Çin’de bir yeraltı gözlemevi fiziğin sırrını çözmek istiyor

Çin, yerin 700 metre altında inşa ettiği yeni bir bilimsel gözlemeviyle, nötrinoların gizemini çözme konusunda ABD'yi geride bırakmayı hedefliyor.

Juno adı verilen bu gözlemevi, Guangdong eyaletindeki Kaiping kentinde yer alıyor ve parazit radyasyonu azaltmak için derinlere inşa edilmiş durumda. Gözlemevi, geçtiğimiz günlerde uluslararası medyayı ağırladı.

Juno’nun görevi, Ağustos 2025'ten itibaren iki Çin nükleer santralinden yayılan nötrinoları tespit etmek. Nötrinolar, ışık hızına yakın hareket eden ve temel parçacık fiziğinde büyük ilgi uyandıran minik madde tanecikleri. 

Bilim insanları, bu parçacıkların kütlesi, doğası ve salınımları gibi konularda daha fazla bilgi edinmek istiyor. Bu bilgiler, evrenin kökeni ve fiziksel olayların daha iyi anlaşılması açısından önemli görülüyor.

Juno’nun başlıca amacı, nötrinoların “kütle düzeni” olarak bilinen gizemini çözmek olarak ifade ediliyor. Bu keşif, parçacık fiziği modelinin geliştirilmesine katkı sağlayacak ve evrenin yapısını anlamamızda yeni kapılar açacak. 

Proje, ABD ve Japonya'daki benzer çalışmalarla rekabet halinde ve yaklaşık 285 milyon euro'luk bir bütçeye sahip.

Projenin uluslararası işbirliği de dikkat çekiyor. 17 ülkeden yaklaşık 750 bilim insanının katıldığı projede, bazı Amerikan araştırmacılar da yer alıyor. Ancak ABD ve Çin arasındaki siyasi gerilimler, bilimsel işbirliklerine zaman zaman engel teşkil edebiliyor. Buna rağmen, projede yer alan araştırmacılar, bilimin apolitik doğasının altını çiziyor.

Juno, yaklaşık altı yıl sürecek veri toplama süreci sonunda, nötrinoların kütle yapısını çözmeyi ve uluslararası alanda bir ilki başarmayı hedefliyor. Çinli yetkililer, bu sonuca ABD ve diğer ülkelerden önce ulaşacaklarını belirtiyor.