İşsizliğin yüzde 50’lerin üzerine çıktığı bölge illerinde, büyük sermaye sahipleri, çalışanlara verdikleri ücretlerle bir sömürü mekanizması kurmuş durumda. Devletin bölge illerinde sınır ticaretini yasaklaması, hayvancılığı ve tarımı bitirmesi, yayla ile kırsal kesimleri yasaklaması, işsizliğin yükselmesine neden oldu. Devletin resmi kurumu olan Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Türkiye genelinde yaptığı araştırmada, en yoksul şehirlerin Kürt illeri çıkması da bunun kanıtı. TÜİK araştırmasında; başta Van olmak üzere, Hakkari, Şırnak, Muş, Diyarbakır, Siirt, Batman, Ağrı ve tüm bölge illeri en yoksul yerler olarak sıralandı. Bölge illerinin en yoksul yerler çıkmasının sebebi ise AKP hükümetinin bölgeye uyguladığı ekonomik ambargo. AKP hükümeti, bölge illerine teşvik ve yatırım adı altında aktardığı tüm kaynakları kendi yandaşlarına veriyor. Hiçbir yatırımın ve üretimin olmadığı Van’da da durum farklı değil. İşsizliğin fazla olmasını fırsat bilen büyük sermaye sahipleri, işçileri düşük ücretlere razı ederek yoksul vatandaşları daha da fazla sömürüyor. 

VAN’DA BİNLERCE İNSAN, SİGORTASIZ VE DÜŞÜK ÜCRETLİ

Asgari ücretin 1400 lira, 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı bin 717 lira, yoksulluk sınırının ise 4 bin 847 lira olarak belirlendiği Türkiye gerçeğinde, Van’da binlerce insan 300 ile 600 lira arasında paralara çalıştırılıyor. Van’da başta büyük marketler olmak üzere onlarca işyeri; yasak olmasına rağmen çoğunluğu çocukların oluşturduğu binlerce insanı sigortasız ve asgari ücretin çok altında çalıştırıyor. Devletin bilgisi dahilinde çalıştırılan bu insanların emeği ve zamanları sömürülüyor. Denetimin olmadığı bu işyerlerinde, işyeri sahipleri yoksul insanların emekleri üzerinde büyük paralar kazanıyor.

DEVLET, BİLİNÇLİ OLARAK DENETİM YAPMIYOR

Bu işyerlerinde çalıştırılan ve yaşları 12 ile 18 arasında olan çocukların hiçbir güvenceleri bulunmuyor. Sadece çocukların çalışmadığı bu yerlerde, 18 yaş üzerinde olan işçiler de hiçbir haktan yararlanamıyor. Yasalara göre 18 yaşında küçük çocukların çalıştırılması yasak. 18 yaşından büyük olanların ise çalıştırıldığı iş yerlerinde en az asgari ücret alması ve sigortasının yatırılması gerekiyor.  Devletin bilinçli olarak denetim yapmadığı işyerlerinde, çalışanlara sabah 7 ile gece saat 23’e kadar mesai yaptırılıyor. Günde ortalama 12 ile 13 saat çalışan işçilerin izin günleri de bulunmuyor. 

‘EMEĞİMİZİ SÖMÜRÜYORLAR’

Van’ın tanınan büyük marketlerinin birinde çalışan, 15 yaşında olan ve işini kaybetmesi korkusundan adını açıklamasını istemeyen çocuk işçi, haftanın 7 günü ve günde ortalama 13 saat çalıştığını söyledi. Bu kadar çok çalışmasına rağmen ayda sadece 450 lira aldığını belirterek, emeğinin sömürüldüğünü belirtti. 6 aydır aynı iş yerinde çalıştığını ifade eden çocuk işçi şöyle konuştu: “İlk çalıştığımda aylarda bana 300 lira veriyorlardı. Daha sonra 450 liraya çıkardılar. Daha çok çalışırsam maaşımı 600 liraya çıkaracaklarını söylediler. Zaten bu marketlerde en yüksek ücret 600 lira. Bu markette, benim gibi onlarca çocuk çalıştırılıyor. Bu çocuklar da hemen hemen benim gibi aynı ücreti alıyor. Hiçbir güvencemiz yok. Başımıza bir şey gelirse sorumlusu kim olacak? Bazen devlet görevleri denetime geliyor ama sadece patronun yanına gidiyorlar. Bugüne kadar hiçbir yetkili, bize bir şey sormadı. Çünkü hepsi olayın farkında, bu yüzden bizi görmezden geliyorlar.”