BM İnsan Hakları Konseyi tarafından görevlendirilen ancak BM adına konuşmayan bu uzmanlar, basın açıklaması sırasında sunulan bir raporda, savaşan iki tarafın “birçoğu savaş suçu ve insanlığa karşı suç olarak sınıflandırılabilecek korkunç bir dizi insan hakları ihlali ve uluslararası suç işlediği” sonucuna vardı.

Sudan Gerçekleri Araştırma Misyonu Başkanı Mohammed Şand Osman, “Bu bulguların ciddiyeti, sivillerin korunması için derhal harekete geçilmesinin aciliyetinin altını çizmektedir” dedi. 

Misyon, Nisan 2023'te savaşın başlamasından bu yana ülkede işlenen insan hakları ihlallerini belgelemek üzere geçen yılın sonunda İnsan Hakları Konseyi tarafından kurulmuştu. 

General Abdel Fettah al-Burhan liderliğindeki ordu ile eski yardımcısı General Mohamed Hamdan Daglo'nun Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında 15 aydan fazla bir süredir devam eden savaş on binlerce kişinin ölümüne ve hastaneler ve sağlık merkezleri de dahil olmak üzere ülkenin altyapısının harap olmasına neden oldu.

BM'ye göre savaş özellikle komşu ülkelere doğru 10 milyondan fazla insanı yerinden etti. Ayrıca çok ciddi bir insani krize de neden oldu.

Osman, “Savaşan tarafların sivilleri esirgemediği göz önünde bulundurulduğunda, sivilleri koruma yetkisine sahip bağımsız ve tarafsız bir gücün gecikmeksizin konuşlandırılması zorunludur” dedi. 

Osman, “Sivil nüfusun korunması her şeyden önemlidir ve tüm taraflar uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uymalı ve sivil nüfusa yönelik tüm saldırıları derhal ve koşulsuz olarak durdurmalıdır” diye ekledi. Ateşkes çağrısında da bulunan uzmanlar, Sudanlı yetkililerden 4 kez ülkeyi ziyaret etmelerini istemiş ancak bir sonuç alamamıştı. 

SAVAŞ SUÇLARI VE İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR

Açıklamada, Sudan Silahlı Kuvvetleri (SSK) ve Hızlı Destek Güçleri (HDK) ile bunların müttefiklerinin “Sivillere, okullara, hastanelere, iletişim ağlarına ve hayati önem taşıyan su ve elektrik kaynaklarına yönelik hava saldırıları ve bombardımanlar yoluyla doğrudan ve ayrım gözetmeyen saldırılar da dahil olmak üzere geniş çaplı ihlallerden sorumlu oldukları tespit edilmiştir” denildi. 

Savaşan tarafların ayrıca “tecavüz ve diğer cinsel şiddet biçimleri, keyfi tutuklama ve gözaltı, işkence ve kötü muamele uygulayarak” sivilleri hedef aldığı kaydedildi. Rapora göre tüm bu ihlaller “savaş suçu teşkil edebilir”.

Uzmanlar “HDK ve müttefikleri tarafından Arap olmayan topluluklara, özellikle de Batı Darfur'daki El-Cüneyna ve çevresindeki Masalitlere karşı gerçekleştirilen korkunç saldırıların” altını çizdi.

Cinayet, işkence, tecavüz ve diğer cinsel şiddet türleri, malların tahrip edilmesi ve yağmalama olaylarına dikkat çekildi. Raporda “Ayrıca HDK ve müttefiki milisler tarafından işlenen fiillerin insanlığa karşı çok sayıda suç teşkil ettiğine inanmak için makul gerekçeler bulunmaktadır”.

SİLAH AMBARGOSU VE ‘UCM’ ÇAĞRISI

Sudan'ın komşu ülkelerindeki çatışmalardan kaçan mültecilerle ve ihlallerin doğrudan mağduru olan 182 kişi ya da onların yakınlarıyla görüşebilen uzmanlar, silah ambargosunun tüm Sudan'ı kapsayacak şekilde genişletilmesini istiyor. 

Ayrıca yetkililerden Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) ile işbirliği yapmalarını ve eski diktatör Omar el-Beşir’i teslim etmelerini istiyorlar. Bununla birlikte sadece Sudan'a adanmış uluslararası bir yargı mekanizmasının kurulması çağrısında bulunuyorlar.