Devrim öncesi ana dilinde eğitim göremeyen Kürtlerin, duygu ve düşüncelerini de Kürtçe yazmaları yasaktı; sadece evlerinde gizli bir şekilde ana dilini konuşabilirdi. Devrimle beraber ana dil eğitimlerine ağırlık verildi ve kısa bir sürede ana dilde edebiyata atım attılar.

Kürtlerin kullandığı kadim sözleri derleyen, Rojava Devrimi şehitleri portresi ve edebiyat eğitimleriyle ilgilenen Edebiyat Komitesi, aynı zamanda Kürtçe ve Arapça yazılan kitapların değerlendirilmesine de katkı sunuyor. Zamanla genişleyen çalışmalar, 2021’de Edebiyat Divanı, Şilêr Yayınevi, Şopdarê Rojê, Mezopotamya, Şermola Dergisi ve Amara Kütüphanesi olarak bölümlere ayrılıyor. Edebiyat Divanı, 2016’dan bu yana devrimin edebiyatla dünyaya duyurulması doğrultusunda hareket ediyor.

KİTAP DEĞERLENDİRMELERİ YAPILIYOR

Edebiyat Divanı oluşturduğu komitelerle de birçok ilke destek sunuyor. Kuzey ve Doğu Suriye’de Qamişlo kentinin yanı sıra 2021’de Kobanê’de kurulan Edebiyat Divanı birimi yeni yazarların yetişmesinde büyük bir rol oynuyor.

Divan, çoğunlukla yazılan kitapların değerlendirmesini yapıyor. Şiir, hikaye, tarihi, dini, tıbbi temalı birçok kitabın ulaştığı Edebiyat Divanı, konuya göre birimleşmeye gidiyor. Uzman kişiler tarafından edebi ve dil boyutunda kitapların değerlendirilmesini yapan Edebiyat Divanı, Kürtçe ve Arapça taleplerine cevap oluyor. Devrimle kurulan kurum ve kuruluş, tanınan şahsiyetler tarafından gönderilen kitapların değerlendirilmesi, toplumsal ve edebiyat ilkeleri göz önünde bulundurularak sonuca varıyor. Toplum ve edebiyata aykırı olmayan kitaplar onaydan geçiyor.

EDEBİYATLI BİR YAŞAMA ÖNCÜLÜK

İki yıldır gerçekleşen ve her yıl yapılması kararı alınan Edebiyat Haftası’nı organize ediyor. 6 gün devam eden Edebiyat Haftası’nda hikâye, şiir ve romanlardan kesitler okunuyor. Ayrıca Kuzey-Doğu Suriye’de seminer ve paneller düzenleniyor. 

ÇOCUK PROJELERİNE ÖNCELİK

Bir diğeri ise çocuk projeleri. Yeni bir neslin doğru temellerde yetişebilmesi için yeni, doğru ve güvenilir kaynaklara ihtiyaç olduğunu savunan Edebiyat Divanı, ağırlığını çocukların yetişmesine veriyor. Devrimle yetişen çocukların hem sağlık hem toplumsal hem de kültürel açıdan doğru temellerde yetişebilmesi için çocuk kitaplarına ağırlık veriyor.

DESTAR DERGİSİ

Edebiyat Divanı’nın son olarak üstlendiği bölüm ise Destar Dergisi. Ulusal değerlere sahip olan dergi, ne kadar Bakurê Kurdistan’da çıkarılıyor olsa da Rojava’da da üç ayda bir basılıyor. Rojava’da 7. sayısı çıkarılan Destar Dergisi’nin halka ulaşmasını da üstleniyor.

TOPLUMA ULAŞTIRILMAMIŞ

Kuzey-Doğu Suriye Edebiyat Divanı Yönetim Üyesi Botan Hoşê, şunları söyledi: “Devrim öncesi edebiyat hiç yoktu diyemeyiz ama var olanda topluma ait değil, yok demek bile yerinde olabilir. Eski edebi kitaplara bakıldığında kalemin ne kadar güçlü olduğu hemen görülebilir fakat hepsi bir kâğıt parçası üzerinde kalmış, aydınlığa kavuşturulmamış, topluma ulaştırılmamış. Devrim sonrası yazarlar özgürlüğüne kavuştu. Özgürce konuşabildi, yazabildi ve kitabını basabildi. Özellikle de Kürtçe yazabildi. Kapılar sonuna kadar açıldı. Yardımlaşma, dayanışma gelişti. Devrim, Kürtçe edebiyatının gelişmesine büyük bir katkı sundu. Bizler de devrimin edebiyatını inşa etmeye çalışıyoruz.”

DEVRİMİN YAYINEVİ: ŞİLÊR

Şilêr Yayınevi, 2017’de açıldı. Rojava’daki yazar kitlesinin artmasıyla böylesi bir ihtiyaç ortaya çıktı. Yayınevi öncesi de kitap basılıyordu fakat tüm yazarları kucaklayan bir yayınevi mevcut değildi. Şîler’in açılmasıyla özellikle Kürtçe yazan yazarların adresi oldu. Bu yayınevi bir ilkti yazarlar için. Bakur ve Başûrê Kurdistan’da basılan kitaplar olmasına rağmen Rojavayê Kurdistan’a getirmek düşünüldüğü kadar kolay değildi. Şilêr’in açılmasıyla Kürtçe yazma oranı daha da arttı. Yayınevi, 6 yılda 325 kitap bastı. Kürtçe kitapların yanı sıra Arapça yazarların da uğradığı bir merkez oldu.

Yayınevi, 2020’den bu yana ise Rojava Devrimi ve direnişine dikkat çeken İngilizce, İtalyanca ve İspanyolca klasiklerini de Kürtçe diline çeviriyor. Aynı zamanda Rojava’da bulunan Mezopotamya Çeviri Merkezi de belirlenen kitapların çevirisini yapıyor.

Çoğunluğu Şehit Herekol Matbaası’nda basılan kitaplar bölgedeki koşullardan kaynaklı tercih edilmezse de Başûrê Kurdistan ve Bakurê Kurdistan’da da basıma gönderiliyor.

OKUYUCU KİTLESİ ESAS ALINIYOR

6 yılda uzun mesafe aldıklarını dile getiren Şîlêr Yayınevi Yönetim Üyesi Zara Mihemed, şunları dile getirdi: “Genel olarak okuyucu kitlesinin talepleri doğrultusunda hareket ediyoruz. Bazı kitapların üçüncü baskıya da ulaşıyor. Yayınevinin renginin Kürtçe esaslı olması ilk amaçlarımızdan. Şilêr Yayınevi olarak Başûrê Kurdistan ve Bağdat’ta sergilere de katıldık. Katılan kitlenin tepkileri olumluydu. Rojava’da devrim öncesi Kürtçe yayınevi yoktu. Ayrıca Mısır’da da Nefertiti Yayınevi’nde kitaplarımıza yer veriliyor.”