6 Şubat İskandinavya'nın yerli halkı Samilerin ulusal günü. Her yıl olduğu gibi bu yıl da Samiler ulusal günlerini yaşadıkları Norveç, İsveç, Finlandiya ve Rusya'da bir dizi etkinlik düzenleyerek kutladı.

Samilerin ulusal günlerini kutlamalarından tam üç gün önce 3 Şubat günü, Samiler ve İsveç devleti arasında Laponya'da avcılık ve balıkçılık yapma hakkı ile ilgili anlaşmazlık Samilerin lehine sonuçlandı.

Mahkeme, Samilerin yaşadıkları topraklarda kimlerin balıkçılık ve avcılık yapacağına devletin değil Sami halkının karar vermesi gerektiğini kararlaştırması, Samiler tarafından sevinçle karşılandı ama bu sevinç kısa sürede yerini kaygı ve endişeye bıraktı.

Mahkeme kararının ardından ırkçı ve yabancı düşmanı grup ve partiler, Samilere yönelik ırkç saldırılara hız verdi.

Tüm Sami derneklerini bir araya getiren Sami Federasyonu Başkanı Lars-Nila Lasko, mahkeme kararından sonra federasyon ve Samilerin haklarını savunan hukukçulara yönelik tehditlerde bir artış görüldüğünü kamuoyuna açıkladı.

Federasyon ve hukukçulara gönderilen tehdit mektupları “Zaman sizleri gebertilmiş bir köpek gibi toprağa gömme zamanı. Bekleyin ve görün” ifadeleriyle son buluyor.

Sami Federasyonu polise başvurarak Samileri tehdit edenlerin araştırılıp bulunmasını ve yargı karşısına çıkarılmasını istedi. Lasko, Samilere yönelik tehditlerin sadece sosyal medya ve mektuplarla sınırlı olmadığını, yerleşim birimlerindeki Samice tabelaların kırıldığını ve söküldüğünü, Sami çocukların okul bahçelerinde Samice konuşmalarının yasaklandığını, sırf geleneksel giysilerini giydikleri için saldırıya uğradıklarını, geyiklerinin telef edildiğini söyledi.

Tüm bunların Samilerin hak, kültür ve tarihlerinin korunması için sürdürülen mücadeleleri engellemeyeceğini belirten Lasko, ırkçıların Samilerin daha iyi geleceğe olan inançlarını yok edemeyeceklerine vurguladı.

KÜLTÜR BAKANI IRKÇILIĞIN ARTMASINDAN ENDİŞELİ

Samiler, 1605 yılından bu yana her yıl Şubat ayının ilk haftasında Laponya'daki Jokkmokk ilinde bir panayır açıyorlar. 5 gün süren panayır sırasında geleneksel ürünlerini pazarlamanın yanı sıra sorunlarını ele alan panel ve konferanslar düzenliyorlar. Resim ve fotoğraf sergileri açıyorlar.

Bu yıl 410. kez düzenlenen panayırın açılışını yapan Kültür ve Demokrasi Bakanı Alice Bah Kuhnke, Sami örgütleriyle yaptığı toplantısın ardından medyaya yaptığı açıklamada Samilere yönelik ırkçılığın artmasının kendisini kaygılandırdığını söyledi.

Irkçılığı kesinlikle kabul edemeyeceklerini vurgulayan Kuhnke, ırkçılığa karşı mücadele için bir eylem planı hazırlayacaklarını açıklamasına karşın somut olarak ne yapılacağını söylemekten kaçındı.

Aslında Samilere yönelik bir eylem planı hazırlanması 9 Aralık 2015 günü Sami örgütlerinin düzenledikleri ve hükümeti temsilen Kültür ve Demokrasi Bakanı Kuhnke'nin katıldığı toplantıda kararlaştırılmıştı.

Birleşmiş Milletler'in İsveç'i pek çok kez eleştirdiğini hatırlatan Sami örgütleri, hükümetin yapısal ayrımcılığa karşı Samiler ve azınlıkların eşit haklara sahip olacakları bir strateji hazırlamasını talep etmişlerdi.

Adalet mekanizmasında çalışanların, polislerin nefret suçları hakkında eğitimleri, Samilerin hakları konusunda toplumun aydınlatılması ve İsveç'in yerli hakların haklarını güvence altına alan Uluslararası Çalışma Örgütü'nün 169 nolu sözleşmesinin imzalaması da Samilerin talepleri arasında yer alıyordu.

IRKÇI DÜŞÜNCELER KİLİSELERİN OKULLARINDA ŞEKİLLENDİ

1600'lü yılların sonunda toprakları İsveç tarafından işgal edilen Samilere yönelik ırkçılık, ayrımcılık ve asimilasyonda İsveç kiliselerinin kralların hizmetinde oldukları biliniyor. İsveç kiliseleri geyik bakıcısı Samilerin çocukları için biyolojik ırkçı düşünceleri temel alan bir eğitim sistemi geliştirdi.

Göçebe okul reformu olarak adlandırılan ırkçı eğitim sistemi 1913 yılından 1962 yılına kadar yürürlükteydi. Bu okullara giden Samilerin çocuklarının sayıları hakkında ise herhangi bir istatistik bulunmuyor.

Irkçı eğitim sisteminin devletin talimatıyla Laponya'nın Luleå ili piskopozu ve onunla birlikte çalışan ırkçı papazlar tarafından hazırlandığı belirtiliyor. Ren geyiği bakıcılığı yapan Samilerin çocukları eğitim düzeyi düşük göçebe okullarında eğitim görürken, diğer Samilerin çocukları normal okullara gönderilip asimile edilecekti.

Sami çocukları yatılı olan göçebe okullarına 7 yaşlarında başlıyorlardı. İsveçce bilmemelerine rağmen okullarda Samice konuşmaları yasaklandı ve İsveçce eğitime zorlandılar.

İsveç kiliseleri bundan bir kaç yıl önce kiliseler ve Hıristiyan din insanlarının Samilere karşı tutumlarını sorgulamaya başladı ve kiliselerin Samilere yönelik yaptıkları ırkçılık ve ayrımcılığın belirlenmesi için bir araştırma yapılmasını kararlaştırdı.

KİLİSELER “BEYAZ KİTABI” HAZIRLIYOR

Araştırmanın sonuçları önümüzdeki ay yayımlanması beklenen 800 sayfalık “Beyaz Kitap”ta kamuoyuna açıklanacak. 

Günlük yayımlanan Dagens Nyheter Gazetesi’nde yer alan bir haberde kitabın önsözünde İsveç Kiliseleri Başpiskopozu Antje Jackelen'in Samilerin için getirilen okul sisteminin insanları üstün ve düşük ırklar olarak sınıflandıran ırkçı düşüncelerden aldığını, Samilerin dil ve kültürlerini yasakladığını belirttiği ifadelerine yer veriliyor.

Önsözünde Jackelen, kiliselerin sömürgeleştirmenin bir parçası olduğu ve sistemi haklı göstermek için teolojik düşünceleri yaygınlaştırdığını belirtiyor.