahibi olduğunu gösterdiğini belirten Taikon, azınlık halklar özellikle de Romanların önyargılarla karşı karşıya kaldıklarını belirterek şunları söylüyor:

“İnsanlar Romanların hırsız olduklarını sanıyor. Romanların okula gitmek istemediklerini düşünüyor. Göçebeliğin, şarkı ve müziğin Romanların kanında olduğunu söylüyor. Bunların hiç birisi gerçek değil. Ben şarkı söylemeyi bile bilmiyorum. Bu festivalle bu tür önyargılara karşı koymayı amaçlıyoruz.”

Romanların eleştirilerine katılan Samiler ise, azınlık halklara karşı olan önyargılara karşı devletin gerekli önlemleri almadığı düşüncesinde. Sami halkını temsilen Festival Tertip Komitesi’nde yer alan Anita Jönsson, okullarda öğrencilere azınlık halklar ve dilleri, kültürleri hakkında yeterli bilgi verilmemesinden şikayetçi.

Okul kitaplarında azınlık halklar hakkında çok az bilgi bulunduğunu belirten Jönsson, “Tarih kitaplarında Samilerin tarihleri ve gelenekleri konusunda hiç bir şey yok. Tam bir suskunluk var” diyor.

İsveçlilerin Sami halkı hakkında neredeyse hiç bir şey bilmediğini belirten Jönsson, “Samiler hakkında bilgi noksanlığı var. Ben önyargı lafını kullanmak istemiyorum. Halka Samiler hakkında ne biliyorsun sorusunu yönelttiğimizde hiç bir şey cavabını alıyoruz. Halk genelde meraklı ve Samiler hakkında bilgi edinmek istiyor” şeklinde konuşuyor.

İSVEÇ SAMİLERE KARŞI YÜZLERCE YILLIK IRKÇILIĞIYLA YÜZLEŞMELİ

Öte yanda aralarında bilim insanları ve sanatçıların da bulunduğu 20 civarında Sami aydını ortak bir açıklama yaparak İsveç hükümetine Samilere karşı yüzyıllardır yapılan ırkçılıkla yüzleşmesi çağrısı yaptı. Açıklamada Samilere karşı yapılan ırkçılığın yeni olmadığı, yüzlerce yıldan bu yana sürdüğü ırk biyoojisi enstitüsü kurulduğu ve Samilere yönelik ırkçı araştırmalar yapıldığı hatırlatılıyor.

Açıklamada imzası bulunan Göteborg Üniversitesi Öğretim Görevlisi Maj-Britt Öhman, açıklamayı hükümetin soruna Samilerin perspektifiyle bakmasını sağlamak ve artmakta olan ırkçılığın temellerine inmek amacıyla yaptıklarını belirttikten sonra, “Bu uydurma değil. Samilere, Tornedal Finlilerine ve Romanlara karşı ırkçılık yüz yıllardan beri İsveç’te var. İsveç buna karşı önlem almaya eğitim sisteminde başlamalı” diyor.

“Biz bunları yıllardan beri söylüyoruz. Şimdi birkez daha tekrarlıyoruz. Biz buradayız ve bu konuda düşüncelerimiz var. Eğer hükümet ırkçılık hakkında araştırma yapmak ve Samilerin sorunlarını gündeme getirmek istiyorsa şimdi bunları yapmanın tam zamanı” şeklinde konuşan Öhman, Samilere yönelik ırkçılığın 1600’ler başlangıç kabul edilerek sorgulanması gerektiğini söylüyor.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’DEN İSVEÇ HÜKÜMETİNE SORUŞTURMA

İsveç Hükümeti, 1999 yılında Samiler, (Laponlar) Yahudiler, Romanlar, Tornedal Finlileri ve İsveç Finlilerini ulusal azınlıklar olarak kabul etti. Samice, Fince, Romanca, Yiddish ve Tornedal Fincesini (Meankieli) de azınlık dilleri olarak kabul etti ve ana dilde eğitim yapmalarını güvence altına aldı.

Ancak azınlık hakların örgütleri İsveç’i altına imza attığı ve azınlık halkların haklarını güvence altına alan sözleşmelere uymamakla eleştiriyorlar. Sami halkının temsilcileri, İsveç’in yerli halkların haklarını güvence altına alan LO sözleşmesinin 169. Maddesinin altına imza atmasını talep ediyorlar.

Samilere ait toprakların uluslararası maden tekelleri tarafından talan edilmesi de tepkilere neden olmuştu. Aralarında İsveç Kiliseleri ve Birleşmiş Milletler Federasyonu’nun da bulunduğu 50 civarında sivil toplum örgütü bu yılın başında Birleşmiş Milletlere İsveç hükümetini şikayet etmişti. Başvuruda İsveç’in azınlık hakların haklarını güvence alan sözleşmelere uymadığı ve güçlenen ırkçılığa karşı önlem almadığı da belirtilmişti.

İddiaları ciddi bulan Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi İsveç hükümetini Cenevre’ye davet ederek ifadesini almıştı.