Fransa’nın başkenti Paris’te Pazar günü başlayan ve yarın sonlanacak olan Uluslararası AIDS Konferansı dünyanın tüm ülkelerinden 6 bini aşkın araştırmacı ve yardım kuruluşlarının katılımıyla devam ediyor.

Konferansın açılışı, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın AIDS’le mücadeleye ayrılan fonların dörtte bir oranında azaltılacağına yönelik açıklamaları nedeniyle ciddi bir moral bozukluğuyla yapılmıştı. Yıllık 4 milyar doları aşkın bir miktarı AIDS’le mücadeleye ayıran ABD’nin Kongre’ye sunulan söz konusu tasarruflarla en az 1 milyar dolarlık bir kesinti yapması öngörülüyor.

Donald Trump’ın AIDS’le mücadelede ciddi fon kesintilerinin yanı sıra konferansa ev sahipliği yapan Fransa’nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un böylesi önemli bir konferansa katılmaması ciddi tepkilere yol açtı. Macron’un sadece bir temsilcisini gönderdiği konferansa katılan önemli bazı kuruluşların temsilcilerini dün Elysée Sarayı’na davet etmesi de, bu tepkilerin dinmesine yetmedi.

ABD’NİN FON KESİNTİLERİ 800 BİN KİŞİNİN TEDAVİSİNİ ETKİLEYECEK

ABD yönetimi tek başına tüm dünyada devletler tarafından AIDS’e ayrılan fonların üçte ikisini sağlıyordu. Sadece ABD’nin keseceği fonlar nedeniyle büyük çoğunluğu Afrika’da olmak üzere 800 bini aşkın kişinin AIDS’in yayılmasını önleyen anti-retroviral tedavilerden yoksun kalacağı tahmin ediliyor. Kaiser Family Foundation adlı kuruluşa göre, bu yardımların kesilmesi nedeniyle halen 1,8 milyon olan yeni vaka sayısı yıllık 200 bin kişi kadar artış gösterebilir.

Dünya genelinde AIDS’le mücadele için devletler, özel şirketler ve bireyler tarafından yapılan yardımlar sayesinde toplanan fonların miktarı ise 2016’da 19,1 milyar doları bulmuştu. Ancak bu miktar, AIDS’e yol açan HIV virüsünü taşıyan 36,7 milyon kişinin tedavileri ve diğer önlemler için yeterli değil.

17 MİLYONU AŞKIN HIV TAŞIYICISI TEDAVİ OLAMIYOR

Tüm dünyada HIV virüsü taşıyan bireylerin sayısı 36,7 milyon olarak tahmin edilirken, milyonlarca kişinin hastalığından haberdar olmadığı belirtiliyor. Yine HIV taşıyıcılarının sadece 19,5 milyon kadarının tedavi imkanlarına erişebildiği tahmin ediliyor.

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından daha önce belirlenen hedefler arasında, 2020 yılına kadar HIV virüsü taşıyan bireylerin yüzde 90’ının hastalığa yakalandıklarının farkına varmaları yer alıyor. BM’nin bir diğer hedefi ise, 2020 yılına kadar hastalığa yakalananların en az yüzde 90’ının tedavi altına alınması. Ancak bu hedeflerin tutturulabilmesi için her yıl 26,2 milyar dolara ihtiyaç var.

ÖLÜMLERİN ARTIŞA GEÇMESİ İHTİMALİ BULUNUYOR

AIDS’le mücadele hedeflerinin tutturulamamasına rağmen son on yıllardaki çalışmalar sayesinde ölümlerde belirli bir azalma sağlandığı bildiriliyor. 2005 yılından 2016’ya kadar AIDS’den yaşamını yitirenlerin sayısı yarı yarıya düşerek, geçtiğimiz yıl 1 milyona kadar geriledi.

International AIDS Society (IAS) adlı kuruluşun başkanı Linda-Gail Bekker’e göre, ABD başta olmak üzere AIDS’le mücadeleye katkı sağlayan devlet veya kurumların fon kesintileri bugüne kadarki başarılarda geri dönülmesine yol açacak.

AIDS’e yakalanan bireylerin tümüyle iyileştirilmesi imkan dahilinde olmasa da, tedaviler sayesinde yaşam sürelerinin uzatılması mümkün. Ayrıca 1990’lı yıllarda bulunan anti-retroviral tedaviler sayesinde hastaların yaşamlarını normal bir şekilde sürdürmeleri mümkün. Ancak buna rağmen bu tedavilerin ishal, kaşıntı, bulanma ve baş ağrısı gibi ağır yan etkileri bulunuyor.

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE TEDAVİLER BİN EUROYA KADAR ÇIKIYOR

AIDS’le mücadelede toplanan fonların yetersiz kalması ciddi bir sorun olarak dururken, gelişmiş ülkelerde binlerce dolarla ifade edilen tedaviler için yoksul ülkelerde çok cüzi miktarlar yeterli olabiliyor.

En az gelişmiş ülkeler ile kısmen daha iyi ekonomik koşulların olduğu gelişmekte olan ülkelerde yıllık tedaviler kişi başına 80 ile bin doları aşkın bir bütçe gerektiriyor. Ancak bu miktarlar bile tek başına bu ülkelerdeki kişi başına milli gelirin önemli bir kısmına denk geliyor. Doğal olarak önemli bir kısmı Afrika ve Asya’daki yoksul ülkelerde bulunan AIDS hastalarının tedavilere erişimi zorlaşıyor.

6 bini aşkın araştırmacının katıldığı ve AIDS’in tedavisine ilişkin son araştırmaların da ele alındığı konferans yarın sona erecek. Konferansta her ne kadar tedavilere yönelik araştırmalar öne çıksa da, araştırmaların önemli oranda fonlara bağlı olması gerçeğine dikkat çekiliyor.

AIDS’E AİT SON VERİLER NELER ?

Önemli bir kısmı tahminlere dayanan Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Programı (UNAIDS) verilerine göre, 2016 yılında HIV virüsü taşıyan bireylerin sayısı 30,8 milyon ile 42,9 milyon arasında.

2016 itibariyle AIDS tedavisi olan bireylerin sayısı 19,5 milyon iken, her yıl HIV virüsü bulaşan kişilerin sayısı 1,6 milyon ile 2,1 milyon arasında değişiyor. Hastalığın ilk kez tespit edildiği 1983 yılından bu yana HIV bulaşan kişilerin sayısı 65 milyon ile 88 milyon arasında tahmin ediliyor. 

Geçtiğimiz yıl 830 bin ila 1,2 milyon arasında kişi yaşamını yitirirken, bugüne kadar hastalıktan ölenlerin sayısının 29 milyon ile 41,5 milyon arasında olduğu hesaplanıyor.

2016 itibariyle ortalama 36,7 milyon olarak hesaplanan HIV virüsü taşıyıcısından 34,5 milyonu 15 yaş üzeri yetişkinlerden oluşurken, 2,1 milyonu aşkını da çocuktu. Yetişkin HIV virüsü taşıyıcıları arasında kadınların oranı yüzde 52’yi buluyor.

2016 yılı itibariyle tedavi imkanlarına sahip olan HIV taşıyıcılarının oranı yüzde 53 olarak tahmin edilirken, çocuklarda bu oran yüzde 43’e kadar düşüyor. HIV virüsü taşıyan ve virüsün bebeğine bulaşmasının önlenmesi için anti-retroviral tedavilere erişebilen gebe kadınların oranı ise yüzde 76’da kalıyordu.

HIV virüsü taşıyan bireylerde en önde gelen ölüm sebebi ise, verem hastalığı. AIDS’den ölenler arasında vereme yakalandığı için yaşamını yitirenlerin oranı üçte biri buluyor. 2015 yılında bu ölümlerin sayısı 390 bini bulmuştu.

Yine dünya genelinde 10,4 milyonu bulan verem hastalarından 1,2 milyonu aynı zamanda HIV taşıyıcısıydı.